{"id":5319,"date":"2011-09-20T10:46:57","date_gmt":"2011-09-20T07:46:57","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=5319"},"modified":"2011-09-20T10:47:19","modified_gmt":"2011-09-20T07:47:19","slug":"ana-akimin-disina-cikmak-o-kadar-zor-mu","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/ana-akimin-disina-cikmak-o-kadar-zor-mu\/","title":{"rendered":"Ana Ak\u0131m\u0131n D\u0131\u015f\u0131na \u00c7\u0131kmak o Kadar Zor Mu?"},"content":{"rendered":"<p>Yunanistan\u2019a ilk kredi verildi\u011finde kredinin faizi Almanya\u2019n\u0131n faizinden \u00fc\u00e7 puan daha y\u00fcksekti.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-3515287513\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Geli\u015fmi\u015f d\u00fcnyan\u0131n iktisat \u00e7evreleri, iktisat kuram\u0131nda olan, b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlukla zaten geli\u015fmi\u015f d\u00fcnyan\u0131n iktisat\u00e7\u0131lar\u0131 taraf\u0131ndan geli\u015ftirilen, \u015fimdiye de\u011fin daha \u00e7ok y\u00fckselen piyasa ekonomileri i\u00e7in ge\u00e7erli oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclen, bu nedenle de pek ilgilenmedikleri ve iktisad\u0131n ana kolu d\u0131\u015f\u0131nda g\u00f6rd\u00fckleri kuramlarla tan\u0131\u015fmaya ba\u015flad\u0131lar. Ne var ki h\u00e2l\u00e2 bir k\u0131sm\u0131, genelleme yapmak pek sevimli de\u011fil ama yapay\u0131m; daha \u00e7ok Almanya\u2019daki iktisat\u00e7\u0131lar, bu kuramlarla tan\u0131\u015fmaya pek istekli g\u00f6r\u00fcnm\u00fcyorlar.<\/p>\n<p>Merkez bankalar\u0131n\u0131n bankas\u0131 konumundaki BIS, merkez bankac\u0131lara y\u00f6nelik \u00e7e\u015fitli toplant\u0131lar yapar. G\u00f6revim gere\u011fi bir ara d\u00fczenli olarak kat\u0131ld\u0131m o toplant\u0131lara. Benim kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131m d\u00fczeydeki toplant\u0131lar y\u0131lda iki kere yap\u0131yorlard\u0131. \u0130lki T\u00fcrkiye\u2019nin de dahil oldu\u011fu Merkezi ve Do\u011fu Avrupa\u2019n\u0131n merkez bankac\u0131lar\u0131 i\u00e7indi. \u0130kincisinde ayn\u0131 gruba ek olarak Latin Amerika \u00fclkelerinin merkez bankac\u0131lar\u0131 ile \u0130srail, Suudi Arabistan ve Tunus\u2019un merkez bankac\u0131lar\u0131 da kat\u0131l\u0131yorlard\u0131. Ayr\u0131ca her toplant\u0131da Avrupa Merkez Bankas\u0131\u2019n\u0131n ve birka\u00e7 uluslararas\u0131 kurumun daha temsilcileri oluyordu.<\/p>\n<p>Bu toplant\u0131larda birbirlerinin ne dediklerini anlayan, di\u011ferleri \u201cBunlar ne diyor?\u201d \u015fimdi derken deyim yerindeyse \u2018leb demeden leblebiyi anlayanlar\u2019, tahmin ettiniz, Latin Amerika \u00fclkeleri, T\u00fcrkiye ve \u0130srail\u2019den kat\u0131lanlard\u0131. \u00d6zellikle Latin Amerika \u00fclkelerinin b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131 ve T\u00fcrkiye y\u0131llarca benzer sorunlarla u\u011fra\u015fm\u0131\u015flard\u0131. \u0130srail de 1980\u2019lerin ortalar\u0131na kadar ayn\u0131 sorunlarla ha\u015fir ne\u015fir olmu\u015ftu. G\u00fcncelle de ili\u015fki kurmak a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015fu \u00f6rne\u011fi vereyim: Kamu borcunun y\u00fcksek d\u00fczeyde oldu\u011fu, bu bor\u00e7tan do\u011fan y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fcklerin yerine getirilebilirli\u011finden \u015f\u00fcphe duyulan ve bu nedenle de riskli olarak addedilen \u00fclkelerde, merkez bankalar\u0131n\u0131n enflasyonla m\u00fccadele etmek i\u00e7in faiz haddini artt\u0131rmalar\u0131 ters tepebilir. Hele bu t\u00fcr bir faiz artt\u0131r\u0131m\u0131, risk alg\u0131lamas\u0131 y\u00fckseldi\u011fi i\u00e7in ekonomik birimlerin d\u00f6vize y\u00f6nelmeleri sonucunda d\u00f6viz kurunun artmas\u0131 ve bunun da ileride olu\u015fturaca\u011f\u0131 enflasyonist bask\u0131lar\u0131 \u00f6nlemek i\u00e7in yap\u0131ld\u0131ysa. Risk alg\u0131lamas\u0131n\u0131n artmas\u0131n\u0131n arkas\u0131ndaki temel neden maliye politikas\u0131ndan herhangi bir d\u00fczelme i\u015fareti gelmemesi ise Merkez\u2019in faizi artt\u0131rarak d\u00f6vize