{"id":52923,"date":"2018-01-15T10:27:59","date_gmt":"2018-01-15T07:27:59","guid":{"rendered":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=52923"},"modified":"2018-01-16T19:30:15","modified_gmt":"2018-01-16T16:30:15","slug":"kuresel-kriz-olabilir-mi-yazi-dizisi-2-bolum","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/kuresel-kriz-olabilir-mi-yazi-dizisi-2-bolum\/","title":{"rendered":"K\u00fcresel Kriz Olabilir mi? (Yaz\u0131 Dizisi: 2. B\u00f6l\u00fcm)"},"content":{"rendered":"<p>Bir \u00f6nceki yaz\u0131m\u0131z\u0131 bitirirken (<a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/2018\/01\/10\/borc-krizi-nedir-yeni-bir-kuresel-kriz-olabilir-mi-yazi-dizisi-1\/\" target=\"_blank\" rel=\"noopener\" data-wpel-link=\"internal\">o yaz\u0131y\u0131 buradan okuyabilirsiniz<\/a>) , kantar\u0131n topuzunu ka\u00e7\u0131rmaktan bahsetmi\u015ftik. Bor\u00e7lanarak gelece\u011fi harcaman\u0131n, krizlere zemin haz\u0131rlad\u0131\u011f\u0131n\u0131 vurgulam\u0131\u015ft\u0131m. \u00dc\u00e7 kesimden (hanehalk\u0131, i\u015fletmeler ve devlet) herhangi biri veya ikisi ya da \u00fc\u00e7\u00fc birlikte a\u015f\u0131r\u0131 bor\u00e7land\u0131\u011f\u0131nda (y\u0131ll\u0131k gelirin %35&#8217;inden fazla bor\u00e7lanmak finansal analiz a\u00e7\u0131s\u0131ndan a\u015f\u0131r\u0131 bor\u00e7lanma olarak kabul edilebilir), zaman i\u00e7inde \u00f6yle geli\u015fmeler olabiliyor ki; gelirler kesildi\u011finde veya herkes paras\u0131n\u0131 kafese al\u0131p harcamalar\u0131n\u0131 kesti\u011finde nakit krizine girebiliyorsunuz. Kriz dinamiklerini anlayabilmek i\u00e7in basit baz\u0131 \u00f6nemli bilgileri vermem gerekiyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu temeller anla\u015f\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, krizin dinamikleri ve sinyalleri anla\u015f\u0131lmaz.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-2361822653\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<hr \/>\n<p>Finansal piyasalar ekonominin d\u00f6rt \u00f6nemli aya\u011f\u0131ndan biri olup, v\u00fccuttaki kalp gibidir. Yani gelen fonlar\u0131 toplar damarlar vas\u0131tas\u0131yla toplar ve atar damarlar da ihtiyac\u0131 olan kesimlere bunu transfer eder. Para ve sermaye piyasalar\u0131 finansal sistemi olu\u015fturur. Bu sistemin \u00e7ok sa\u011fl\u0131kl\u0131 i\u015flemesi gerekir. Aksi halde, v\u00fccudun di\u011fer b\u00f6l\u00fcmlerine kan ula\u015fmaz ve h\u00fccreler \u00f6lmeye ba\u015flar. Finansal piyasalar ekonominin kesimlerine fon sa\u011flar, fakaaaat en \u00f6nemli konu finansal sistemin kendisine kan sa\u011flamas\u0131d\u0131r. Finansal sistem kalp oldu\u011funa g\u00f6re, kalbin kendi kaslar\u0131na kan gelmezse kalp durur. Bu y\u00fczden finansal sistemin kendi i\u00e7indeki damarlar\u0131n t\u0131kanmamas\u0131 gerekir.<\/p>\n<p>Bir \u00f6rnek vermek gerekirse 2000 y\u0131l\u0131n\u0131n Kas\u0131m ay\u0131nda, Demirbank batt\u0131. 2008-2010 aras\u0131nda TMSF&#8217;nin raf temizli\u011fi projesinde edit\u00f6r olarak yer ald\u0131m ve 90 ki\u015filik bir ekiple 2001 krizi sonras\u0131nda batan bankalar\u0131n tamam\u0131n\u0131n hikayelerini yazd\u0131k. El konulan bankalar\u0131 TMSF yeniden yap\u0131land\u0131rd\u0131 ve sat\u0131\u015f yaparak ekonomiye kazand\u0131r\u0131rken, raflar\u0131ndaki bat\u0131k bankalar\u0131 temizlemi\u015f oldu. Bu kitaplar <a href=\"http:\/\/www.raftemizligi.com\/index\" target=\"_blank\" rel=\"noopener nofollow external\" data-wpel-link=\"external\">www.raftemizligi.com<\/a> sitesinde e-book olarak okunabilir.