{"id":31593,"date":"2014-03-09T21:54:37","date_gmt":"2014-03-09T19:54:37","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=31593"},"modified":"2014-03-09T22:21:28","modified_gmt":"2014-03-09T20:21:28","slug":"sahibinin-senine","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/sahibinin-senine\/","title":{"rendered":"\u00c7etin \u00dcnsalan &#8211; Sahibinin sesine&#8230;"},"content":{"rendered":"<p><em><strong><span style=\"line-height: 1.5em;\">Ne g\u00fczel anlat\u0131r de\u011fil mi Haldun Taner oyununda Vicdani fig\u00fcr\u00fc \u00fczerinden karakterini sahibinin sesine ba\u011flayanlar\u0131\u2026 Yaz\u0131k ki oyunda oldu\u011fu gibi hayatta da hep faturan\u0131n en b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc \u00f6deyecek olanlard\u0131r onlar\u2026<\/span><\/strong><\/em><\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-821046154\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>\u00c7\u00fcnk\u00fc biat etmekle, vatanda\u015fl\u0131k aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fkiyi g\u00f6remediklerden k\u00f6r\u00fc k\u00f6r\u00fcne inan\u0131rlar her \u015feye\u2026 Zannedersiniz ki faturay\u0131 \u00f6deme zaman\u0131 geldi\u011finde k\u00f6m\u00fcr yard\u0131m\u0131 da\u011f\u0131t\u0131r gibi, onlara da pozitif ayr\u0131mc\u0131l\u0131k yap\u0131lacak. Ama yok\u2026 Tarih boyunca olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, yine olmayacak.<\/p>\n<p>Ve d\u00fcn ba\u015fka iktidarlar zaman\u0131nda yine do\u011frular\u0131 s\u00f6yleyip k\u00f6t\u00fc \u00e7ocuk olan bizler yine bug\u00fcn de k\u00f6t\u00fc \u00e7ocu\u011fuz ve eminim ki yar\u0131n iktidar de\u011fi\u015fti\u011finde de k\u00f6t\u00fc \u00e7ocuk olaca\u011f\u0131z. Olsun, en az\u0131ndan \u00e7ocu\u011fumuzun y\u00fcz\u00fcne utanmadan bakabiliyoruz.<\/p>\n<p>Ortaya \u00e7\u0131kan ekonomik y\u00fck\u00fc hep birlikte s\u0131rtlayacaca\u011f\u0131z, k\u00f6r ya da bilin\u00e7li olarak ay\u0131rt etmeksizin. Ke\u015fke bir kanun olsa da ekonomik \u00e7\u00f6k\u00fc\u015flerin faturas\u0131 d\u00fcnden bug\u00fcne sebep olanlara, yani siyasilere \u00f6detilebilse\u2026 Ama olmuyor\u2026 \u015eimdi baz\u0131 vatanda\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n akl\u0131na \u2018nas\u0131l oluyor da oluyor\u2019 cinsinden sorular tak\u0131l\u0131yor.<\/p>\n<p>Hani \u015fu lafa de\u011fil, icraata bakanlara\u2026 Oysa lafa ya da icraata tek ba\u015f\u0131na bakacaklar\u0131na, geli\u015fmeleri tarafs\u0131zca okuyup, analiz yeteneklerini kullansalar, ba\u015fkas\u0131n\u0131n fikrinin pe\u015finden ko\u015fmak yerine, kendi fikirlerini de olu\u015fturabilirler.<\/p>\n<p>Mesela baz\u0131 vatanda\u015flar\u0131m\u0131z, 12 y\u0131l \u00f6ncesine kadar 3- 4\u00a0 senede bir kriz \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131, ama AKP d\u00f6neminde hi\u00e7 kriz \u00e7\u0131kmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddia ediyorlar. Oysa biraz oturduklar\u0131 yerden kalk\u0131p, sokakta ya\u015fasalar bunun b\u00f6yle olmad\u0131\u011f\u0131 g\u00f6recekler.