{"id":198,"date":"2011-05-18T21:08:46","date_gmt":"2011-05-18T18:08:46","guid":{"rendered":"http:\/\/bilgeyatirimci.net\/?p=198"},"modified":"2011-06-04T19:49:09","modified_gmt":"2011-06-04T16:49:09","slug":"paranin-deger-kaybetmesi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/paranin-deger-kaybetmesi\/","title":{"rendered":"Paran\u0131n De\u011fer Kaybetmesi"},"content":{"rendered":"<p>Bu g\u00fcnlerde nereye gitsem benzer sorularla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yorum. Bir s\u00fcredir cari a\u00e7\u0131k meselesi fazlas\u0131yla ilgi \u00e7ekiyor ya. Birka\u00e7 gazeteci dost da bu konuda benim g\u00f6r\u00fc\u015flerimi almak istedi. Konu\u015ftuk. Laf laf\u0131 a\u00e7t\u0131. Konu &#8220;ne olur&#8221; meselesine geldi. Ben de\u00a0 &#8220;a\u00e7\u0131\u011f\u0131n finasman\u0131 sa\u011flanamazsa T\u00fcrk Liras\u0131 deval\u00fce olur&#8221; diye cevap verdim. Finansman meselesi geri planda kald\u0131, &#8220;deval\u00fcasyon&#8221; man\u015fete \u00e7\u0131kt\u0131. O g\u00fcn bug\u00fcnd\u00fcr ayn\u0131 konu etraf\u0131nda sorulan sorulara muhatab\u0131m.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-4161321098\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Asl\u0131nda sorular yo\u011fun ama iki ana tema etraf\u0131nda bir y\u0131\u011f\u0131lma var gibi. Temalardan birisi neden art\u0131k pek kullanmad\u0131\u011f\u0131m\u0131z &#8220;deval\u00fcasyon&#8221; s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc kulland\u0131\u011f\u0131m sorusu etraf\u0131nda d\u00f6n\u00fcyor. \u0130kinci tema daha klasik. S\u00f6zkonusu deval\u00fcasyonun neden ve ne zaman olabilece\u011fi merak\u0131 \u00fczerine in\u015fa ediliyor.<\/p>\n<p>*\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 *\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 *<\/p>\n<p>Birinci teman\u0131n pek tart\u0131\u015fmaya gelir taraf\u0131 yok. \u00c7\u00fcnk\u00fc ayn\u0131 olay\u0131 tan\u0131mlamak i\u00e7in\u00a0 farkl\u0131 bir deyim kullanmaktan ibaret bir sorun var ortada. Asl\u0131nda farkl\u0131 bir deyim de kullan\u0131yor say\u0131lmam. Deval\u00fcasyon bizim yak\u0131ndan bildi\u011fimiz bir durum. Temelde ulusal paran\u0131n di\u011fer paralar kar\u015f\u0131s\u0131nda de\u011fer kayb\u0131n\u0131 anlat\u0131yor.<\/p>\n<p>Dolay\u0131s\u0131yla &#8220;deval\u00fcasyon olur&#8221; dedi\u011fimde ge\u00e7mi\u015fte s\u0131kca ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z, al\u0131\u015f\u0131k oldu\u011fumuz bir \u015feyin, yani param\u0131z\u0131n de\u011fer kayb\u0131n\u0131n, tekrar olabilece\u011fini s\u00f6yl\u00fcyorum. Nedendir bilmem ama ben &#8220;deval\u00fcasyon olur&#8221; deyince sanki bu co\u011frafyada hi\u00e7 bilinmeyen, hi\u00e7 g\u00f6r\u00fclmemi\u015f\u00a0 vahim\u00a0 bir olay olacakm\u0131\u015f gibi\u00a0 bir alg\u0131land\u0131. Biraz da ge\u00e7mi\u015f deneylerimizin etkisiyle olsa gerek deval\u00fcasyon s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fc zihinlerde pek ho\u015f olmayan durumlar\u0131 \u00e7a\u011fr\u0131\u015ft\u0131r\u0131yor herhalde.<\/p>\n<p>Oysa ola\u011fan d\u0131\u015f\u0131 bir durum yok. Hatta, serbest kur rejimine ge\u00e7ti\u011fimiz, d\u00f6viz kurunun olu\u015fumunu piyasaya b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131m\u0131z tarihten (2001) bu yana param\u0131z\u0131n de\u011feri her an de\u011fi\u015fiyor. T\u00fcrk liras\u0131 bazen de\u011fer kaybediyor (deval\u00fcasyon) bazen de de\u011fer kazan\u0131yor (reval\u00fcasyon). Ayn\u0131 g\u00fcn i\u00e7inde bunun tekrarlad\u0131\u011f\u0131 durumlar da oluyor.