{"id":41598,"date":"2015-09-27T21:54:47","date_gmt":"2015-09-27T18:54:47","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=41598"},"modified":"2015-09-28T15:21:43","modified_gmt":"2015-09-28T12:21:43","slug":"iki-anahtar","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/iki-anahtar\/","title":{"rendered":"\u00c7etin \u00dcnsalan &#8211; \u0130ki anahtar"},"content":{"rendered":"<p><em><strong>T\u00fcrk siyaseti ad\u0131m ad\u0131m yeni bir se\u00e7ime do\u011fru ko\u015fuyor. Yine vaatler havada u\u00e7u\u015facak; yine vatanda\u015f\u0131n g\u00f6nl\u00fc ok\u015fanacak. Belki de hi\u00e7bir zaman tutulamayacak vaatler s\u0131ralanacak. \u00c7\u00fcnk\u00fc vaatlerin hi\u00e7biri bir temele dayanm\u0131yor.<\/strong><\/em><\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-4262134232\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Hi\u00e7 kimse d\u00fcnyay\u0131 sarmaya haz\u0131rlanan, T\u00fcrkiye\u2019de iliklerine kadar hissedilen ama b\u00fcy\u00fck patlamay\u0131 yapmayan krizden bahsetmiyor. Herkes bunu yok say\u0131yor. Fakat vaatlerin ortaya at\u0131l\u0131p, tutulamamas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck s\u0131k\u0131nt\u0131 ne biliyor musunuz? Bunlar\u0131n hesaps\u0131zca, \u2018i\u00e7inden ne kapabilirim\u2019 d\u00fc\u015f\u00fcncesiyle hayata ge\u00e7mi\u015f halidir.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Bunun en g\u00fczel sa\u011flamas\u0131n\u0131 \u2018iki anahtar\u2019 vaadiyle yapabiliriz. Hat\u0131rlayacaks\u0131n\u0131z; iki anahtar Tansu \u00c7iller\u2019in ad\u0131na proje denilen ve hi\u00e7bir altyap\u0131s\u0131 haz\u0131rlanmam\u0131\u015f bir s\u00f6ylemiydi. 1991 se\u00e7imlerinde Demirel\u2019in ekonomi kurmay\u0131 olarak siyasete at\u0131lan Tansu \u00c7iller\u2019e aitti.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>DYP \u2013 SHP H\u00fck\u00fcmeti\u2019nde Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakan\u0131 olarak \u00c7iller, herkese bir ev bir de araba olmak \u00fczere \u2018iki anahtar\u2019 vaat etmi\u015fti. Ard\u0131ndan Ba\u015fbakan oldu ve elbette yerine getiremedi. Fakat o g\u00fcn\u00fc bug\u00fcnden okuyunca insan \u2018bu sadece bir se\u00e7im vaadi de\u011filmi\u015f\u2019 diyor.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>\u00c7\u00fcnk\u00fc al\u0131\u015fageldi\u011fimiz siyaset\u00e7i vaatlerinin \u00f6tesinde, projelendirilen bu durumun sistematik olarak uyguland\u0131\u011f\u0131na \u015fahit olduk. \u0130ki anahtar k\u00f6t\u00fc bir proje mi? Elbette hay\u0131r&#8230; E\u011fer insanlar\u0131n i\u015fi varsa, para kazan\u0131yorlarsa ve tasarruflar\u0131n\u0131 da otomobil ve ev almak i\u00e7in kullan\u0131yorlarsa, bunun b\u0131rak\u0131n sak\u0131ncas\u0131n\u0131, ekonomi i\u00e7in de son derece faydal\u0131 sonu\u00e7lar\u0131 olabilecek yanlar\u0131 var. Elbette ekonominizi sadece bunun \u00fczerine kurmuyorsan\u0131z.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>O d\u00f6nemde ba\u015far\u0131lamad\u0131. Neden? \u00c7\u00fcnk\u00fc ne ger\u00e7ekten \u00fcretim ile elde edilen bir tasarruf vard\u0131; ne de bunu d\u00fcnyadan finanse edip, bor\u00e7lanabilecek bir ortam. \u0130kincisi \u00e7ok tehlikeli olmakla birlikte, istense de yap\u0131lamad\u0131.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Ard\u0131ndan i\u00e7ten finanse edilmenin yollar\u0131 aranarak bu sistem devam ettirildi. Nitekim 2001 krizine geldi\u011fimizde sokaklar hacizli otomobillerle doldu. Arabalar sokaktayd\u0131 zira say\u0131lar\u0131 o kadar fazlayd\u0131 ki, haczeden bankalar i\u00e7in bunlar\u0131 bir alanda toplamak daha maliyetli hale gelmi\u015fti. Bu nedenle kullan\u0131c\u0131s\u0131n\u0131n alt\u0131nda b\u0131rak\u0131ld\u0131; ama sokakta hacizli olarak gezdi.