<\/p>\n<p>D\u00fcnyada likiditenin bol oldu\u011fu d\u00f6nemlerle, darald\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerin ayr\u0131m\u0131n\u0131 yapmadan bu resmi tek ba\u015f\u0131na okuyamazs\u0131n\u0131z. 2000\u2019li y\u0131llar d\u00fcnyada geli\u015fmekte olan \u00fclkelere kaynak ak\u0131\u015f\u0131 sa\u011flanarak, bor\u00e7land\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131, birilerinin de \u00e7ok g\u00fczel paralar kazand\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nem olarak geride kald\u0131.<\/p>\n<p>Ke\u015fke gelen paralar\u0131 yemek yerine, \u00fcretim temelli yap\u0131m\u0131z\u0131 de\u011fi\u015ftirmek i\u00e7in kullansayd\u0131k. \u0130\u015fte o zaman gelen para bor\u00e7 de\u011fil, finansman haline d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcrd\u00fc. Ama bizler hi\u00e7 kesilmeyecek bir kaynak buldu\u011fumuzu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp, topluca yedik. Yemekle kalmad\u0131k, obezite hastal\u0131\u011f\u0131na kap\u0131l\u0131p, \u00e7ocuklar\u0131m\u0131zdan tahsil edilmek \u00fczere, gelece\u011fi de t\u00fckettik.<\/p><div class=\"bilge-content-1\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-1706524957\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"3167340272\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Peki bu s\u00fcre\u00e7te biz hi\u00e7 kriz ya\u015famad\u0131k m\u0131? 2011 senesine gelene kadar 9 y\u0131lda 4 kez mali af ge\u00e7iren, son \u00fc\u00e7 y\u0131lda da bu aflar\u0131 tekrar eden, yenisi de kap\u0131da olan bir ekonominin kriz ya\u015famad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek b\u00fcy\u00fck yan\u0131lg\u0131d\u0131r. E\u011fer bir \u00fclkede kamunun alacaklar\u0131 sadece ka\u011f\u0131t \u00fczerinde kal\u0131yor ve \u00f6denemiyorsa orada kriz ya\u015fan\u0131yor demektir.<\/p>\n<p>Ama daha s\u0131caklar\u0131na gelirsek\u2026 T\u00fcrkiye yap\u0131sal bozukluklar\u0131 ve k\u00f6t\u00fc y\u00f6netimler nedeniyle periyodik girdi\u011fi krizlere yakalanmad\u0131 m\u0131? 2007 y\u0131l\u0131nda b\u00fcy\u00fck ad\u0131mlarla gelen bir krizi herkes iliklerine kadar hissetti. 2008 bizim kriz y\u0131l\u0131m\u0131z olacakt\u0131. Zaten oldu da ama 2008\u2019deki d\u00fcnya krizi bunu perdelemeyi \u00e7ok g\u00fczel ba\u015fard\u0131.<\/p>\n<p>Nitekim bizde hat\u0131r\u0131 say\u0131l\u0131r t\u00fcrev piyasalar olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ilk planda etkilenmedi\u011fimiz finans krizi, bir sene sonra daralan d\u00fcnya pazarlar\u0131 nedeniyle bizi vurmaya ba\u015flad\u0131. \u015eans m\u0131 \u015fanss\u0131zl\u0131k m\u0131 dersiniz bilemem ama d\u00fcnya geli\u015fmekte olan \u00fclkeleri fonlamaya devam etme karar\u0131 ald\u0131.<\/p>\n<p>Bu ise faturan\u0131n bu \u00fclkelere bor\u00e7land\u0131rarak y\u0131k\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildi. Nitekim krizin hemen sonras\u0131nda \u0130ngiliz D\u0131\u015fi\u015fleri Bakan\u0131 da G 20 D\u0131\u015fi\u015fleri Bakanlar\u0131 \u00a0toplant\u0131s\u0131nda bunu dile getirmi\u015fti. E\u011fer T\u00fcrkiye ekonomisi s\u00f6ylendi\u011fi kadar sa\u011flam olsayd\u0131 22 May\u0131s 2013 Fed a\u00e7\u0131klamas\u0131ndan sonra bu kadar sars\u0131lmazd\u0131.