{"id":55311,"date":"2018-07-16T11:46:12","date_gmt":"2018-07-16T08:46:12","guid":{"rendered":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=55311"},"modified":"2018-07-16T13:02:18","modified_gmt":"2018-07-16T10:02:18","slug":"cognitive-dissonnace-ekonomi-ve-borsa","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/cognitive-dissonnace-ekonomi-ve-borsa\/","title":{"rendered":"Cognitive Dissonnace, Ekonomi ve Borsa"},"content":{"rendered":"<h2>Bir kez daha Leon Festinger isimli bilim insan\u0131na hayran oldum. &#8220;Cognitive Dissonance (Bili\u015fsel tutars\u0131zl\u0131k)&#8221; ba\u015fl\u0131kl\u0131 teorisini 1950&#8217;li y\u0131llarda ortaya att\u0131\u011f\u0131nda hi\u00e7 kabul g\u00f6rmemi\u015f ve ciddi ele\u015ftiri alm\u0131\u015ft\u0131.<\/h2>\n<p>Teorisi asl\u0131nda toplum psikolojisi \u00fczerineydi. Ama bu teori daha sonra hem genel olarak sosyal bilimlerde hem de direkt olarak psikoloji ilminde \u00e7\u0131\u011f\u0131r a\u00e7arken, benim yakla\u015f\u0131k 2 y\u0131l s\u00fcren bilimsel deneyimin de \u00e7\u0131k\u0131\u015f noktas\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. Size k\u0131saca teoriden bahsedeyim.\u00a0 Teori \u00e7ok basit\u00e7e \u015funu s\u00f6yl\u00fcyor; <strong>&#8220;E\u011fer bir ki\u015finin inand\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyin tersini s\u00f6ylerseniz, o ki\u015fi inand\u0131\u011f\u0131 \u015feyi daha \u015fiddetle savunur hale gelir&#8221;<\/strong>.\u00a0 Bu konuya ili\u015fkin olarak \u00e7ok say\u0131da \u00f6rnek verilebilir.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-759856403\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<ul>\n<li>Sigara i\u00e7en birine sigaran\u0131n zararlar\u0131n\u0131 anlatt\u0131\u011f\u0131n\u0131zda alaca\u011f\u0131n\u0131z cevaplardan baz\u0131lar\u0131 \u015funlar olabilir ; &#8220;Bir tan\u0131d\u0131\u011f\u0131m vard\u0131 hayat\u0131nda a\u011fz\u0131na bir tane dahi sigara koymad\u0131 ama Akci\u011fer kanserinden \u00f6ld\u00fc.&#8221;\u00a0 ya da &#8220;Adam \u00f6m\u00fcr boyunca sigara i\u00e7ti 88 ya\u015f\u0131nda \u00f6ld\u00fc&#8221;&#8230;<\/li>\n<li>Borsadan hisse alm\u0131\u015f birine bu hissenin iyi bir hisse olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 satmas\u0131 gerekti\u011fini s\u00f6ylerseniz\u00a0 &#8220;Hocam senin bilmedi\u011fin \u015feyler var&#8230;&#8221; &#8220;O kadar biliyorsun sen ne kazand\u0131n?&#8221; &#8220;Elimdekini kapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar, hepsi para babalar\u0131n\u0131n u\u015fa\u011f\u0131&#8221;&#8230;<\/li>\n<li>Bir se\u00e7mene oy verdi\u011fi partiyi k\u00f6t\u00fcledi\u011finizde, an\u0131nda sizin destekledi\u011finiz partiye ili\u015fkin onlarca k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek getirecek, fikir ileri s\u00fcrecek ve \u00e7ok daha \u015fiddetli savunmaya ge\u00e7ecektir&#8230;<\/li>\n<li>Twitter&#8217;da herhangi bir konuda TT olan bir konuyu a\u00e7\u0131p bak\u0131n. \u00d6rne\u011fin d\u00fcnya kupas\u0131 gibi bir konuda, konu ile alakal\u0131 olmayan inan\u0131lmaz laf sokmalar ve i\u00e7 siyasete ili\u015fkin at\u0131\u015fmalar, k\u00fcf\u00fcrler vs&#8230;<\/li>\n<\/ul>\n<p>\u0130nsan beyni neden b\u00f6yle reaksiyonlar veriyor? \u0130\u015fte Leon Festinger bunlar\u0131n \u00fczerine ilim yapt\u0131. \u0130lk anda kabul g\u00f6rmeyen