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Her \u015feye ra\u011fmen o d\u00f6nemde toplam borcun i\u00e7inde hane halk\u0131n\u0131n bor\u00e7 oran\u0131 y\u00fczde 4\u2019ler civar\u0131ndayd\u0131. Ne yap\u0131l\u0131rsa yap\u0131ls\u0131n, kazanmadan harcamaya al\u0131\u015fmam\u0131\u015f bir millet istendi\u011fi gibi bor\u00e7lanmaktan imtina etmi\u015fti.<\/p><div class=\"bilge-content-1\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-2914262026\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"3167340272\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Fakat 2 binli y\u0131llara gelindi\u011finde d\u00fcnyada parasal bolla\u015fmaya paralel, geli\u015fmekte olan \u00fclkeler gibi, T\u00fcrkiye\u2019ye de ya\u011fmaya ba\u015flayan para \u00fclkenin kimyas\u0131n\u0131 bozdu. Bu paran\u0131n \u00fcretime gelmemesi, hatta \u00fclkede \u00fcretim yapan\u0131n pi\u015fman edilmesi, \u2018sen harca para kolay\u2019 anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131n ekonomi zannedilmesi, cahil bir tak\u0131m\u0131n elinde bir \u00fclkeyi felakete s\u00fcr\u00fckledi.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Bug\u00fcn 2001 y\u0131l\u0131nda toplam bor\u00e7 i\u00e7inde y\u00fczde 4 ile en az riskli durumda olan sokaktaki adam\u0131n, bor\u00e7 i\u00e7indeki oran\u0131 y\u00fczde 65\u2019ler civar\u0131na ula\u015ft\u0131. Ne ile? Kredi kart\u0131, bireysel kredi, ihtiya\u00e7 kredisi, konut ve otomobil kredileri\u2026<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Paray\u0131 getirenler kendi mallar\u0131n\u0131 hem bu yolla satt\u0131lar; hem de faiziyle kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z para kulland\u0131r\u0131p \u00fclkeyi borca bat\u0131ran politikac\u0131lar\u0131 desteklediler. Art\u0131k T\u00fcrkiye \u00fcretmiyordu; bor\u00e7 parayla t\u00fcketiyordu. Hi\u00e7 kimse \u00e7\u0131k\u0131p da \u2018cep telefonu sat\u0131l\u0131yor, ne bu bilin\u00e7sizlik\u2019 cinsinden a\u00e7\u0131klamalarla kendisini kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n. Kendi deyimleriyle: Hepiniz oradayd\u0131n\u0131z.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>\u0130nsanlara 90\u2019larda vaat edilen iki anahtar bir anlamda ger\u00e7ek olmu\u015ftu. Herkese ev ve araba satt\u0131lar. Ama bor\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6deyene kadar, bunlar\u0131n kendilerine ait olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemediler. Gelirinin \u00e7ok \u00fczerinde bor\u00e7land\u0131r\u0131lan ve bunun \u00f6denmesi ancak yeniden bor\u00e7lanmayla m\u00fcmk\u00fcn olan sistemde, muslu\u011fun suyu kesilince de \u2018takke d\u00fc\u015ft\u00fc kel g\u00f6r\u00fcnd\u00fc.\u2019<\/p><div class=\"bilge-content-2\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-3293507409\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"1818807385\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>\u015eimdi fabrika sahibi olan, konut ve gayrimenkul haczetmek durumunda kalan finans kurulu\u015flar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcyoruz. Son olarak k\u00fc\u00e7\u00fck bir ara\u015ft\u0131rma yine \u00e7arp\u0131c\u0131 durumu ortaya koydu: \u201cT\u00fcrkiye\u2019de faaliyet g\u00f6steren 22 bankan\u0131n sat\u0131\u015fa \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 gayrimenkul toplam\u0131 10 bini a\u015ft\u0131. Kamu bankalar\u0131 ise ba\u015f\u0131 \u00e7ekti.