<\/p><div class=\"bilge-content-2\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-2846898469\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"1818807385\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz mali bunal\u0131m\u0131n yan\u0131t\u0131n\u0131 Gezi\u2019de ya da 17 Aral\u0131k\u2019ta arayanlar, kendisini kand\u0131rmaktan ve yine kendisini fazla \u00f6nemsemekten ba\u015fkta bir \u015fey yapm\u0131yor. Bu ikisinin ortaya \u00e7\u0131kan olumsuz tabloda y\u00fczde 10\u2019dan fazla etkisi yoktur.<\/p>\n<p>Keza Gezi\u2019yi ara\u015ft\u0131ran MASAK bir lobiye rastlayamam\u0131\u015ft\u0131. 17 Aral\u0131k ile ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z ise sadece ger\u00e7ekle bir iki ay \u00f6nce kar\u015f\u0131la\u015fmam\u0131zdan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildi. Yani iddia edilen gibi T\u00fcrkiye krizsiz bir d\u00f6nem ge\u00e7irmedi. Son 10 y\u0131lda defaten iliklerimize kadar hissetti\u011fimiz krizler oldu ve bunlar\u0131 bor\u00e7lan\u0131p, faturay\u0131 artt\u0131rarak, \u00f6teleyerek iflas\u0131 yar\u0131na yayd\u0131k.<\/p>\n<p>Son 12 y\u0131ld\u0131r TMSF\u2019ye devrolan banka say\u0131m\u0131z yok, ama yabanc\u0131lara devredilen bir bankac\u0131l\u0131k sistemimiz var. T\u00fcrkiye\u2019de faaliyet g\u00f6steren 49 bankadan, 18 tanesi y\u00fczde 100 olmak \u00fczere 35 tanesi yabanc\u0131lara ait.<\/p>\n<p>Bunlar\u0131n verdikleri krediler de a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 olarak ya kendi \u00fclke \u015firketlerine hissesi olanlara ya da t\u00fcketime y\u00f6nelik. Burada kredi verdikleri yerlilere gelince\u2026 Ne kadar iyi niyetli olduklar\u0131 da 2008 krizinde vadesinden \u00f6nce erken \u00e7a\u011f\u0131rd\u0131klar\u0131 kredilerle onlarca firman\u0131n batmas\u0131na nas\u0131l neden olduklar\u0131nda gizli\u2026<\/p>\n<p>Borsadaki i\u015flemlerin de a\u011f\u0131rl\u0131kla ilk 10 hisse \u00fczerinden yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve yar\u0131s\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131n da banka oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrseniz, zaten borsa da bize ait de\u011fil. Yani bu \u015fartlar alt\u0131nda TMSF\u2019ye devrolan banka olmasa ne olur?<\/p>\n<p>O sorun a\u015f\u0131lm\u0131\u015f, bamba\u015fka bir problem yarat\u0131lm\u0131\u015f. Kamu bankalar\u0131nda da d\u00fcn\u00fcn g\u00f6rev zararlar\u0131, bug\u00fcn\u00fcn iktidar talebiyle havuza at\u0131lan paralar\u0131 haline d\u00f6n\u00fc\u015fm\u00fc\u015f. Tart\u0131\u015fmaya bile tenezz\u00fcl edilmeyen son yolsuzluk iddialar\u0131n mali boyutu 85 milyar Avro\u2026 Yani iddia edilen zarar olan 159 milyar dolardan daha b\u00fcy\u00fck. Bu ne olacak?