g\u00f6r\u00fc\u015fleri daha sonra bir\u00e7ok deneye tabi tutuldu ve sosyal psikolojiye, toplumsal psikolojiye olan bak\u0131\u015f\u0131 k\u00f6kten de\u011fi\u015ftirdi. Festinger \u015f\u00f6yle diyor;\u00a0 \u0130nsanlar\u0131n inand\u0131klar\u0131 \u015feyler var. Hissenin yukar\u0131 gidece\u011fine inan\u0131yor. Bir ki\u015finin do\u011fa \u00fcst\u00fc\u00a0 g\u00fc\u00e7lere sahip oldu\u011funa inan\u0131yor. Bir ki\u015finin yalanc\u0131 veya doland\u0131r\u0131c\u0131 oldu\u011funa inan\u0131yor. D\u00fcnyan\u0131n d\u00fcz oldu\u011funa inan\u0131yor&#8230; Yani bu inan\u00e7 ve beklentilere ters bir \u015fey s\u00f6yledi\u011finizde beyinde ciddi bir huzursuzluk yarat\u0131yorsunuz. Fakat bu huzursuzluk sizin aksini s\u00f6yledi\u011finiz \u015feyin o ki\u015fide yaratt\u0131\u011f\u0131 &#8220;do\u011fru olmas\u0131 olas\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r.&#8221; \u0130\u015fte bu a\u015famada g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcze \u015fiddetle kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131k\u0131yor. Kendi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc do\u011frulayan veya do\u011frulayacak bir\u00e7ok delili daha \u00f6ne s\u00fcr\u00fcyor. Bu y\u00fczden de, asl\u0131nda ikna etmek istedi\u011finiz ki\u015filer, yanl\u0131\u015f fikre daha fazla ba\u011flan\u0131yorlar. Beyin milyonlarca y\u0131ll\u0131k geli\u015fimini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcrken, \u00f6zellikle stres art\u0131\u015f\u0131na kar\u015f\u0131, bu stresi azaltacak ve huzursuzlu\u011funu giderecek muazzam yollar ke\u015ffetmi\u015f. Bir ki\u015fi 8.70&#8217;den bir hisseyi alm\u0131\u015f ve hisse bir anda 7.70&#8217;e d\u00fc\u015fm\u00fc\u015fse, &#8220;elimdekini kapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar&#8221; ya da &#8220;\u015fu an keriz silkeleme yap\u0131yorlar, yukar\u0131 d\u00f6necek&#8221; diye kendini rahatlat\u0131yor.\u00a0 E\u011fer siz d\u00fc\u015f\u00fc\u015f\u00fcn devam edece\u011fini s\u00f6ylerseniz size \u015fiddetle kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131k\u0131yor ve kendi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc destekleyen bir\u00e7ok yeni delil \u00fcretmeye ba\u015fl\u0131yor.<\/p>\n<p>Bir yaz\u0131n\u0131zda bir g\u00f6r\u00fc\u015f beyan etmi\u015fseniz ve okuyucu bu g\u00f6r\u00fc\u015fe kat\u0131lm\u0131yorsa, cognitive dissonance teorisine g\u00f6re size inan\u0131lmaz ithamlarda bulunuyor. \u0130tham ele\u015ftiri de\u011fildir. &#8220;Ele\u015ftiri&#8221; dedi\u011finizde g\u00f6r\u00fc\u015fler tart\u0131\u015f\u0131l\u0131r ve do\u011fru yol bulunur ama itham &#8220;niyet okumak, akl\u0131n\u0131zda veya niyetinizde olmayan bir konu hakk\u0131nda k\u00f6t\u00fc niyetli oldu\u011funuzu s\u00f6ylemektir&#8221;.\u00a0 Varsay\u0131n ki; \u015f\u00f6yle bir twit att\u0131n\u0131z &#8220;Bug\u00fcn inan\u0131lmaz g\u00fczel bir g\u00fcn&#8221;. Adam sizi sevmez ve an\u0131nda cevap verir &#8220;Senin gibi\u00a0 tuzu kuru olanlara g\u00fczel bir g\u00fcn, evine bir ekmek g\u00f6t\u00fcremeyen a\u00e7 insanlar var&#8221;. Bunun anlam\u0131 \u015fudur; &#8220;Sen egoistsin, ba\u015fkalar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmezsin, sen bunlar\u0131 umursamazs\u0131n da&#8221;. Bu ki\u015fiye cevap vermezseniz &#8220;g\u00f6rd\u00fcn m\u00fc do\u011fru s\u00f6yl\u00fcyorum ki; bir cevap bile yazam\u0131yor&#8221; diye d\u00fc\u015f\u00fcnerek mutlu olur. Ben de onlar\u0131n mutlu bu \u015fekilde mutlu olmalar\u0131na izin veriyorum. \u00c7\u00fcnk\u00fc rahmetlik babam; &#8220;Cahille girdi\u011fin hi\u00e7 bir tart\u0131\u015fmay\u0131 kazanamazs\u0131n&#8221; demi\u015fti. E\u011fer devam ederlerse engelliyorum ve bu sefer &#8220;ele\u015ftiriye gelemiyorsun&#8221; diye yaz\u0131yor.