{"id":8515,"date":"2011-12-06T10:09:38","date_gmt":"2011-12-06T07:09:38","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=8515"},"modified":"2011-12-06T10:09:48","modified_gmt":"2011-12-06T07:09:48","slug":"algilamalar-degisse-de-kehanetler-tutturulabilir","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/algilamalar-degisse-de-kehanetler-tutturulabilir\/","title":{"rendered":"Alg\u0131lamalar De\u011fi\u015fse de Kehanetler Tutturulabilir"},"content":{"rendered":"<p>Bir piyasa oyuncusunun hangi bilgilere \u00f6nem verece\u011fi, bulundu\u011fu ortama ve di\u011fer oyuncular\u0131n tavr\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-802533427\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Yunanistan ve \u0130talya\u2019ya ili\u015fkin geli\u015fmeler, sakin kafayla d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcnce, insana daha da garip geliyor. Piyasa oyuncular\u0131 \u00f6nce Yunanistan\u2019\u0131n, sonra da \u0130talya\u2019n\u0131n kamu bor\u00e7lar\u0131n\u0131n d\u00fczeyini tehlikeli g\u00f6rd\u00fcler. Ortal\u0131k kar\u0131\u015ft\u0131. Her iki \u00fclkede de i\u015fleri yoluna sokabilmek amac\u0131yla halkoyuyla se\u00e7ilmi\u015f parlamentolardan g\u00fcvenoyu alm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmetler istifaya zorland\u0131 ve onlar yerine \u2018teknokrat\u2019 h\u00fck\u00fcmetler kuruldu. Bu \u00e7\u00f6z\u00fcm demokratik mi? Bence de\u011fil ama her iki \u00fclkenin ge\u00e7mi\u015finde, s\u0131k\u0131\u015f\u0131nca [eski] merkez bankas\u0131 ba\u015fkanlar\u0131n\u0131n ba\u015fbakanl\u0131k g\u00f6revini \u00fcstlendi\u011fi \u2018teknokrat\u2019 h\u00fck\u00fcmet olu\u015fturma uygulamas\u0131 var (Yunanistan 1989-90, \u0130talya 1993-94). Demek ki Akdeniz b\u00f6lgesi demokrasilerinde olabiliyormu\u015f.<\/p>\n<p><strong>Bor\u00e7 yeni de\u011fil\u00a0<\/strong><br \/>\nBu s\u00fcre\u00e7te bir ilgin\u00e7 nokta daha var. Bu \u00fclkelerin kamu bor\u00e7 stoku bir anda y\u00fckselmedi ki! \u0130talya\u2019da 1992, Yunanistan\u2019da ise 1993\u2019te kamu bor\u00e7 stoku \u00fclkelerin GSYH\u2019lerini a\u015fm\u0131\u015ft\u0131. Daha sonraki y\u0131llarda \u2018kamu bor\u00e7 stoku\/GSYH\u2019 oran\u0131 Yunanistan\u2019da % 96\u2019n\u0131n alt\u0131na hi\u00e7 d\u00fc\u015fmedi, 2005\u2019ten bu yana da % 100\u2019\u00fcn \u00fczerinde ve artan bir seyir izledi. \u0130talya\u2019da ise hep % 100\u2019den fazlayd\u0131. Piyasa oyuncular\u0131 (ve de\u011ferlendirme kurulu\u015flar\u0131) bunca y\u0131ld\u0131r bu durumun fark\u0131nda de\u011filler miydi? Fark\u0131ndaysalar piyasalar ni\u00e7in bu durumu yans\u0131tmad\u0131 da bu \u00fclkeler \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fck faizle bor\u00e7lanmalar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrebildiler? \u00d6yle ya, \u2018ak\u0131lc\u0131 bekleyi\u015fler\/etkin piyasa\u2019 yakla\u015f\u0131m\u0131na g\u00f6re faizlerin mevcut t\u00fcm bilgiyi yans\u0131t\u0131yor olmas\u0131 gerekmiyor muydu?<br \/>\nKendimce bir a\u00e7\u0131klama yapmaya \u00e7al\u0131\u015fay\u0131m: Bu \u00fclkelere bor\u00e7 verenler d\u00fcnyadan habersiz de\u011filler. Ancak bu \u00fclkelerin kamu bor\u00e7 stokunun y\u00fcksek oldu\u011funa ili\u015fkin bilgileri kendi ama\u00e7lar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u2018ihmal edilebilir\u2019 olarak g\u00f6rm\u00fc\u015fler, bunun bir sorun do\u011furmayaca\u011f\u0131 varsay\u0131m\u0131 alt\u0131nda bor\u00e7 vermeye devam etmi\u015flerdi. 