Hafta ba\u015f\u0131nda nisan ay\u0131 \u00f6demeler dengesi verileri a\u00e7\u0131kland\u0131. Cari i\u015flemler a\u00e7\u0131\u011f\u0131ndaki iyile\u015fme devam ediyor. 2011’in Ekim ay\u0131nda 78.6 milyar dolar ile rekor d\u00fczeye \u00e7\u0131kan son on iki ayl\u0131k cari a\u00e7\u0131k, nisan ay\u0131nda 69.2 milyar dolara d\u00fc\u015ft\u00fc. Vurgulanmas\u0131 gereken bir di\u011fer geli\u015fme de d\u0131\u015f ‘kaynak’ giri\u015finin cari a\u00e7\u0131ktan do\u011fan finansman gereksiniminin olduk\u00e7a \u00fczerinde ger\u00e7ekle\u015fmesi oldu. May\u0131s 2011’den Mart 2012’ye kadar bu iki kez ger\u00e7ekle\u015fmi\u015f, o aylarda da her iki b\u00fcy\u00fckl\u00fck aras\u0131ndaki fark \u00e7ok az bir d\u00fczeyde kalm\u0131\u015ft\u0131. Oysa nisan ay\u0131nda 5 milyar dolar cari a\u00e7\u0131\u011fa kar\u015f\u0131n, d\u0131\u015f finansman 6.2 milyar dolar oldu.
\nCari a\u00e7\u0131ktaki iyile\u015fmenin \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde ithalattaki d\u00fc\u015f\u00fc\u015ften kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyoruz. Bunun arkas\u0131nda ise ekonomimizin y\u0131l\u0131n ilk d\u00f6rt ay\u0131nda \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde yava\u015flamas\u0131 var. Ekonomik yava\u015flamay\u0131 ise yurti\u00e7i kredi arz\u0131ndaki geli\u015fmelerden ve o geli\u015fmeleri do\u011furan politikalar ve ko\u015fullardan ba\u011f\u0131ms\u0131z olarak incelemek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil. Son yaz\u0131mda kredi arz\u0131ndaki geli\u015fmelere de de\u011finmi\u015ftim. Bu cephede ilgin\u00e7 geli\u015fmeler ya\u015fan\u0131yor. Yurtd\u0131\u015f\u0131na \u00e7ok fazla odakland\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu d\u00f6nemde yurti\u00e7i kredi piyasas\u0131nda olan biteni daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde incelemekte yarar var.
\n2010’un sonlar\u0131na do\u011fru Merkez Bankas\u0131 (TCMB) yeni bir para politikas\u0131 uygulamas\u0131na ge\u00e7ti. Yeni politikan\u0131n ama\u00e7lar\u0131ndan biri de o d\u00f6nemde \u00e7ok h\u0131zl\u0131 artmakta olan kredi arz\u0131n\u0131n finansal istikrar a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fclmesi nedeniyle, bu art\u0131\u015f\u0131 s\u0131n\u0131rlamakt\u0131. Bu amaca ula\u015fmak \u00f6nce TCMB zorunlu kar\u015f\u0131l\u0131k oranlar\u0131nda bir dizi art\u0131r\u0131ma gitti. TCMB’nin bu politikay\u0131 uygulamaya koymas\u0131ndan yakla\u015f\u0131k sekiz ay sonra, 2011’in Haziran ay\u0131n\u0131n sonlar\u0131na do\u011fru, Bankac\u0131l\u0131k D\u00fczenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) devreye girdi ve kredi arz\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlayacak kredi kar\u015f\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131n art\u0131r\u0131lmas\u0131 gibi baz\u0131 \u00f6nlemler ald\u0131.
\nRakamsal geli\u015fmeler
\n\u015eimdi s\u0131ra rakamlarda. G\u00fcncel kredi verileri hem BDDK hem de TCMB taraf\u0131ndan haftal\u0131k olarak yay\u0131nlan\u0131yor. TCMB \u00e7e\u015fitli kredi b\u00fcy\u00fckl\u00fcklerini de\u011ferlendirirken do\u011fal olarak haftal\u0131k oynamalar\u0131 dikkate almak istemiyor. Bu nedenle, her haftan\u0131n kredi b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc son on \u00fc\u00e7 haftan\u0131n ortalamas\u0131 olarak inceliyor. Daha sonra, ‘bu haftaki’ kredi b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn (yani son on \u00fc\u00e7 haftan\u0131n ortalama kredi de\u011ferinin) ‘bir \u00f6nceki haftaki’ kredi b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcne (yani bir \u00f6nceki son on \u00fc\u00e7 haftan\u0131n ortalama kredi de\u011ferine) k\u0131yasla y\u00fczde ne kadar de\u011fi\u015fti\u011fine bak\u0131yor. Bu d\u00f6nemsel de\u011fi\u015fim oranlar\u0131n\u0131 da y\u0131ll\u0131kland\u0131r\u0131yor. Bu yaz\u0131da b\u00f6yle \u00f6l\u00e7\u00fclen iki farkl\u0131 kredi art\u0131\u015f h\u0131z\u0131na bakaca\u011f\u0131m: T\u00fcketici kredileri ve lira cinsinden toplam krediler. T\u00fcketici kredileri i\u00e7inde bireysel kredi kart\u0131 de\u011ferleri de var.
\n2010’un t\u00fcm\u00fcnde yukar\u0131da anlatt\u0131\u011f\u0131m gibi \u00f6l\u00e7\u00fclen t\u00fcketici kredilerinin d\u00f6nemsel art\u0131\u015f oranlar\u0131n\u0131n ortalamas\u0131 y\u00fczde 31.3. TCMB’nin ald\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm \u00f6nlemlere kar\u015f\u0131n, bu d\u00f6nemsel ortalama 2011’in ilk alt\u0131 ay\u0131nda (ilk yedi ayda da) d\u00fc\u015fm\u00fcyor. Hatta belirgin bir miktar art\u0131\u015f var: Y\u00fczde 39.<\/p>