\u00a0 Bal gibi ithamda bulunup bunu da ele\u015ftiri diye tan\u0131ml\u0131yor.<\/p>\n<p>T\u00fcrkiye&#8217;de art\u0131k dini g\u00fcnleri kutlarsan, bir yerlere yaranmaya \u00e7al\u0131\u015fan ki\u015fisin. E\u011fer milli bayramlar\u0131m\u0131z\u0131 kutlar ve Atat\u00fcrk&#8217;e olan sevgini ilan edersen, CHP&#8217;li ve dolay\u0131s\u0131yla HDP&#8217;ye destek veren gizli bir ter\u00f6ristsin. AKP&#8217;ye oy vermi\u015fsen, yalaka, rant\u00e7\u0131 ya da ak\u0131ls\u0131z\u0131n tekisin.<\/p>\n<p>Hayat\u0131m boyunca hi\u00e7 bir ki\u015finin ya da fikrin pe\u015fine tak\u0131lmad\u0131m. Ben Atat\u00fcrk hayran\u0131, dindar ve milliyet\u00e7iyim. Milliyet\u00e7ilik tan\u0131m\u0131m ise yapt\u0131\u011f\u0131n i\u015fi en iyi \u015fekilde yapmakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc herkes yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015fi en m\u00fckemmel \u015fekilde yaparsa bu \u00fclkeye en b\u00fcy\u00fck katk\u0131y\u0131 sa\u011flar. Herkes \u00fcretimini iki kat\u0131na \u00e7\u0131karsa GSYH iki kat\u0131 b\u00fcy\u00fcr.<\/p>\n<p>Bu yaz\u0131m\u0131 okuyan sizler veya anne ve babalar\u0131n\u0131z\u0131n \u00f6dedi\u011fi vergilerle, ba\u015far\u0131m \u00fczerine devletim beni yurt d\u0131\u015f\u0131na g\u00f6nderdi (300 ki\u015fi s\u0131nava girdi 4 ki\u015fi yurt d\u0131\u015f\u0131nda y\u00fcksek lisans ve doktoraya hak kazand\u0131) y\u00fcksek lisans ve doktora yaparak \u00fclkeme d\u00f6nd\u00fcm ve \u00fcniversitelerde yeni beyinlerin yeti\u015ftirilmesine elimden geldi\u011fince katk\u0131 yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorum. Yapt\u0131\u011f\u0131m \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 uluslararas\u0131 alanda ses getirecek \u00e7al\u0131\u015fmalar olacak \u015fekilde organize ediyor ve bilim d\u00fcnyas\u0131na da kar\u0131nca karar\u0131nca katk\u0131 yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorum.<\/p>\n<p>Bunlar\u0131 ni\u00e7in yazd\u0131m?\u00a0Son g\u00fcnlerde yazd\u0131\u011f\u0131m iki yaz\u0131ya itirazlar var ve bir\u00e7ok ki\u015fi mail yoluyla inan\u0131lmaz ithamlarda su\u00e7lamalarda bulundular. Bunlara g\u00f6re, AKP&#8217;nin u\u015fa\u011f\u0131 oldum. Ger\u00e7ekleri yazmaya korkuyorum. Kendime yeni y\u00f6netimde bir koltuk ayarlamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorum vs&#8230;\u00a0\u015eunu bilin ki; bu karde\u015finiz sadece do\u011fru bildi\u011fi \u015feyleri yazar ve yazd\u0131klar\u0131nda da samimidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc\u00a0 \u015funa inan\u0131r. \u0130lmimiz ve kalemimiz elimizdeki sihirli de\u011fnektir ama o sihri insanlar\u0131 kand\u0131rmak, ger\u00e7ek g\u00f6r\u00fc\u015fleri aktarmamak, gizlemek, bir k\u00f6\u015fe ya da koltuk kapmak i\u00e7in kullan\u0131rsak sihir kaybolur.\u00a0 Yazd\u0131\u011f\u0131m her yaz\u0131y\u0131 da Allah&#8217;\u0131n bana verdi\u011fi ilmin zekat\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorum.\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7inde itham olmayan, makul ve ele\u015ftirisel mesajlar\u0131 mutlaka dikkate al\u0131yorum. \u00d6rne\u011fin, Engin G\u00fcrsel \u0130simli okuyucum son yaz\u0131m\u0131n alt\u0131na \u015f\u00f6yle bir yorum yazm\u0131\u015f.<\/p>\n<p><span style=\"color: #0000ff;\">&#8220;Sizi zevkle ve s\u00fcrekli takip ediyorum. Pek yorum yazm\u0131yorum ancak \u015funu vurgulamak istedim. Yeni bakan Bayraktar\u2019la ilgili yorumlar sanki Ali Babacan ya da Mehmet \u015eim\u015fek gibi bir ki\u015fiymi\u015f gibi yap\u0131l\u0131yor. Bence yabanc\u0131lar\u0131n anlayamad\u0131\u011f\u0131 ya da anlad\u0131\u011f\u0131 en \u00f6nemli konu Bayraktar\u2019\u0131n damat \u00f6zelli\u011fi\u2026\u00a0<\/span><span style=\"color: #0000ff;\">Hangi demokratik d\u00fczende bir siyasi y\u00f6netici bu derece yak\u0131n\u0131n\u0131 b\u00f6yle bir g\u00f6reve atar ve o ki\u015fi de bunu kabul eder?\u00a0<\/span><span style=\"color: #0000ff;\">Anlayamad\u0131\u011f\u0131m, siz dahil b\u00fct\u00fcn ekonomi yorumcular\u0131 bunu vurgulam\u0131yor. Bence g\u00f6rm\u00fcyor olamazs\u0131n\u0131z. Hi\u00e7 de\u011filse kendi bloglar\u0131n\u0131zda bunu irdelemeli dile getirmelisiniz diye d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum.\u00a0\u00a0Selamlar, sevgiler&#8221;<\/span><\/p><div class=\"bilge-content-1\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-614315997\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"3167340272\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Bu yoruma kar\u015f\u0131l\u0131k ben de a\u015fa\u011f\u0131daki cevab\u0131 yazd\u0131m&#8230;<\/p>\n<p><span style=\"color: #0000ff;\">&#8220;Engin bey mesaj\u0131n\u0131z i\u00e7in te\u015fekk\u00fcr ederim. Bahsetti\u011finiz sorun bir ekonomi sorunu de\u011fil, etik, sosyal ve toplumsal de\u011ferler, sosyal psikoloji sorunudur. Olay\u0131 \u015f\u00f6yle d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn\u2026 Ekonominin patronu X ki\u015fisi olsayd\u0131 ve ayn\u0131 a\u00e7\u0131klamalar\u0131 yapsayd\u0131 ben nas\u0131l yorumlard\u0131m? Objektif bakmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorum, fakat s\u00f6yledi\u011finiz konu, yani damat olmas\u0131 kredibilite ve itibar konusunda zaten Albayrak\u2019\u0131 100 metrelik yar\u0131\u015fta en az 20 metre geriden ba\u015flat\u0131yor. Ben de yaz\u0131mda ki\u015filerden ba\u011f\u0131ms\u0131z olarak \u201cAlbayrak ne yaparsa kredibilite kazan\u0131r\u201d sorusunun cevab\u0131n\u0131 vermeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131m.&#8221;<\/span><\/p>\n<p><span style=\"color: #000000;\">Engin bey sa\u011f olsun bu cevab\u0131ma cevap vermi\u015f ve te\u015fekk\u00fcr etmi\u015f.\u00a0\u00a0<\/span><\/p>\n<p>\u015eunu unutmayal\u0131m; T\u00fcrkiye ekonomisinde sorunlar var m\u0131d\u0131r? Evet vard\u0131r ve bu sorunlar \u00e7ok a\u011f\u0131r sorunlard\u0131r? Bu sorunlar\u0131n kayna\u011f\u0131na\u00a0 ve nas\u0131l geli\u015fti\u011fine ili\u015fkin zaten \u00f6nceden yazd\u0131\u011f\u0131m bir\u00e7ok yaz\u0131 var. Ayr\u0131ca &#8220;Para Harekat\u0131&#8221; kitab\u0131m zaten \u00fclkelerin ge\u00e7irdi\u011fi ekonomik krizler \u00fczerinedir. Bu kitab\u0131n sonuna do\u011fru, kitab\u0131n kahraman\u0131 H\u00fclya net bir \u015fekilde \u015funu s\u00f6yl\u00fcyor. \u0130ster devlet, ister i\u015fletmeler, isterse hane halk\u0131 e\u011fer gelecekte kazanacaklar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fckleri gelirleri bug\u00fcnden bor\u00e7lanarak harc\u0131yorlarsa kriz ya\u015farlar. \u00c7\u00fcnk\u00fc bor\u00e7lanarak gelece\u011fi harcamak s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir de\u011fildir. Kriz ge\u00e7iren \u00fclkelerde ya devlet, ya i\u015fletmeler ya da hanehalk\u0131 mutlaka a\u015f\u0131r\u0131 bor\u00e7lanm\u0131\u015flar ve bir s\u00fcre sonra bu s\u00fcrd\u00fcr\u00fclemez hale gelmi\u015ftir. Bir \u00fclkenin t\u00fcm bor\u00e7lar\u0131 (Devlet+\u00d6zel sekt\u00f6r) GSYH (Gayrisafi Yurti\u00e7i Has\u0131la)&#8217;n\u0131n b\u00fcy\u00fcme oran\u0131ndan daha h\u0131zl\u0131 b\u00fcy\u00fcyorsa bu s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir bir durum de\u011fildir. \u00d6rne\u011fin Meksika ve Arjantin krizleri Devletin bor\u00e7lulu\u011funun artmas\u0131ndan kaynaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0 Ama Asya krizinde devletlerin borcu \u00e7ok makul iken i\u015fletmelerin bor\u00e7lar\u0131 devasa oranlarda b\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015f ve bu i\u015fletmelerin verimlili\u011fi d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc i\u00e7in kriz gelmi\u015ftir. \u00d6te yandan Japonya&#8217;n\u0131n 1990&#8217;l\u0131 y\u0131llarda ge\u00e7irdi\u011fi ve hala belini do\u011frultamad\u0131\u011f\u0131 kriz, hane halk\u0131n\u0131n a\u015f\u0131r\u0131 bor\u00e7lanarak konut yat\u0131r\u0131mlar\u0131 yapmalar\u0131 sonras\u0131nda,\u00a0 konut fiyatlar\u0131n\u0131n d\u00fc\u015fmesiyle ortaya \u00e7\u0131kan, yani hane halk\u0131n\u0131n a\u015f\u0131r\u0131 bor\u00e7lulu\u011fundan kaynaklanan bir krizdir. T\u00fcrkiye \u015fu an Asya krizi \u00f6ncesindeki duruma benzemektedir. Yani i\u015fletmeler ve hanehalk\u0131 \u00e7ok bor\u00e7ludur. Bu da tamam\u0131yla izlenen ekonomik politikan\u0131n (b\u00fcy\u00fcme olsun da ne olursa olsun) bir sonucudur.<\/p><div class=\"bilge-content-2\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-183329410\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"1818807385\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Unutmay\u0131n\u0131z ki bir \u00fclkedeki uzun vadeli b\u00fcy\u00fcme, i\u015f g\u00fcc\u00fc ve sermaye verimlili\u011findeki b\u00fcy\u00fcmeye e\u015fittir. K\u0131sa vadede b\u00fcy\u00fcme y\u00fcksek rakamlara \u00e7\u0131kabilir. Ama eninde sonunda geri \u00e7ekilir ve olmas\u0131 gereken seviyeye oturur. Asya Krizi \u00f6ncesinde Paul Krugman Asya \u00dclkelerinindeki i\u015f g\u00fcc\u00fc ve sermaye verimlili\u011fi art\u0131\u015f\u0131n\u0131n negatif seviyelere d\u00fc\u015fmesine ra\u011fmen y\u0131ll\u0131k ortalama b\u00fcy\u00fcme oranlar\u0131n\u0131n %8-9\u00a0 seviyesinde gitti\u011fini g\u00f6r\u00fcnce, Asya krizinin gelmekte oldu\u011funu 1995&#8217;de bilimsel bir makale olarak\u00a0 yazm\u0131\u015f ve 1997&#8217;de Asya krizi patlak vermi\u015fti. E\u011fer b\u00fcy\u00fcme oran\u0131n\u0131 i\u015fg\u00fcc\u00fc+Sermaye verimlili\u011finden y\u00fcksek gidiyorsa ve bu belirli bir s\u00fcre devam ediyorsa, bir krizle ortalama b\u00fcy\u00fcmenin alt\u0131na sert bir \u015fekilde iniyorsunuz ve daha sonra ortalamaya do\u011fru yakla\u015f\u0131yorsunuz. Bu