<\/p>\n<p>Demirbank&#8217;\u0131n bat\u0131\u015f\u0131 di\u011fer bankalardan \u00e7ok farkl\u0131yd\u0131. Di\u011fer bankalarda ciddi suistimaller ve kaynak h\u0131rs\u0131zl\u0131\u011f\u0131 varken, Demirbank&#8217;\u0131 bat\u0131ran \u015fey, vade uyumsuzlu\u011fu idi.\u00a0 Yani insanlar 1 ay veya daha k\u0131sa s\u00fcreli mevduat yaparken, Demirbank bu yatan paralar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131 ile uzun vadeli devlet tahvili al\u0131yordu. Bu sayede devlet tahvili faizleri %65&#8217;lerden %30-35&#8217;lere kadar d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fc. Devlet tahvili faizinin d\u00fc\u015fmesi demek, tahvil fiyat\u0131n\u0131n artmas\u0131 demektir.<\/p>\n<hr \/>\n<p><strong><span style=\"color: #0000ff;\">Ara not:<\/span> Faiz ve tahvil aras\u0131ndaki ili\u015fki nedir?\u00a0<\/strong><\/p>\n<p>\u015eimdi ben size 1000 TL tutar\u0131nda bir bor\u00e7 senedi yazsam ve bir y\u0131l sonra bu senedi getirdi\u011finizde 1000 TL \u00f6deyece\u011fimi s\u00f6ylesem, \u015fu an bu bor\u00e7 senedine ka\u00e7 TL \u00f6derdiniz? Diyelim ki 800 TL \u00f6demeyi kabul ettiniz. Bu durumda 1 y\u0131l bekledi\u011finizde 1000 TL alacaks\u0131n\u0131z ve getiriniz %25 olacak. Yani asl\u0131nda ben bu bor\u00e7 senedini size %25 faizle satm\u0131\u015f olaca\u011f\u0131m ve d\u00f6nem sonunda %25 faiz \u00f6demi\u015f olaca\u011f\u0131m.<\/p>\n<p>\u015eimdi bir de \u015f\u00f6yle d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn; ben bu bor\u00e7 senedini satarken ihale a\u00e7sam ve \u015f\u00f6yle desem; &#8220;herkes teklifini versin, kim en y\u00fcksek fiyat\u0131 verirse ona sataca\u011f\u0131m&#8221; . Bu durumda diyelim ki en y\u00fcksek teklif 860 TL oldu. Bu durumda, bor\u00e7 senedinin faizi ne olur?\u00a0 860 TL&#8217;ye 140 TL kazanacaks\u0131n\u0131z. Bu durumda faiz %16.28 olur.<\/p>\n<p>Dikkat ederseniz bor\u00e7 senedinin fiyat\u0131 800 TL&#8217;den 860 TL&#8217;ye y\u00fckselince,\u00a0 getirisi (faizi) %25&#8217;ten %16.28&#8217;e d\u00fc\u015ft\u00fc. \u0130\u015fte devletimiz de tahvil satarken b\u00f6yle yap\u0131yor. \u0130hale a\u00e7\u0131yor ve en y\u00fcksek fiyat\u0131 verene sat\u0131yor. Tahvili alan bankan\u0131n ald\u0131\u011f\u0131 fiyat,\u00a0 faizi (getiriyi) belirliyor.<\/p><div class=\"bilge-content-1\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-587673191\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"3167340272\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p><strong>SONU\u00c7<\/strong>: E\u011fer bir \u00fclkede devlet tahvili faizleri y\u00fckselmeye ba\u015flam\u0131\u015fsa, genelde tahvillerin sat\u0131\u015f yedi\u011fini ve tahvil fiyatlar\u0131n\u0131n d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc anlar\u0131z (aynen hisse fiyat\u0131n\u0131n d\u00fc\u015fmesi gibi). Dolay\u0131s\u0131yla elinde tahvil bulunduranlar veya i\u00e7inde yo\u011fun devlet tahvili olan fonlar, faizler y\u00fckseldik\u00e7e zarar yazarlar.<\/p>\n<p>E\u011fer \u00c7in, ABD tahvillerini satmaya ba\u015flarsa, ABD&#8217;de tahvil faizleri y\u00fckselir. E\u011fer ABD tahvillerini ellerinde bulunduran di\u011fer \u00fclkeler de, &#8220;\u00c7in sat\u0131yor ben de satay\u0131m&#8221; derse, faiz y\u00fckseli\u015fi h\u0131zlan\u0131r ve elinde ABD tahvili olanlar ciddi zararlar yazarlar.