<\/p>\n<p>Gelelim bor\u00e7 meselesine. Resmi rakamlara g\u00f6re T\u00fcrkiye\u2019nin yurtd\u0131\u015f\u0131 varl\u0131klar\u0131yla, y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri aras\u0131ndaki fark eksi 390 milyar dolar. Yani kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 olmadan kullan\u0131lan para miktar\u0131\u2026 IMF\u2019ye borcumuz bitmi\u015f. IMF kredibilitesi ve 4. Madde kapsam\u0131nda denetim\/g\u00f6zetim ile s\u00fcren ili\u015fkilerde verilen taahh\u00fctler nedeniyle al\u0131nan kredileri ne yapaca\u011f\u0131z?<\/p>\n<p>IMF\u2019ye borcumuzu bitirmi\u015fiz, ama toplamda i\u00e7 ve d\u0131\u015f bor\u00e7 toplam\u0131 1 trilyon TL\u2019ye varm\u0131\u015f durumda\u2026 Bug\u00fcn itibariyle yakla\u015f\u0131k 600 milyar dolara tekab\u00fcl eden rakama bakarsak, 2012 sonu itibariyle iki veri aktaraca\u011f\u0131m: Kamunun toplam 563 milyar TL i\u00e7 ve d\u0131\u015f borcu var. \u00d6zel sekt\u00f6r\u00fcn de 226 milyar dolar d\u0131\u015f borcu\u2026 Koyun son 1,5 senelik maliyeti de \u00fcst\u00fcne ve bence 600 milyar dolara raz\u0131 olun.<\/p>\n<p>G\u0131rtla\u011f\u0131na kadar borca batan vatanda\u015f, \u00f6zel sekt\u00f6r\u00fc ve \u00f6zel sekt\u00f6r i\u00e7inde sendikasyon yoluyla en b\u00fcy\u00fck bor\u00e7lu olan bankalar da cabas\u0131. Bir de dalga ge\u00e7er gibi bor\u00e7 bitiminden bahsediyorlar.<\/p>\n<p>Ahmet\u2019ten bor\u00e7 alm\u0131\u015fs\u0131n. Ona olan hesab\u0131 kapatm\u0131\u015fs\u0131n ama Ahmet\u2019in kefaletiyle X bankas\u0131ndan ald\u0131\u011f\u0131ndan kat be kat fazla borcu yok say\u0131yorsun? Bu da bir ak\u0131l i\u015fte\u2026 Dolar kuruna gelince.<\/p>\n<p>Onun zaten tart\u0131\u015f\u0131lacak bir yan\u0131 yok. Kriz \u00f6ncesinde sadece Merkez Bankas\u0131\u2019n\u0131n enflasyon maliyetleriyle olmas\u0131 gereken rakam 2,2 TL idi\u2026 \u015eimdi finansman s\u0131k\u0131nt\u0131s\u0131yla birlikte se\u00e7im sonras\u0131nda \u00e7ok daha yukar\u0131lara \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 hep birlikte g\u00f6rece\u011fiz. Tavsiyem 2,5\u2019lara raz\u0131 olun.<\/p>\n<p>\u00dclkenin toplam GSMH\u2019s\u0131n\u0131n, toplam y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fcklerle mukayesesi y\u00fczde 60 borca tekab\u00fcl ediyorsa, orada b\u00fcy\u00fckl\u00fckten falan s\u00f6z edilmez. Ancak bor\u00e7tan s\u00f6z edilir. Eriyen esnaf meselesine de bakal\u0131m.<\/p>\n<p>Sadece TESK\u2019in a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131 rakam son 5 y\u0131lda kapanan 1 milyon 145 bin i\u015f yeri\u2026 Yine TESK\u2019in tespiti firmalar\u0131n \u00f6mr\u00fc art\u0131k 1 ila 3 y\u0131l aras\u0131nda. Yani art\u0131k evlatlara devredilen d\u00fckk\u00e2nlar yok. Gelelim emlak ve gayrimenkul sekt\u00f6r\u00fcne\u2026<\/p>\n<p>\u0130\u015fte i\u015fin bombas\u0131 burada\u2026 T\u00fcrkiye\u2019de sekt\u00f6rlerin yurtd\u0131\u015f\u0131 bor\u00e7luluk ortalamas\u0131 y\u00fczde 30 \u2013 35 dilimindedir. \u0130n\u015faat sekt\u00f6r\u00fc \u015fu an y\u00fczde 70\u2019lere vurmu\u015f durumda\u2026 Yabanc\u0131 gayrimenkul sekt\u00f6r\u00fc \u015firketlerinin tespitlerine g\u00f6re sadece \u0130stanbul\u2019da 1 milyon konut sto\u011fu bulunuyor. Yani bor\u00e7 al\u0131p, topra\u011fa g\u00f6m\u00fclen milyon dolarlar\u2026<\/p>\n<p>\u00c7ok k\u0131sa s\u00fcre i\u00e7inde krizin nas\u0131l buradan ba\u015flad\u0131\u011f\u0131n\u0131, o trilyonluk dairelerin de de\u011ferinin 2008 ABD mortgage krizindeki gibi nerelere gerileyece\u011fini g\u00f6receksiniz. Ev ve ara\u00e7 sahibi olanlara bakarsak.