2007\u2019den itibaren k\u00fcresel ekonomide bir tedirginlik ba\u015flad\u0131. Kabaca piyasa oyuncular\u0131 \u2018iyimser\u2019 olmaktan \u00e7\u0131k\u0131p \u2018k\u00f6t\u00fcmser\u2019 olmaya ba\u015flad\u0131lar. Ellerindeki bilgilere verdikleri a\u011f\u0131rl\u0131k de\u011fi\u015fti, ihmal ettikleri baz\u0131 olumsuz bilgilerin onlar g\u00f6z\u00fcnde a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 artmaya ba\u015flad\u0131. Onlar\u0131 hesaba kat\u0131p di\u011fer baz\u0131 olumlu bilgileri \u2018ihmal etme\u2019 yoluna gittiler. \u201c\u00dcz\u00fcm \u00fcz\u00fcme baka baka karar\u0131r\u201d derler ya, ona uygun olarak bu t\u00fcr olumsuz bilgilere dayanarak davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirme uygulamas\u0131 piyasa oyuncular\u0131 aras\u0131nda yayg\u0131nla\u015ft\u0131. B\u00f6ylece piyasa oyuncular\u0131 bu \u00fclkelere bor\u00e7 vermekten ka\u00e7\u0131n\u0131r hale geldiler. Tabii bu da s\u00f6z konusu \u00fclkelerin durumunu bozucu etki yapt\u0131. Yunanistan krize d\u00fc\u015ft\u00fc, \u0130talya krizin e\u015fi\u011finde.<\/p>\n<p><strong>T\u00fcm bilgiler kullan\u0131lmaz\u00a0<\/strong><br \/>\nBu yorumda iki \u00f6nemli nokta var. Bunlardan ilki, piyasa oyuncular\u0131n\u0131n t\u00fcm bilgileri kullanmam\u0131\u015f olmalar\u0131. Bu onlara \u00f6zg\u00fc bir eksiklik de\u011fil. Asl\u0131nda hi\u00e7 kimse karar alabilmek i\u00e7in var olan t\u00fcm bilgileri kullanamaz. Buna ne karar al\u0131c\u0131lar\u0131n bilgi edinme kanallar\u0131n\u0131n ne de bilgi i\u015fleme olanaklar\u0131n\u0131n kapasiteleri yeter. Bu nedenle karar al\u0131c\u0131lar, mevcut bilgilerden baz\u0131lar\u0131n\u0131 se\u00e7er, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise ihmal ederler [C. Sims\u2019in \u2018Ak\u0131lc\u0131 Dikkatsizlik\u2019 (Rational Inattention) Kuram\u0131]. Bir piyasa oyuncusunun hangi bilgileri kullanmaya \u00f6nem verece\u011fi ise i\u00e7inde bulundu\u011fu ortama ve di\u011fer oyuncular\u0131n hangi bilgileri hesaba katt\u0131\u011f\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla piyasa oyuncular\u0131 birbirlerini kollayarak bilgi k\u00fcmelerini se\u00e7er ve karar al\u0131rlar (Keynes-Nash dengesi).<br \/>\n\u0130kinci nokta ise, bir \u2018durumun\u2019 de\u011ferlendirilmesinin onu g\u00f6zleyenlerin alg\u0131lama bi\u00e7imlerinden ba\u011f\u0131ms\u0131z olmamas\u0131. Ayn\u0131 veriler belli bir alg\u0131lama bi\u00e7iminde \u2018olumlu\u2019 de\u011ferlendirilirken alg\u0131lama bi\u00e7imi ba\u015fka bir nedenle de\u011fi\u015fti\u011finde \u2018olumsuz\u2019 de\u011ferlendirilebilir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak da al\u0131nan kararlar tamamen farkl\u0131 olabilir. \u00dcstelik oyuncular piyasa i\u00e7inde yeterli g\u00fcce ula\u015ft\u0131klar\u0131nda, bu yeni kehanetlerinin ger\u00e7ekle\u015fmesini de sa\u011flayabilirler [G. Soros, \u2018Yans\u0131mal\u0131l\u0131k\u2019 Kuram\u0131]. T\u00fcrkiye\u2019nin durumunu \u2018iyi\u2019 olarak de\u011ferlendirenlerin davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirebilecekleri ve bunun T\u00fcrkiye a\u00e7\u0131s\u0131ndan olumsuz sonu\u00e7lar do\u011furabilece\u011fini g\u00f6zden uzak tutmamak gerekiyor. Ge\u00e7mi\u015fteki uygulamalar\u0131n devam\u0131, de\u011fi\u015fen ko\u015fullarda piyasan\u0131n ayn\u0131 de\u011ferlendirmeyi yapaca\u011f\u0131n\u0131 garantilemez. T\u00fcrkiye\u2019nin cari a\u00e7\u0131\u011f\u0131, bu ba\u011flamda, akla gelen ilk sorun; ama tek de\u011fil&#8230;<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Bir piyasa oyuncusunun hangi bilgilere \u00f6nem verece\u011fi, bulundu\u011fu ortama ve di\u011fer oyuncular\u0131n tavr\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r. Yunanistan ve \u0130talya\u2019ya ili\u015fkin geli\u015fmeler, sakin kafayla d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcnce, insana daha da&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":17,"featured_media":1032,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-8515","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/8515","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/17"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=8515"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/8515\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/1032"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=8515"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=8515"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=8515"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}