t\u00fcr krizlerin \u015fiddeti ise, ne kadar bir s\u00fcre ile\u00a0 hormonlu b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcze g\u00f6re de\u011fi\u015fiyor. Zaten hormonlu b\u00fcy\u00fcme sonras\u0131nda kriz gelmesinin sebebi, bu b\u00fcy\u00fcme a\u015famas\u0131nda bor\u00e7lar\u0131n b\u00fcy\u00fcme h\u0131z\u0131ndan daha fazla art\u0131yor olmas\u0131d\u0131r. Bor\u00e7lar artmam\u0131\u015f olsa zaten b\u00fcy\u00fcme olmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc <strong>T\u00fcrkiye&#8217;nin kronik hastal\u0131\u011f\u0131 bor\u00e7 almadan b\u00fcy\u00fcyememesidir<\/strong>. Ge\u00e7irdi\u011fimiz b\u00fct\u00fcn krizler d\u0131\u015f \u00f6demeler dengesizli\u011finden kaynaklanmaktad\u0131r. \u0130\u015eTE! bu kronik hastal\u0131\u011fa \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacak olan ve bu b\u00fcy\u00fcme yap\u0131s\u0131n\u0131 ba\u015ftan a\u015fa\u011f\u0131 de\u011fi\u015ftirecek, hukuksal ve kurumsal\u00a0 reformlar\u0131 yapacak bir ekonomi y\u00f6netimi, bu \u00fclkeye en b\u00fcy\u00fck hizmeti yapm\u0131\u015f, \u00e7ocuklar\u0131m\u0131za g\u00fczel bir gelecek haz\u0131rlayan ekonomi y\u00f6netimi olacakt\u0131r.\u00a0 Var olan yap\u0131y\u0131 de\u011fi\u015ftirme amac\u0131 var m\u0131? Ben g\u00f6rm\u00fcyorum. \u015eu an zaten k\u0131sa vadede faizleri art\u0131rarak veya ba\u015fka yollarla g\u00fcn\u00fc kurtarma yoluna gidece\u011fiz. Halbuki 5 y\u0131ll\u0131k bir s\u00fcre i\u00e7in iktidara gelmi\u015f olan ekonomi y\u00f6netimi e\u011fer bug\u00fcn ba\u015flasa, inan\u0131n 4-5 y\u0131l sonra t\u00fcm yap\u0131y\u0131 \u00e7ok sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir zemin \u00fczerine oturtarak, tarihe ge\u00e7ecek bir ba\u015far\u0131ya imza atabilir. Ama sorun \u015fu ki, bu t\u00fcr bir yap\u0131sal de\u011fi\u015fim inan\u0131lmaz sanc\u0131l\u0131 olur ve zaten ekonomi y\u00f6netimi de bence b\u00f6yle bir maliyete katlanmak istemiyor. Fakat bu yap\u0131sal d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm ger\u00e7ekle\u015fmedi\u011fi s\u00fcrece ekonominin kendi dinamikleri bunu yapmak zorunda b\u0131rakacakt\u0131r.<\/p>\n<p>\u015eu an \u00e7ok hassas bir d\u00f6nemdeyiz ve insanlar maalesef gelece\u011fe g\u00fcvenle bakm\u0131yorlar. E\u011fer G\u00dcVEN kristali \u00e7atlam\u0131\u015fsa, insanlar para harcamaz, nakit ak\u0131\u015f\u0131 bozulur, kredi verseniz de kimse almaz. \u0130\u015fletmeler alacaklar\u0131n\u0131 tahsilde zorlan\u0131rlar, kredi bulmak istediklerinde kimse kredi vermez. Bu k\u0131s\u0131r d\u00f6ng\u00fc bir ba\u015flad\u0131 m\u0131 kriz derinle\u015fir. Kimse 2001 krizi gibi bir kriz beklemesin. 2001&#8217;de bant i\u00e7inde dalgalanan sabit kurdayd\u0131k ve kur patlam\u0131\u015f bir gecede varl\u0131klar\u0131n de\u011ferleri dolar baz\u0131nda yar\u0131 yar\u0131ya d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fc. \u015eu an serbest dalgal\u0131 kurday\u0131z ve bu durum 2001 gibi ani patlamalar yaratmaz ama zaman zaman spazm olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kar. Bu spazmlar reel sekt\u00f6r\u00fc ve \u00f6zellikle de bor\u00e7lu olanlar\u0131 sarsmaya ba\u015flar. Bankalara kredi geri \u00f6demelerinde sorunlar olur. Dolay\u0131s\u0131yla dolar\u0131n sert art\u0131\u015f\u0131ndan dolay\u0131 de\u011fil, bankac\u0131l\u0131k aya\u011f\u0131ndan