<\/p>\n<p>Onlar sadece sahip olduklar\u0131n\u0131 san\u0131yorlar. Bor\u00e7lar\u0131n\u0131 bitirmeden hi\u00e7biri onlar\u0131n de\u011fil. Sa\u011flamas\u0131 i\u00e7in bak\u0131n\u0131z 2001 krizinde yollardaki hacizli arabalar ile yok pahas\u0131na elde kalan dairelere\u2026<\/p>\n<p>\u0130\u015fin \u00f6z\u00fc \u015fu\u2026 Bir hayal aleminde ya\u015f\u0131yorsunuz ve bu r\u00fcyadan uyanmak istemiyorsunuz. Hakl\u0131 da olabilirsiniz\u2026 Bu \u00fclkede ya\u015fayan hi\u00e7 kimse bir kriz \u00e7\u0131kmas\u0131n\u0131 istemez. Ama ekonominin de politikas\u0131 olur, siyaseti olmaz.<\/p>\n<p>E\u011fer k\u00f6t\u00fcmser olmakla, ger\u00e7ek\u00e7i olmak aras\u0131ndaki fark\u0131 bilmiyorsan\u0131z, at\u0131n alt\u0131na imzay\u0131 ben pay\u0131ma d\u00fc\u015fen fatura miktar\u0131n\u0131 bu vatanda\u015flar\u0131m\u0131za yollayaca\u011f\u0131m. G\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz gibi ekonomiyi bilmek i\u00e7in ekonomist olmaya gerek yok. Gazeteci olmak yeterli\u2026<\/p>\n<p>Bunlar\u0131 yorumlamak i\u00e7in de siyasilerin s\u00f6ylemlerine bakmak yerine, a\u00e7\u0131klanan resmi verilere baksan\u0131z zaten foto\u011fraf\u0131 g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn\u00fcz. \u00dcstelik bunlar\u0131n oynanm\u0131\u015fl\u0131\u011f\u0131yla ilgili g\u00f6z\u00fckmeyen farklar\u0131, yani ger\u00e7ekleri saym\u0131yorum dahi\u2026 G\u00f6rmek istemiyor musunuz? \u0130yi uykular\u2026 Kriz gelince uyand\u0131ran bulunur elbet.<\/p>\n<p><a href=\"mailto:cetinunsalan@yahoo.com\">cetinunsalan@yahoo.com<\/a><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Ne g\u00fczel anlat\u0131r de\u011fil mi Haldun Taner oyununda Vicdani fig\u00fcr\u00fc \u00fczerinden karakterini sahibinin sesine ba\u011flayanlar\u0131\u2026 Yaz\u0131k ki oyunda oldu\u011fu gibi hayatta da hep faturan\u0131n en&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":5,"featured_media":14653,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[904,808,801],"class_list":["post-31593","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar","tag-cetin-unsalan-yazilari","tag-ekonomi-makaleleri","tag-ekonomi-yazarlari-listesi"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/31593","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/5"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=31593"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/31593\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/14653"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=31593"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=31593"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=31593"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}