\u00a0 Bu tahvillerin \u00e7o\u011fu da bankalar\u0131n ellerinde oldu\u011fu i\u00e7in bankalar zarar yazar. \u00d6yle bir piyasa d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn ki tahvili satmak istiyorsunuz ama al\u0131c\u0131 yok. \u0130\u015fte kriz dedi\u011fimiz \u015fey budur. Bir sabah uyand\u0131k ve ABD&#8217;deki mortgage ka\u011f\u0131tlar\u0131 ve morgage&#8217;a dayal\u0131 menkul k\u0131ymetlerin al\u0131c\u0131s\u0131 yoktu. Bu noktada FED olaya girdi ve kimsenin almad\u0131\u011f\u0131 bu toksik (zehirli) ad\u0131 verilen varl\u0131klar\u0131 almak ve bankalara nakit para sa\u011flamak zorunda kald\u0131.<\/p>\n<hr \/>\n<p>E\u011fer tekrar Demirbank&#8217;\u0131n bat\u0131\u015f\u0131na d\u00f6necek olursak, batmadan \u00f6nce en y\u00fcksek kar eden bankalardan biri olmu\u015ftu. \u00c7\u00fcnk\u00fc faizler a\u015fa\u011f\u0131 geldik\u00e7e, menkul de\u011ferler portf\u00f6y\u00fcndeki tahvillerden ciddi k\u00e2r elde ettiler. Aral\u0131k 1999 bilan\u00e7osunda k\u00e2r\u0131 bir \u00f6nceki y\u0131la g\u00f6re %208, MArt 2000&#8217;de net faiz gelirleri di\u011fer bankalar\u0131n 2 kat\u0131 yani %486 artm\u0131\u015ft\u0131. Bu s\u0131rada hazinemiz de Demirbank&#8217;\u0131n s\u0131rt\u0131n\u0131 s\u0131vazl\u0131yordu. A\u015fa\u011f\u0131daki grafikte k\u0131rm\u0131z\u0131 barlar hangi bankan\u0131n ne kadar menkul k\u0131ymet bulundu\u011funu g\u00f6steriyor.<\/p>\n<p><a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/demribank.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-52949\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/demribank.png\" alt=\"\" width=\"792\" height=\"486\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/demribank.png 792w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/demribank-300x184.png 300w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/demribank-768x471.png 768w\" sizes=\"auto, (max-width: 792px) 100vw, 792px\" \/><\/a><\/p>\n<p>Ama d\u00f6viz ka\u00e7\u0131\u015f\u0131 ile birlikte faizler y\u00fckselmeye ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda, faizler %30-35&#8217;lerden %70-75 aral\u0131\u011f\u0131na y\u00fckselince takas y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc yerine getiremedi. Bankan\u0131n bataca\u011f\u0131 konu\u015fulmaya ba\u015flanm\u0131\u015f ve halk kitle halinde Demirbank&#8217;tan paras\u0131n\u0131 \u00e7ekmeye ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131.\u00a0Bir gecede 340 milyon dolar olan \u00f6zvarl\u0131\u011f\u0131 eridi bitti ve negatife d\u00fc\u015f\u00fcnce TMSF bankaya el koydu.<\/p><div class=\"bilge-content-2\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-4047212942\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"1818807385\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<hr \/>\n<p>Ben ne zaman bir \u015firket, banka veya kurumun emsallerine g\u00f6re, \u00e7ok y\u00fcksek oranda k\u00e2r elde etti\u011fini g\u00f6rsem, y\u00fcksek risk almaya ba\u015flad\u0131klar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr\u00fcm. Bu t\u00fcr durumlarda k\u00e2r\u0131n nereden kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 ciddi bi\u00e7imde ara\u015ft\u0131r\u0131r\u0131m. Ayn\u0131 \u015fey devletler i\u00e7in de