kriz gelir. \u015eu an en b\u00fcy\u00fck s\u0131k\u0131nt\u0131 firmalar\u0131n bankalara yapt\u0131klar\u0131 bor\u00e7 yap\u0131land\u0131rma ba\u015fvurular\u0131 ile artan &#8220;geri \u00f6denemeyen krediler&#8221; konusudur. Bankac\u0131l\u0131k sistemi enerji sekt\u00f6r\u00fcne 350 milyar TL civar\u0131nda kredi vermi\u015f durumda olup, bir\u00e7ok enerji \u015firketi zararda ve esas faaliyetinden kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 bankaya \u00f6d\u00fcyor. Elektri\u011fe \u00e7ok ciddi bir zam yap\u0131lmazsa, bu enerji \u015firketleri bankac\u0131l\u0131k kesiminde ciddi bir riski var. Dolara de\u011fil, bankac\u0131l\u0131k sistemine odaklanmak laz\u0131m.\u00a0 Her ne kadar &#8220;bankalar\u0131m\u0131z\u0131n sermaye yeterlilik rasyolar\u0131 y\u00fcksek&#8221; savunmas\u0131 yap\u0131lsa da, bankac\u0131l\u0131k sekt\u00f6r\u00fc kendi \u00f6zellikleri\u00a0 ve yap\u0131s\u0131 gere\u011fi krizlere meyillidir ve bir\u00e7ok \u00fclke bunu defalarca ya\u015fam\u0131\u015ft\u0131r. Unutulmamal\u0131 ki 1998 y\u0131l\u0131nda D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n Camelot rating sistemine g\u00f6re\u00a0 Arjantin Bankac\u0131l\u0131k sistemi geli\u015fmekte olan \u00fclkeler i\u00e7in en iyi ikinci \u00fclkeydi. Fakat 3 y\u0131l sonra 2001&#8217;de Arjantin&#8217;de bankac\u0131l\u0131k sistemi yok. \u015eu an bankac\u0131l\u0131k sistemine &#8220;siz de ta\u015f\u0131n alt\u0131na elinizi koyun&#8221; demek yerine &#8220;Sizin sorunlar\u0131n\u0131z\u0131 nas\u0131l \u00e7\u00f6zeriz ne yapal\u0131m&#8221; diye sormak gerekir.<\/p>\n<p><strong>BORSA<\/strong><\/p>\n<p>Borsa hakk\u0131nda kapsaml\u0131 bir yaz\u0131 yazaca\u011f\u0131m\u0131 belirtmi\u015ftim ama yukar\u0131daki yaz\u0131 \u00e7ok uzay\u0131nca, kapsaml\u0131 yaz\u0131y\u0131 sonraya b\u0131rak\u0131yorum. K\u0131saca borsaya bakal\u0131m.\u00a0 Ge\u00e7en hafta \u00f6nemli uluslararas\u0131 borsalar i\u00e7inde\u00a0 d\u00fcnyada d\u00fc\u015fen tek borsayd\u0131k. Bankalara ve \u00f6zellikle de Garanti Bankas\u0131na gelen sat\u0131\u015f endeksin 93 bin seviyesindeki deste\u011fini k\u0131rarak 88.168 seviyesine kadar d\u00fc\u015fmesine neden oldu. BIST100 endeksi haftay\u0131 90 bine yak\u0131n kapatt\u0131.<\/p>\n<p><a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/DUNYA-16-7-2018.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter wp-image-55315\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/DUNYA-16-7-2018.png\" alt=\"\" width=\"641\" height=\"403\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/DUNYA-16-7-2018.png 807w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/DUNYA-16-7-2018-300x188.png 300w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/DUNYA-16-7-2018-768x482.png 768w\" sizes=\"auto, (max-width: 641px) 100vw, 641px\" \/><\/a><\/p>\n<p>A\u015fa\u011f\u0131daki grafikte endeksin haftal\u0131k hareketleri veriliyor.<\/p>\n<p><a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/borsa-16-7-2018.