D\u00fcnya ekonomisinde \u00e7ok uzun zamand\u0131r bir resesyon korkusu var. \u00d6zellikle uluslararas\u0131 toplant\u0131larda ortam\u0131n bu noktaya s\u00fcr\u00fcklenmemesi i\u00e7in her t\u00fcrl\u00fc s\u00f6ylem geli\u015ftiriyor. Oysa artan korumac\u0131l\u0131k ve ticaret sava\u015flar\u0131 ger\u00e7e\u011fine, jeopolitik riskleri de tamamlad\u0131\u011f\u0131n\u0131zda bariz bir resesyon s\u00fcrecine gitti\u011fimiz g\u00f6z\u00fck\u00fcyor.<\/p>\n
Son olarak FED\u2019in yapt\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131klama \u00f6nce iyimser okunsa da, sonras\u0131nda resesyon riskinin dillendirilmesiyle yerini b\u00fcy\u00fck oranda bir endi\u015fe ve hatta ufak \u00e7apl\u0131 bir pani\u011fe b\u0131rakt\u0131. Ard\u0131ndan FED, eski Ba\u015fkan\u0131 Yellen \u00fczerinden alg\u0131 y\u00f6netmek ad\u0131na geli\u015fmelerin bir resesyonu de\u011fil, yava\u015flamay\u0131 i\u015faret etti\u011fini piyasaya haber olarak servis etti.<\/p>\n
Esasen ad\u0131n\u0131 ne koyarsan\u0131z koyun, \u015fu \u00e7ok net bir ger\u00e7ek ki, d\u00fcnya ekonomisi hasta. Bu hastal\u0131\u011f\u0131 da 2 binli y\u0131llardaki parasal geni\u015fleme s\u0131ras\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 yanl\u0131\u015flarla kapt\u0131. Bir tarafta t\u00fcrev piyasalar \u00fczerinden yarat\u0131lan \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k, olmayan rakamlar\u0131n havada varm\u0131\u015f gibi u\u00e7u\u015fmas\u0131, di\u011fer tarafta \u00fcretilen mal ve hizmetin 10 kat\u0131 \u00fczerindeki adeta soygun, \u015fimdi herkesin korkulu r\u00fcyas\u0131 oldu.<\/p>\n
Finans\u00e7\u0131lar bu meseleyi nas\u0131l yorumlarsa yorumlas\u0131n, i\u00e7inde bulundu\u011fumuz ko\u015fullar h\u0131zla 1929 krizinin s\u00fcrecine do\u011fru gidiyor. O d\u00f6nemde \u015fi\u015fik borsa ve de\u011ferler \u00fczerinden ba\u015flayan sorunun, bug\u00fcn de ayn\u0131 haliyle ortada oldu\u011funu biliyoruz.<\/p>\n
Fakat o d\u00f6nemkinden farkl\u0131 bir boyutun da \u00fczerinde durmak gerekiyor. Bu da parasal geni\u015fleme ve kredi sistemiyle talebe uygun arz yaratmak yerine, arza uygun talep yaratma ve insanlar\u0131n sonraki gelirlerini kredi mekanizmas\u0131yla erken t\u00fcketme ger\u00e7e\u011fini iyi okumak laz\u0131m.<\/p>\n
Bu \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k, sonu kesilmeyece\u011fi zannedilen bir ortam yaratt\u0131 ve arz, yarat\u0131lan hatta yarat\u0131laca\u011f\u0131 san\u0131lan talebin \u00e7ok \u00fczerinde artt\u0131. Bug\u00fcn geldi\u011fimiz noktada ise d\u00fcnya tek bir ger\u00e7ekle kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya… Kapanacak ya da zorunlu evlilik yapacak firmalar meselesi…<\/p>\n
\u00c7\u00fcnk\u00fc yarat\u0131lan kapasite, d\u00fc\u015fen talebin \u00e7ok uza\u011f\u0131na d\u00fc\u015ft\u00fc. Almanya ba\u015fta olmak \u00fczere End\u00fcstri 4.0 gibi a\u00e7\u0131l\u0131mlarla bu meselenin maliyetler baz\u0131nda a\u015f\u0131lmas\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 ve yeni ekonomiye ge\u00e7i\u015f sanc\u0131lar\u0131 bir kenarda dursun, bu s\u00fcre\u00e7te d\u00fcnyan\u0131n en b\u00fcy\u00fck problemini i\u015fsizlik olu\u015fturuyor.<\/p>\n
Bu nedenle Trump ba\u015fta olmak \u00fczere, d\u00fcn \u00c7in\u2019de \u00fcretim yap\u0131p, \u00fclkesinde enflasyonla m\u00fccadele sergilerken, d\u00fcnya pazar\u0131nda rekabet\u00e7i fiyatlar elde edenler, sadece finanslar\u0131n\u0131 de\u011fil, reel sekt\u00f6r\u00fcn\u00fc de geri \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yor.<\/p>\n
\u00c7\u00fcnk\u00fc i\u015fsizli\u011fin maliyeti, bir mal\u0131n \u00fcretilmesindeki birim maliyetin \u00e7ok \u00fczerine \u00e7\u0131kt\u0131. \u015e\u00fcphesiz bu maliyeti toplumsal ger\u00e7ekler, riskler ve s\u0131k\u0131nt\u0131 potansiyeli ile birlikte okumak gerekir.<\/p>\n
\u00d6te yandan \u00c7in\u2019in de sonsuza kadar s\u00fcrd\u00fcr\u00fclemez olan, ama o s\u00fcre\u00e7te meyvelerini iyi toplad\u0131\u011f\u0131 ucuz i\u015f\u00e7ilik ve \u00f6l\u00e7ek ekonomisi ger\u00e7e\u011finin, artan maliyetlerle s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131 bir a\u015famaya geldi\u011fini de belirtmek gerekir.<\/p>\n
T\u00fcm bu geli\u015fmeler ya\u015fan\u0131rken, 2 binli y\u0131llardaki parasal geni\u015flemeyi k\u00f6t\u00fc kullanan biz ve bizim gibi \u00fclkelerin ise \u00e7ok daha b\u00fcy\u00fck problemlerle kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131n\u0131, kalaca\u011f\u0131n\u0131 biliyoruz. Ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131yla d\u00fc\u011f\u00fcn bayram yapanlar, \u015fimdi bunun faturas\u0131n\u0131 \u00f6demeye aday k\u0131r\u0131lgan \u00fclkeler olarak nitelendiriliyorlar.<\/p>\n
Kim kendini nas\u0131l kand\u0131r\u0131rsa kand\u0131rs\u0131n, bu b\u00fcy\u00fck soygunun ya da hesap bilmezli\u011fin ya ad g\u00f6z\u00fc d\u00f6nm\u00fc\u015f kazan\u00e7 h\u0131rs\u0131n\u0131n faturas\u0131n\u0131 t\u00fcm d\u00fcnya, s\u00fcreci do\u011fru y\u00f6netemeyenler de kendi i\u00e7inde katlanarak ilaveten \u00f6deyecekler.<\/p>\n
\u015eimdi gelinen noktada yap\u0131lan resesyon de\u011fil yava\u015flama s\u00f6ylemi ise, yine finans\u00e7\u0131 kafas\u0131yla yap\u0131lm\u0131\u015f, riski ba\u015fkalar\u0131na sat\u0131p s\u0131yr\u0131lma iste\u011finden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil.<\/p>\n