ge\u00e7erlidir. Ne zaman \u00e7ok y\u00fcksek oranda b\u00fcy\u00fcmeler g\u00f6rsem, b\u00fcy\u00fcmenin kayna\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r\u0131m. Bir \u00fclkede GSYH&#8217;n\u0131n (Gayri Safi Yurti\u00e7i Has\u0131la) %70&#8217;ine yak\u0131n\u0131 t\u00fcketimden olu\u015fur. E\u011fer GSYH \u00e7ok h\u0131zl\u0131 b\u00fcy\u00fcyorsa, t\u00fcketimin de artm\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir ve t\u00fcketimdeki art\u0131\u015f\u0131n kayna\u011f\u0131 e\u011fer reel gelirlerdeki art\u0131\u015f ise sorun yoktur. Ama t\u00fcketimin arkas\u0131ndaki motor krediler ise, oturup ciddi ciddi hesap yapmak ve d\u00fc\u015f\u00fcnmek gerekir.<\/p>\n<hr \/>\n<p><strong>Moral Hazard nedir, yeni krizin tohumlar\u0131 nas\u0131l ekildi?<\/strong><\/p>\n<p>Ekonomi literat\u00fcr\u00fcnde &#8220;<strong>moral hazard<\/strong>&#8221; olarak tan\u0131mlanan bir durum vard\u0131r. T\u00fcrk\u00e7eye \u00e7evirenler ahlaki \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc, ahlaki yanl\u0131\u015flar gibi \u00e7eviriler kullansa da ben do\u011fru tan\u0131m\u0131n &#8220;<strong>ekonomik suistimal<\/strong>&#8221; oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum.\u00a0 Demirbank&#8217;\u0131n batmas\u0131 s\u0131ras\u0131nda IMF ile bir standby anla\u015fmam\u0131z vard\u0131 ve Merkez Bankas\u0131n\u0131n bast\u0131\u011f\u0131 paraya s\u0131n\u0131rlama getirilmi\u015fti (para taban\u0131). Yani Merkez Bankam\u0131z istedi\u011fi kadar paray\u0131 bas\u0131p veremiyordu. Asl\u0131nda Demirbank batmayabilirdi. Elindeki tahvilleri ki bunlar devlet tahviliydi ve Demirbank&#8217;a kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda nakit verilerek, para \u00e7ekili\u015flerinin \u00f6n\u00fcne ge\u00e7ilebilirdi. Sadece Merkez Bankas\u0131 de\u011fil, di\u011fer hi\u00e7 bir banka Demirbank&#8217;a para vermedi ve bu banka batt\u0131. IMF bu kural\u0131 moral hazard\u0131 \u00f6nlemek i\u00e7in g\u00fcya kullanm\u0131\u015ft\u0131. Yani Demirbank&#8217;\u0131n kurtar\u0131lmas\u0131, di\u011fer bankalara k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olacak ve di\u011fer bankalar da gereksiz riskler alacakt\u0131. Bu y\u00fczden yanl\u0131\u015f yapan batmal\u0131 ve piyasadan temizlenmeliydi. Dolay\u0131s\u0131yla ekonomik suistimale izin verilmemeliydi. Biz \u00fclke olarak, Demirbank sonras\u0131nda 20 bankan\u0131n daha batmas\u0131na izin verdik. Binlerce i\u015fsiz bankac\u0131 ortal\u0131\u011fa sa\u00e7\u0131ld\u0131.<\/p>\n<p>2008 y\u0131l\u0131n\u0131n Eyl\u00fcl ay\u0131na gelindi\u011finde, ABD&#8217;de kriz patlak verdi. Mortgage&#8217;a dayal\u0131 t\u00fcm varl\u0131klar ba\u015f a\u015fa\u011f\u0131 gitti. Lehman Brothers isimli dev yat\u0131r\u0131m bankas\u0131 bu varl\u0131klara \u00e7ok b\u00fcy\u00fck yat\u0131r\u0131m yapm\u0131\u015ft\u0131 ve bir gecede \u00f6zvarl\u0131klar\u0131 negatife d\u00fc\u015f\u00fcnce batt\u0131. Bunu g\u00f6ren t\u00fcm d\u00fcnya, ABD&#8217;deki di\u011fer bankalar\u0131n da batabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnerek paralar\u0131n\u0131 geri istediler. ABD dolar\u0131 k\u0131tl\u0131\u011f\u0131 ba\u015f g\u00f6sterdi. Zincirleme bir reaksiyon ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131 ve di\u011fer bankalar da Lehman Brothers&#8217;\u0131n pe\u015finden geldi\u011finde\u00a0 ABD&#8217;nin