Kayseri Sanayi Odas\u0131 Ba\u015fkan\u0131 Say\u0131n Mustafa Boydak Uluda\u011f Ekonomi Zirvesi’nde T\u00fcrkiye’nin \u00f6nemli bir sorununa parmak basm\u0131\u015f: T\u00fcrkiye i\u00e7inde bir mal\u0131 bir yerden di\u011ferine ta\u015f\u0131mak i\u00e7in katlan\u0131lan maliyet \u00e7ok y\u00fcksek. Kayseri ile Mersin Liman\u0131 aras\u0131ndaki ta\u015f\u0131ma maliyeti neredeyse Mersin ile \u00c7in aras\u0131ndaki ta\u015f\u0131ma maliyetinin y\u00fczde 70’ine ula\u015fm\u0131\u015f.
\n\u00dclkeleri verimlilik d\u00fczeylerine g\u00f6re s\u0131ralayan raporlar var. Bu raporlardan tan\u0131nm\u0131\u015flar\u0131ndan biri ‘The Conference Board Total Economy Database’ ismini ta\u015f\u0131yor. Merakl\u0131 okuyucular\u0131m\u0131n bu isimle internetten ula\u015fabilecekleri raporun Ocak 2012’deki \u00f6zet say\u0131s\u0131nda ABD’nin i\u015fg\u00fcc\u00fc verimlili\u011fi 100 olarak al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda bak\u0131n Avrupa’n\u0131n sorunlu \u00fclkelerinin durumu ne: \u0130rlanda: 86.5, \u0130spanya: 74.6, \u0130talya: 71.3, Yunanistan: 52.6 ve Portekiz: 41.1. Euro B\u00f6lgesi’nin ortalamas\u0131 80.9 d\u00fczeyinde. T\u00fcrkiye’nin i\u015fg\u00fcc\u00fc verimlili\u011fi ise 36.7.
\nS\u0131ra bir ba\u015fka kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmada; OECD \u00fcye \u00fclkelere ili\u015fkin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 istatistikler yay\u0131nl\u0131yor. Bu istatistiklerin bir k\u0131sm\u0131 vergi alan\u0131nda 2009 y\u0131l\u0131 sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, OECD’deki her bir \u00fclkenin vergi gelirinin gayri safi yurti\u00e7i has\u0131las\u0131na oran\u0131n\u0131n ortalamas\u0131 y\u00fczde 33.8. T\u00fcrkiye i\u00e7in ayn\u0131 oran y\u00fczde 24.6. 2009 kriz y\u0131l\u0131. Krizden uzak bir y\u0131l\u0131, mesela 2005’i alsak durum yine benzer: Y\u00fczde 35 OECD ortalamas\u0131, T\u00fcrkiye ise y\u00fczde 24.3.
\nDikkat ederseniz olduk\u00e7a farkl\u0131 alanlarda yapt\u0131m bu kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmalar\u0131. Oysa ortak bir \u00f6zellikleri var. A\u00e7ay\u0131m. T\u00fcrkiye d\u00fcnyada en pahal\u0131 benzin ve motorini kullanan \u00fclkelerden biri, bu nedenle yurti\u00e7i ta\u015f\u0131ma maliyetleri \u00e7ok y\u00fcksek. Hepimiz biliyoruz ki petrol \u00fcr\u00fcnlerinin bunca pahal\u0131 olmas\u0131n\u0131n temel nedeni, bu \u00fcr\u00fcnlerden al\u0131nan vergilerin olduk\u00e7a y\u00fcksek d\u00fczeyde olmas\u0131. Mesela 2011 y\u0131l\u0131nda petrol \u00fcr\u00fcnleri ve do\u011falgazdan elde edilen vergilerin t\u00fcm vergi gelirlerimize oran\u0131 y\u00fczde 13 d\u00fczeyinde. Bir \u00f6nceki y\u0131l ayn\u0131 oran y\u00fczde 15 d\u00fczeyindeymi\u015f.
\n2001 krizinde hemen sonra kamu borcu ve kamunun finansman gereksinimi \u00e7ok y\u00fcksekti. Mevcut durumun s\u00fcrd\u00fcr\u00fclemeyece\u011fi beklentilerinin \u00e7ok yayg\u0131n olmas\u0131 nedeniyle reel faizler a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcksek d\u00fczeylerde geziniyordu. Reel faizlerin y\u00fcksekli\u011fi, y\u00fcksek finansman gereksinimi daha da art\u0131r\u0131yor, b\u00f6ylelikle mevcut durumun s\u00fcrd\u00fcr\u00fclemeyece\u011fi bekleyi\u015fleri inanca d\u00f6n\u00fc\u015fme riski ta\u015f\u0131yordu. \u00d6te yandan, ayn\u0131 ortamda, d\u00f6viz talebi de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fckseldi\u011finden d\u00f6viz kurlar\u0131 art\u0131yor, b\u00f6ylelikle kamunun d\u00f6viz cinsinden borcunun lira kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 da s\u0131\u00e7r\u0131yordu. Bu da kamunun finansman gereksinimini y\u00fckseltiyordu. Sonra reel faizler daha da y\u00fckseliyordu…<\/p>