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-55316\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/borsa-16-7-2018.png\" alt=\"\" width=\"590\" height=\"439\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/borsa-16-7-2018.png 590w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/07\/borsa-16-7-2018-300x223.png 300w\" sizes=\"auto, (max-width: 590px) 100vw, 590px\" \/><\/a>Ge\u00e7en hafta tarihi en y\u00fcksek haftal\u0131k i\u015flem miktar\u0131 ile gerileme oldu. Bildi\u011finiz \u00fczere cuma ak\u015fam\u0131 Fitch notumuzu d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc. Fitch&#8217;in toplant\u0131s\u0131 ve not d\u00fc\u015f\u00fcrmesi bekleniyordu. Ge\u00e7en haftaki yo\u011fun sat\u0131\u015f\u0131n bir sebebinin de bu oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum. Bu haftaya ba\u015flarken Fitch karar\u0131 nedeniyle borsa d\u00fc\u015f\u00fc\u015fle a\u00e7\u0131labilir ama Fitch notumuzu d\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc diye satmaya da gerek yok. Endeks %61.8 fibonacci \u00e7izgisine kadar gelmi\u015f. Bu hafta buradan bir tepki beklenebilir fakat bu tepkinin en fazla 93-94 bin aral\u0131\u011f\u0131na kadar olaca\u011f\u0131n\u0131,\u00a0 sa\u011fl\u0131kl\u0131 ve g\u00fc\u00e7l\u00fc bir yukar\u0131 trendin ba\u015flamayaca\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum. Endeks a\u00e7\u0131l\u0131\u015fta bin puanl\u0131k bir gerileme yapabilir ve bu normaldir, fakat as\u0131l \u00f6nemli olan \u015fey, ilk 5-10 dakikada g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc dibin alt\u0131na seans i\u00e7inde tekrar gelmemesidir. E\u011fer ilk g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc dibi daha sonra seans\u0131n ilerleyen saatlerinde\u00a0 a\u015fa\u011f\u0131 k\u0131rarsa sat\u0131\u015flar h\u0131zlan\u0131r, fakat bu b\u00f6lgede ay\u0131 tuza\u011f\u0131 yapabilirler. 60 dakikal\u0131k bazda e\u011fer i\u015flem miktar\u0131 280-300 milyon lota ula\u015f\u0131rsa ve sat\u0131\u015flar geliyorsa,\u00a0 k\u0131sa vadeli bir dip olu\u015fuyor anlam\u0131na gelir ve yukar\u0131 hareket beklerim. E\u011fer 60 dk&#8217;.l\u0131k bazda i\u015flem miktar\u0131 280-300 milyon lota ula\u015f\u0131rsa fakat d\u00fc\u015fmek yerine yukar\u0131 hareket yaparsa hafta i\u00e7inde 92-94 bin civarlar\u0131na kadar olabilecek y\u00fckseli\u015fin ilk sinyali olabilir.<\/p>\n<p>Kal\u0131n sa\u011fl\u0131cakla<\/p>\n<p>Paran\u0131z sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131 bozmas\u0131n&#8230;<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Bir kez daha Leon Festinger isimli bilim insan\u0131na hayran oldum. &#8220;Cognitive Dissonance (Bili\u015fsel tutars\u0131zl\u0131k)&#8221; ba\u015fl\u0131kl\u0131 teorisini 1950&#8217;li y\u0131llarda ortaya att\u0131\u011f\u0131nda hi\u00e7 kabul g\u00f6rmemi\u015f ve ciddi&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":102,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[769,1497,752,753,1496,715],"class_list":["post-55311","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-tumyazilar","tag-borsa-yorumlari-gunluk","tag-dolar-duser-mi","tag-dolar-tl-yorumu","tag-dolar-yorumlari","tag-dolar-yukselir-mi","tag-yasar-erdinc-yazilari"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/55311","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/102"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=55311"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/55311\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=55311"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=55311"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=55311"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}