finans sistemi \u00e7\u00f6kecekti. ABD finans sisteminin \u00e7\u00f6kmesi, k\u00fcresel finans sisteminde paniklere neden olacak ve ABD&#8217;de paras\u0131 batan Avrupal\u0131, Asyal\u0131 veya Ortado\u011fu&#8217;daki bankalardan da para ka\u00e7\u0131\u015flar\u0131 ba\u015flayacakt\u0131. \u0130\u015fte bu y\u00fczden ABD Merkez Bankas\u0131 1.5 trilyon dolar\u0131 bir gecede bankalara verdi. Bize ak\u0131l veren ve Demirbank&#8217;\u0131n kurtar\u0131lmas\u0131na kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kan IMF, ABD Merkez Bankas\u0131&#8217;n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131na destek veriyordu. \u00dcstelik ABD Merkez Bankas\u0131 FED, devlet tahvillerini de\u011fil, zehirli (toksik) varl\u0131k olarak adland\u0131r\u0131lan mortage&#8217;a dayal\u0131 \u00fcr\u00fcnleri ve \u00f6zel sekt\u00f6r tahvillerini sat\u0131n al\u0131yordu. \u0130\u015fte \u015fu an beklenen ve d\u00fcnyan\u0131n en b\u00fcy\u00fck krizi olabilecek dinamikleri haz\u0131rlayan tohumlar o zaman ekildi. D\u00fcnya \u00e7ap\u0131nda &#8220;ekonomik suistimalin&#8221; (Moral hazard\u0131n) en babas\u0131 yap\u0131l\u0131yordu.<\/p>\n<p>2010 ve 2011 y\u0131llar\u0131nda Yunanistan default oldu. Yani devlet bor\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6deyemeyecekleri ortaya \u00e7\u0131kt\u0131 ve \u00f6deyemediler de. Tabi ki Yunanistan&#8217;\u0131n kurtar\u0131lmas\u0131 i\u00e7in Avrupa Birli\u011fi, IMF ve D\u00fcnya bankas\u0131 el ele vererek finansal destek verdiler. Yunanistan&#8217;\u0131 yerle bir eden \u015fey, Goldman Sachs&#8217;\u0131n Yunanistan&#8217;\u0131n ger\u00e7ek bor\u00e7 rakam\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fck g\u00f6stermesiydi. Haircut (sa\u00e7 t\u0131ra\u015f\u0131) ad\u0131 verilen ve alacakl\u0131lar\u0131n alacaklar\u0131n\u0131 yar\u0131 yar\u0131ya d\u00fc\u015f\u00fcren anla\u015fmalar yap\u0131ld\u0131. Bu s\u0131rada Yunanistan&#8217;da paras\u0131 batan di\u011fer Avrupa \u00fclkelerinin bankalar\u0131 da vard\u0131. Bu durum \u00f6zellikle en bor\u00e7lu olan \u0130talya (\u015fu an 3.4 trilyon euro civar\u0131nda borcu var, Yunanistan&#8217;\u0131nki sadece 1135 milyar Euro idi), \u0130spanya ve Portekiz gibi \u00fclkelerin devlet tahvili faizleri Euro baz\u0131ndan %7&#8217;yi ge\u00e7ti. O s\u0131ralarda Avrupa Birli\u011fi&#8217;nin da\u011f\u0131lmas\u0131 endi\u015feleri s\u0131k\u00e7a man\u015fetlere \u00e7\u0131k\u0131yordu. 2012 y\u0131l\u0131n\u0131n Haziran ay\u0131na gelindi\u011finde, Avrupa Merkez Bankas\u0131 (AMB) Ba\u015fkan\u0131 Draghi, gerekirse periperhy (\u00e7ok bor\u00e7lu olan) \u00fclkelerin devlet tahvillerini AMB&#8217;n\u0131n alabilece\u011fini a\u00e7\u0131klad\u0131. \u0130\u015fte o nadan itibaren \u0130talya, \u0130spanya, Portekiz gibi \u00fclkelerin devlet tahvili faizleri h\u0131zla inmeye ba\u015flad\u0131. Para bu devlet tahvillerine ak\u0131yordu. A\u015fa\u011f\u0131daki grafikler 2012&#8217;den sonra bu \u00fclkelerin 10 y\u0131ll\u0131k devlet tahvili faizlerinin nereden nereye kadar d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc g\u00f6steriyor.<\/p>\n<p><a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ITALYA.