y\u00f6nelmeyi \u00f6nlemesi m\u00fcmk\u00fcn olmayabilir. Aksine \u2018i\u015flerin k\u00f6t\u00fcye gitti\u011fini tescil etti\u011fi\u2019 i\u00e7in, b\u00f6yle bir faiz artt\u0131r\u0131m\u0131, d\u00f6vize olan talebi k\u00f6r\u00fckleyebilir. Sonu\u00e7ta d\u00f6viz kuru daha \u00e7ok art\u0131p enflasyonu biraz daha yukar\u0131ya itebilir. K\u0131sacas\u0131, Merkez faizi artt\u0131rarak enflasyonu a\u015fa\u011f\u0131ya \u00e7ekeyim derken enflasyonu y\u00fckseltecek bir i\u015f yapm\u0131\u015f olabilir. Bu s\u00f6ylediklerim bir olas\u0131l\u0131k ama baz\u0131 ko\u015fullar alt\u0131nda kuvvetli bir olas\u0131l\u0131k. Mesela T\u00fcrkiye 2001 krizinden sonraki aylarda bu durumdayd\u0131. Avrupa bu duruma d\u00fc\u015fmeden, bu t\u00fcr bir olas\u0131l\u0131\u011f\u0131 \u2013iktisat kuram\u0131nda buna ili\u015fkin modeller olmas\u0131na kar\u015f\u0131n- geli\u015fmi\u015f \u00fclkelerin merkez bankac\u0131lar\u0131na ya da uluslararas\u0131 kurumlar\u0131n yetkililerine anlatman\u0131z o kadar kolay de\u011fildi. Bu kuramlara \u00f6zel bir ilgileri yoksa \u201cNas\u0131l yani?\u201d derlerdi. \u201cNas\u0131l oluyor da merkez bankas\u0131 faizi artt\u0131r\u0131yor ve enflasyon y\u00fckseliyor?\u201d Muhtemelen yanl\u0131\u015f duyduklar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr, bir daha sorarlard\u0131. Bu g\u00f6r\u00fc\u015fleri dile getirdi\u011finiz toplant\u0131larda Latinler varsa rahat ederdiniz. Hemen s\u00f6ze girip nas\u0131l bunun olaca\u011f\u0131n\u0131 ya da zaten kendi \u00fclkelerinde oldu\u011funu anlat\u0131rlard\u0131.<\/p>\n<p>\u00c7o\u011fu geli\u015fmi\u015f \u00fclkenin iktisat \u00e7evreleri ana ak\u0131m d\u0131\u015f\u0131nda kalan bu kuramlar\u0131 hat\u0131rlamaya ba\u015flad\u0131lar. Avrupa\u2019n\u0131n sorunlu \u00fclkelerine de y\u00fckselen piyasa ekonomisi g\u00f6zl\u00fckleri ile bak\u0131labilece\u011fini anlad\u0131lar. Ancak bu tav\u0131r de\u011fi\u015fikli\u011fi her yere ula\u015fmad\u0131. Avrupa\u2019n\u0131n sorunlu \u00fclkelerinin \u0130stikrar Fonu\u2019ndan yararlanmalar\u0131 i\u00e7in getirilen ko\u015fullar\u0131 hat\u0131rlay\u0131n. B\u00fcy\u00fck \u00f6l\u00e7\u00fcde Almanya\u2019n\u0131n dayatmas\u0131 ile konuldu o ko\u015fullar. Mesela Almanya\u2019n\u0131n tahvilleri i\u00e7in ge\u00e7erli olan faizlerin \u00fczerinde bir faizle bor\u00e7lanabiliyor bu \u00fclkeler. Hele Yunanistan\u2019a ilk kredi verildi\u011finde \u2013May\u0131s 2010\u2019du yanl\u0131\u015f hat\u0131rlam\u0131yorsam- kredinin faizi Almanya\u2019n\u0131n faizinden \u00fc\u00e7 puan daha y\u00fcksekti. \u015eimdi, bu faizle bu \u00fclke b\u00fct\u00e7esini nas\u0131l toparlas\u0131n? \u0130kincisi, zaten b\u00f6yle y\u00fcksek bir risk primi ile bor\u00e7 verecekseniz, o \u00fclkenin zor durumda oldu\u011funu bir de siz tescil etmi\u015f olmuyor musunuz? Bu \u2018e\u011flenceli\u2019 konu hakk\u0131nda birka\u00e7 yaz\u0131 daha kaleme alaca\u011f\u0131m.<\/p>\n<p>Fatih \u00d6ZATAY<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Yunanistan\u2019a ilk kredi verildi\u011finde kredinin faizi Almanya\u2019n\u0131n faizinden \u00fc\u00e7 puan daha y\u00fcksekti. Geli\u015fmi\u015f d\u00fcnyan\u0131n iktisat \u00e7evreleri, iktisat kuram\u0131nda olan, b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlukla zaten geli\u015fmi\u015f d\u00fcnyan\u0131n iktisat\u00e7\u0131lar\u0131&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":16,"featured_media":894,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-5319","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5319","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/16"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=5319"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5319\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/894"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=5319"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=5319"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=5319"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}