\u201d Neden? \u00c7\u00fcnk\u00fc art\u0131k kimse borcunu \u00f6deyemiyor.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>\u015eimdi insanlar\u0131n elinden evi ya da arabas\u0131 gidiyor; \u00fcst\u00fcne borcu miras kal\u0131yor; \u00fcstelik faiziyle\u2026 Bu ise sadece \u00f6nc\u00fc deprem\u2026 Bunu artan \u00f6denemeyen krediler, kredilendirilen m\u00fcteahhitlerin bat\u0131\u015f\u0131, ekonomik s\u0131k\u0131nt\u0131yla d\u00fc\u015fecek sahte de\u011ferler ve borcu kar\u015f\u0131layamayan fiyatlar izleyecek.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Bu \u00fclkeyi y\u00f6netenler bu sistem patlamas\u0131n diye bug\u00fcne kadar elde avu\u00e7ta ne var ne yok satt\u0131. \u015eimdi \u00fcretimsizlikten, durdurulamayan dolardan bahsediyorlarsa d\u00fcn ne yap\u0131p ne yapmad\u0131klar\u0131na bakacaklar.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>Sistematik bir bi\u00e7imde iki anahtar ile ba\u015flayan projeyi, 24 sene sonra iflasla sonu\u00e7land\u0131ranlar ve eldeki varl\u0131klar\u0131 yok pahas\u0131na sat\u0131n alanlar ise uzaktan k\u0131s k\u0131s g\u00fcl\u00fcyor. \u0130ki anahtar ger\u00e7ek oldu; ama g\u0131rtla\u011fa kadar bor\u00e7 ve iflasla\u2026 Neden? Tekzip edilmeyen bir a\u00e7\u0131klama var.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>A\u00e7\u0131klamay\u0131 yapan \u00d6zer \u00c7iller idi. Tansu \u00c7iller\u2019in eski e\u015fi; bilenler kendisini \u0130stanbul Bankas\u0131 performans\u0131ndan ba\u015flayarak bilirler. Ne demi\u015fti daha ortakl\u0131klar bozulmadan, 14 \u015eubat 2010 tarihli Zaman Gazetesi\u2019ne verdi\u011fi ve hi\u00e7 yalanlanmayan s\u00f6zleriyle e\u015fi ile ilgili olarak bir r\u00f6portajda?<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p>\u201cKendisi Tayyip Bey\u2019e ekonomi anlam\u0131nda yard\u0131mc\u0131 oluyor. Zaman zaman g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcyorlar.\u201d \u0130\u015fte bir Millet b\u00f6yle bat\u0131r\u0131l\u0131r. \u0130nsan bug\u00fcnden d\u00fcne bak\u0131nca, ister istemez sanki \u00e7ok iyi kurgulanm\u0131\u015f bir romanda akt\u00f6rleri de\u011fi\u015fen bir iflas hik\u00e2yesini okuyor duygusuna kap\u0131l\u0131yor.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n<p><a href=\"mailto:cetinunsalan@yahoo.com\">cetinunsalan@yahoo.com<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>T\u00fcrk siyaseti ad\u0131m ad\u0131m yeni bir se\u00e7ime do\u011fru ko\u015fuyor. Yine vaatler havada u\u00e7u\u015facak; yine vatanda\u015f\u0131n g\u00f6nl\u00fc ok\u015fanacak. Belki de hi\u00e7bir zaman tutulamayacak vaatler s\u0131ralanacak. \u00c7\u00fcnk\u00fc&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":5,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[904,808,801],"class_list":["post-41598","post","type-post","status-publish","format-standard","hentry","category-tumyazilar","tag-cetin-unsalan-yazilari","tag-ekonomi-makaleleri","tag-ekonomi-yazarlari-listesi"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/41598","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/5"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=41598"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/41598\/revisions"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=41598"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=41598"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=41598"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}