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-52982\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ITALYA.png\" alt=\"\" width=\"331\" height=\"216\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ITALYA.png 331w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ITALYA-300x196.png 300w\" sizes=\"auto, (max-width: 331px) 100vw, 331px\" \/><\/a> <a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ISPANYA.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-52981\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ISPANYA.png\" alt=\"\" width=\"331\" height=\"216\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ISPANYA.png 331w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ISPANYA-300x196.png 300w\" sizes=\"auto, (max-width: 331px) 100vw, 331px\" \/><\/a> <a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ALMANYA.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-52979\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ALMANYA.png\" alt=\"\" width=\"331\" height=\"216\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ALMANYA.png 331w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/ALMANYA-300x196.png 300w\" sizes=\"auto, (max-width: 331px) 100vw, 331px\" \/><\/a> <a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/FRANSA.png\" data-wpel-link=\"internal\"><img loading=\"lazy\" decoding=\"async\" class=\"aligncenter size-full wp-image-52980\" src=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/FRANSA.png\" alt=\"\" width=\"331\" height=\"216\" srcset=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/FRANSA.png 331w, https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-content\/uploads\/2018\/01\/FRANSA-300x196.png 300w\" sizes=\"auto, (max-width: 331px) 100vw, 331px\" \/><\/a><\/p>\n<p>Yukar\u0131daki grafiklerde \u0130talya faizlerinin %1&#8217;in alt\u0131na kadar d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc g\u00f6r\u00fcyorsunuz. Ama son zamanlarda, AB&#8217;nin parasal geni\u015flemeyi durdurabilece\u011fi beklentileriyle faizler yukar\u0131 gitmeye ba\u015flad\u0131. \u015eu an alarm veren bir \u015fey yok ama, ileride siren sesleri \u00e7alacakt\u0131r. Fakat konumuza d\u00f6nelim. Ekonomik Suistimalin en babalar\u0131ndan birini de Draghi yapt\u0131. Yani bir sonraki krizin tohumlar\u0131n\u0131 ektiler. ABD&#8217;nin ve Avrupa&#8217;n\u0131n bast\u0131\u011f\u0131 paralar bu devlet tahvillerine girdik\u00e7e faizler d\u00fc\u015ft\u00fc, yani tahvil fiyatlar\u0131 y\u00fckseldi. Hem de \u00f6yle y\u00fckseldi ki, tarihte g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir tahvil balonu olu\u015ftu. Tahvil balonuna ge\u00e7ece\u011fim ama, ge\u00e7meden \u00f6nce bir soru sormak istiyorum;<\/p>\n<p><strong>Kim Do\u011fru Yapt\u0131?<\/strong><\/p>\n<p>Kim do\u011fru yapt\u0131? 25 Bankan\u0131n batmas\u0131na izin vererek biz mi do\u011fruyu yapt\u0131k, yoksa, bir banka bat\u0131nca helikopterle para da\u011f\u0131tan Bernanke&#8217;mi, Draghi&#8217;mi?<\/p>\n<p>Tabi ki biz do\u011fru yapt\u0131k. Bu sayede \u00e7ok sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir bankac\u0131l\u0131k sistemi kurduk. Yeni d\u00fczenlemeler getirdik. \u015eu ana kadar bunun ekme\u011fini yedik. Ama son 3 y\u0131ld\u0131r \u00f6zellikle sermayeden yemeye ba\u015flad\u0131k. Bankac\u0131l\u0131k sistemimizdeki son de\u011fi\u015fiklikler ve bankalar\u0131n kredi vermeye zorlanmas\u0131 T\u00fcrkiye&#8217;nin moral hazard\u0131 olup, ileride \u00e7ok b\u00fcy\u00fck maliyetleri olabilecek \u00f6nemli bir hatad\u0131r. Dilerim ekonomiyi y\u00f6netenler erken uyan\u0131r da, pop\u00fclizmi bir kenara b\u0131rak\u0131p gerekli \u00f6nlemleri al\u0131rlar.