<\/p>\n<p>\u015eimdilerde bu deyimin pek fazla\u00a0 kullan\u0131lm\u0131yor olmas\u0131n\u0131n nedeni asl\u0131nda bu s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcn &#8220;sabit kur&#8221; sistemleri ile adeta \u00f6zde\u015fle\u015fmi\u015f olmas\u0131. Bu sistemlerde d\u00f6viz kuru para otoritesi taraf\u0131ndan belirlenip, de\u011fi\u015ftiriliyor. \u0130\u015fler sarpa sar\u0131p, ko\u015fullar gerektirdi\u011finde otorite paran\u0131n de\u011ferini d\u00fc\u015f\u00fcrmek durumunda kal\u0131yor ve yapt\u0131\u011f\u0131 bu i\u015flem &#8220;deval\u00fcasyon yap\u0131ld\u0131&#8221; \u015feklinde ifade ediliyor. Oysa &#8220;serbest kur&#8221; sisteminde paray\u0131 deval\u00fce eden falan yok. Para adeta kendili\u011finden deval\u00fce ya da revalue oluyor. Belkide sistemler aras\u0131 bu fark\u0131 vurgulamak i\u00e7in \u015fimdilerde deval\u00fcasyon deyimi yerine &#8220;paran\u0131n de\u011fer kaybetmesi&#8221; s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fc kullan\u0131l\u0131yor.<\/p>\n<p>*\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 *\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 *<\/p><div class=\"bilge-content-1\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-2620400601\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"3167340272\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Deval\u00fcasyonun neden ve ne zaman olaca\u011f\u0131na ili\u015fkin sorular bana y\u00f6neltilen ikinci soru k\u00fcmesini olu\u015fturuyor.\u00a0 Zaman\u0131n\u0131 bilmem ama deval\u00fcasyonun neden olaca\u011f\u0131n\u0131n bir tane \u00e7ok basit cevab\u0131 var. D\u00f6viz kuru bir fiyat. Serbest kur rejimlerinde (\u00f6rne\u011fin bizde) bu\u00a0 fiyat d\u00f6viz piyasas\u0131nda belirleniyor. D\u00f6viz piyasas\u0131nda fiyat\u0131n de\u011fi\u015fmesini gerektiren bir durum (dengesizlik) oldu\u011funda fiyat (kur) de\u011fi\u015fiyor.<\/p>\n<p>\u00d6rne\u011fin d\u00f6viz talebi arz\u0131ndan b\u00fcy\u00fckse fazla talep fiyat\u0131 (kuru) y\u00fckseltiyor, d\u00f6viz de\u011ferleniyor, ulusal para de\u011fer kaybediyor, yani deval\u00fcasyon oluyor. Piyasada d\u00f6viz arz fazlas\u0131 varsa bu kez tersi oluyor, d\u00f6vizin fiyat\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcyor, d\u00f6viz de\u011fer kaybediyor, ulusal para de\u011fer kazan\u0131yor, yani reval\u00fcasyon oluyor.<\/p>\n<p>Basit cevap bu. Ama basitlik sizi yan\u0131ltmas\u0131n. Bir ad\u0131m daha at\u0131nca i\u015fin rengi de\u011fi\u015fiyor. \u00d6rne\u011fin, neden d\u00f6viz arz ya da talep fazlalar\u0131 olu\u015fuyor sorusu verilecek cevab\u0131 baya\u011f\u0131 karma\u015f\u0131k hale getiriyor. \u0130\u015fin i\u00e7ine d\u00f6viz piyasas\u0131na gelen (arz) ve \u00e7\u0131kan (talep) d\u00f6viz ak\u0131mlar\u0131n\u0131n tamam\u0131n\u0131 sokarsan\u0131z karma\u015f\u0131kl\u0131k boyutu daha da art\u0131yor. Bu \u00e7er\u00e7evede bir de fiili durumlar\u0131n analizini yapmak gerekince uzunca bir ara\u015ft\u0131rma makalesi yazmak gerekiyor. Bana g\u00f6re hava ho\u015f ama yerimiz bu kadar. Belki ileride, par\u00e7al\u0131 bi\u00e7imde, bunu da yapar\u0131z.<\/p>\n<p>&nbsp;<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Bu g\u00fcnlerde nereye gitsem benzer sorularla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yorum. Bir s\u00fcredir cari a\u00e7\u0131k meselesi fazlas\u0131yla ilgi \u00e7ekiyor ya. Birka\u00e7 gazeteci dost da bu konuda benim g\u00f6r\u00fc\u015flerimi almak&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":15,"featured_media":901,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-198","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/198","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/15"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=198"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/198\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/901"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=198"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=198"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=198"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}