<\/p>\n<p><strong>Tahvil Balonu<\/strong><\/p>\n<p>Eminim son zamanlarda &#8220;tahvil balonu&#8221; kelimelerini duymu\u015fsunuzdur. \u0130\u015fte tahvil balonu dedi\u011fimiz \u015fey ABD&#8217;nin ve Avrupa&#8217;n\u0131n bast\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131n devlet tahvillerine girmesiyle faizlerin d\u00fc\u015fmesi ve tahvil fiyatlar\u0131n\u0131n olmad\u0131k seviyelere y\u00fckselmesidir. Tabi ki bas\u0131lan paralar sadece tahvile girmedi; k\u00fcresel borsalara da kayd\u0131. 2009&#8217;dan 2011&#8217;e kadar BIST-100 endeksini 22-23 bin seviyelerinden 70-75 bin seviyelerine \u00e7\u0131karan \u015fey ABD&#8217;nin bast\u0131\u011f\u0131 paralard\u0131. Daha sonra AMB&#8217;n\u0131n basmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 paralar borsalara da gitmeye ba\u015flay\u0131nca (Haziran 2012&#8217;de Draghi&#8217;nin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ve\u00a0 sonras\u0131nda AMB&#8217;n\u0131n parasal geni\u015flemeye gitmesi) borsam\u0131z 93 bin seviyesine kadar ula\u015fm\u0131\u015ft\u0131. \u015eu ana kadar ABD borsalar\u0131, Avrupa borsalar\u0131 hep yeni rekorlar k\u0131rd\u0131lar. ABD borsa endeksleri t\u00fcm kriterlere g\u00f6re her a\u00e7\u0131dan \u00e7ok pahal\u0131 bulunuyor. 2017&#8217;nin Ocak ay\u0131ndan bu yana k\u00fcresel bir fon ak\u0131\u015f\u0131 var ve bundan biz de yararlan\u0131yoruz. Bizim borsam\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn dinamiklerini bu yabanc\u0131 fon ak\u0131\u015f\u0131\u00a0 belirler. Bu konudaki \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131l\u0131 ve <strong>&#8220;k\u00fcresel fon giri\u015fleri ve borsam\u0131z&#8221;<\/strong> ba\u015fl\u0131kl\u0131\u00a0\u00a0<a href=\"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/2017\/06\/20\/detayli-bir-analiz-kuresel-fon-girisleri-ve-borsamiz\/\" target=\"_blank\" rel=\"noopener\" data-wpel-link=\"internal\">yaz\u0131m\u0131 buradan okuyabilirsiniz<\/a>.<\/p>\n<p>Hem yerel hem de uluslararas\u0131 arenada bir\u00e7ok ekonomist, yazar, uzman ileride tahvil balonunun patlamas\u0131n\u0131n ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyor ve ben de benzer g\u00f6r\u00fc\u015fleri ta\u015f\u0131yorum. Tek bilmedi\u011fimiz \u015fey zaman\u0131d\u0131r? Ne zaman olacak? Bunu s\u00f6ylemek, kalp damarlar\u0131n\u0131n bir k\u0131sm\u0131 t\u0131kal\u0131 olan hastaya \u015fu g\u00fcn \u015fu saatte kriz ge\u00e7ireceksin demek gibi bir \u015feydir. 10 g\u00fcn sonra veya 10 ay sonra ya da 2 y\u0131l sonra olabilir. Bunu bilmiyoruz ama bildi\u011fimiz \u015fey \u015fudur; kriz en ge\u00e7 3 y\u0131l i\u00e7inde olacakt\u0131r ve bir olay t\u00fcm sistemi tetikleyecektir. Tetikleyecek \u015feyin ne oldu\u011funu kestirmek de m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Yani damarlar\u0131 t\u0131kal\u0131 hastaya bir doktorun , &#8220;bir g\u00fcn \u00f6nemli bir telefon alacaks\u0131n ve heyecanlanacak ve kalp krizi ge\u00e7ireceksin&#8221; demesi gibi bir \u015feydir. Her \u015fey tetikleyebilir. \u00d6rne\u011fin, ABD&#8217;de ayl\u0131k T\u00dcFE %0.2 beklenirken %0.5 gelir ve herkes FED&#8217;in \u00e7ok h\u0131zl\u0131 faiz art\u0131raca\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeye ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda tahvilden ka\u00e7\u0131\u015f ba\u015flar. \u015eu an ABD 10 y\u0131ll\u0131k faizleri yukar\u0131 giderken alt\u0131n\u0131n onz fiyat\u0131n\u0131n da yukar\u0131 gidiyor olmas\u0131 garip de\u011fil midir? Normalde ters hareket etmeleri laz\u0131m. Asl\u0131nda hi\u00e7 iyi kokular gelmiyor.<\/p>\n<p>Yaz\u0131 dizim devam ediyor. Bir sonraki yaz\u0131da, k\u00fcresel bazda hangi \u00fclkenin ne kadar borcu var? sorusuna cevap verece\u011fiz. Ayr\u0131ca borcun d\u00fc\u015fmesi i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131 ortaya koyaca\u011f\u0131z. Ayr\u0131ca bir balon patlamas\u0131 durumu kar\u015f\u0131s\u0131nda Merkez Bankalar\u0131&#8217;n\u0131n ne t\u00fcr \u00f6nlemlere ba\u015fvurabilece\u011fini, bu t\u00fcr bir ortamda neyin de\u011fer kazanaca\u011f\u0131n\u0131 ve borsalara etkisini analiz etmeye \u00e7al\u0131\u015faca\u011f\u0131m. K\u00fcresel bir kriz olas\u0131l\u0131\u011f\u0131na kar\u015f\u0131 sizler nas\u0131l \u00f6nlem alabilirsiniz? Kriz patlak verirse ne yapmal\u0131s\u0131n\u0131z?<\/p>\n<p><strong>NOT:<\/strong> \u0130stanbul&#8217;da 20-21 Ocak tarihlerinde yapaca\u011f\u0131m e\u011fitimin kay\u0131tlar\u0131n\u0131 kapatt\u0131m.\u0130lginize te\u015fekk\u00fcr ediyorum. \u0130stanbul i\u00e7in di\u011fer tarihleri ve Ankara ile Bursa&#8217;da yap\u0131lacak e\u011fitimin ayr\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 <a href=\"https:\/\/www.drerdincegitimonline.com\/yuz-yuze-egitimlerim\/\" target=\"_blank\" rel=\"noopener nofollow external\" data-wpel-link=\"external\">buray\u0131 t\u0131klayarak g\u00f6rebilirsiniz<\/a>.<\/p>\n<p>https:\/\/www.drerdincegitimonline.com\/yuz-yuze-egitimlerim\/<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Bir \u00f6nceki yaz\u0131m\u0131z\u0131 bitirirken (o yaz\u0131y\u0131 buradan okuyabilirsiniz) , kantar\u0131n topuzunu ka\u00e7\u0131rmaktan bahsetmi\u015ftik. Bor\u00e7lanarak gelece\u011fi harcaman\u0131n, krizlere zemin haz\u0131rlad\u0131\u011f\u0131n\u0131 vurgulam\u0131\u015ft\u0131m. \u00dc\u00e7 kesimden (hanehalk\u0131, i\u015fletmeler ve&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":102,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[2009,2008,2006,2017,2015,2002,2004,2005,2003,2016,2013,2011,2012,2010,2007],"class_list":["post-52923","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-tumyazilar","tag-borc-krizi-ne-demek","tag-borc-krizi-nedir","tag-dunyada-ekonomik-kriz-olur-mu","tag-ekonomi-ile-ilgili-ayetler","tag-ekonomik-kriz-neden-olur","tag-ekonomik-kriz-nedir","tag-ekonomik-kriz-nedir-kisaca","tag-ekonomik-kriz-nedir-nasil-olusur","tag-ekonomik-kriz-olur-mu","tag-ekonomik-kriz-tanimi","tag-ekonomik-krizin-nedenleri-nelerdir","tag-kuresel-ekonomik-kriz-nedir","tag-kuresel-ekonomik-krizin-nedenleri","tag-kuresel-kriz-nedir","tag-turkiyede-ekonomik-kriz-olur-mu"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/52923","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/102"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=52923"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/52923\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=52923"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=52923"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=52923"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}