T\u00fcrkiye ekonomisine ili\u015fkin ocak ay\u0131 verileri, Orta Vadeli Plan hedeflerinden sapman\u0131n daha b\u00fcy\u00fck olabilece\u011fine i\u015faret ediyor. Bir sene \u00f6ncesinin ayn\u0131 d\u00f6nemine g\u00f6re s\u0131nai \u00fcretim y\u00fczde 1.5 oran\u0131nda artm\u0131\u015f; mevsim ve takvim etkilerinden ar\u0131nd\u0131r\u0131lm\u0131\u015f rakam ise y\u00fczde 3.1’lik bir daralma sergiliyor. Cari a\u00e7\u0131k ise umulan gerilemeyi sergilememi\u015f, bir miktar artarak 6 milyar dolar d\u00fczeyinde ger\u00e7ekle\u015fmi\u015f. Veriler b\u00fcy\u00fcme ve istihdam\u0131n \u00f6ng\u00f6r\u00fclenin gerisinde, enflasyon ve cari a\u00e7\u0131\u011f\u0131n ise daha y\u00fcksek d\u00fczeylere ula\u015fma olas\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcyor.
\nBaz\u0131 iyimser kesimler baz etkisi nedeniyle s\u0131nai \u00fcretim verisinin oldu\u011fundan k\u00f6t\u00fc g\u00f6r\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc, ge\u00e7en y\u0131l\u0131n ayn\u0131 d\u00f6neminde a\u015f\u0131r\u0131 bir s\u0131\u00e7r\u0131ma ya\u015fanmam\u0131\u015f olsa idi son a\u00e7\u0131klanan verinin de daha olumlu bir g\u00f6r\u00fcn\u00fcm sergileyece\u011fini iddia edebilir. K\u00fcresel ve ulusal d\u00fczeydeki talep yetersizli\u011fi yan\u0131 s\u0131ra bor\u00e7lanma maliyetindeki g\u00f6rece y\u00fcksekli\u011fin sonuca etki etti\u011fini \u00f6ne s\u00fcrerek bu durumun ge\u00e7ici oldu\u011funu \u00f6ne s\u00fcrebilir. B\u00f6yle d\u00fc\u015f\u00fcnen veya bu y\u00f6nde beklenti olu\u015fturmaya \u00e7al\u0131\u015fanlara sormak gerekiyor. Peki o zaman cari a\u00e7\u0131k neden \u00f6ng\u00f6r\u00fclenden y\u00fcksek \u00e7\u0131k\u0131yor? S\u00f6z konusu ko\u015fullarda, daha d\u00fc\u015f\u00fck bir seviyede ger\u00e7ekle\u015fmesi gerekmiyor muydu? G\u00f6rece daha olumsuz k\u0131\u015f ko\u015fullar\u0131 ve y\u00fcksek enerji fiyatlar\u0131 cari a\u00e7\u0131ktaki sapman\u0131n gerek\u00e7esi olarak bu sorular\u0131n yan\u0131t\u0131n\u0131 olu\u015fturabilir\u2026
\nTemeldeki esas sorun ise enerji fiyatlar\u0131ndaki y\u00fcksekli\u011fin bilinmiyor olu\u015funun yaratt\u0131\u011f\u0131 belirsizlikten kaynaklan\u0131yor; bu nedenle 2012 y\u0131l\u0131 i\u00e7in \u00f6ng\u00f6r\u00fclen hedeflerden uzakla\u015fma ihtimali art\u0131yor. E\u011fer enerji fiyatlar\u0131 y\u00fcksek d\u00fczeyini korur veya daha da y\u00fckselir ise ciddi s\u0131k\u0131nt\u0131lar ya\u015fanacak, ekonomi durgunla\u015f\u0131r iken cari a\u00e7\u0131k g\u00f6rece y\u00fcksek d\u00fczeyini koruyacak, d\u0131\u015f finansman kalitesi bozulacak ve T\u00fcrk Liras\u0131 ile enflasyona ili\u015fkin beklentiler olumsuzla\u015facak. Finansal piyasalar i\u00e7in nimet k\u00fclfet dengesi farkl\u0131la\u015facak, riskten ka\u00e7\u0131nma e\u011filimi yeniden g\u00fc\u00e7lenebilecek. Bu ko\u015fullarda Merkez Bankas\u0131’n\u0131n tercihinin ne olaca\u011f\u0131 \u00f6nem kazan\u0131yor. Enflasyon ve cari a\u00e7\u0131\u011f\u0131n artmas\u0131na yol verecek \u015fekilde k\u0131sa vadeli faizler d\u00fc\u015f\u00fck m\u00fc tutulacak, yoksa para politikas\u0131 yine s\u0131k\u0131la\u015facak m\u0131? Hangi tercihi yaparsa yaps\u0131n olumlu bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc \u00e7\u0131km\u0131yor. \u0130lk se\u00e7enekte enflasyon ve cari a\u00e7\u0131ktaki y\u00fckseli\u015f h\u0131zlan\u0131r, di\u011ferinde ise ekonomi daral\u0131r; her iki se\u00e7enekte de k\u0131r\u0131lganl\u0131k artar, s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir olmayan tercihlerde \u00e7ok uzunca bir s\u00fcre \u0131srarl\u0131 olman\u0131n bedelleri ile y\u00fczle\u015fme tehlikesi kendisini hissettirir.
\nK\u00fcresel d\u00fczeydeki e\u011filimlerde bu a\u00e7mazdan \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 zora sokuyor. Uzun vadeli e\u011filimler rekabet ko\u015fullar\u0131 ve gelir da\u011f\u0131l\u0131m\u0131ndaki olumsuzla\u015fma e\u011filimi ile parasal geni\u015flemeneni kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 olarak birbirini besleyerek istikrars\u0131zl\u0131\u011f\u0131 t\u0131rmand\u0131rd\u0131\u011f\u0131na i\u015faret ediyor. Durum b\u00f6yle olunca enerji fiyatlar\u0131n\u0131n hi\u00e7 ba\u015fka bir olumsuzluk ya\u015fanmadan gerilemesini beklemek pek ger\u00e7ek\u00e7i olmuyor. \u0130hracata dayal\u0131 b\u00fcy\u00fcme stratejisinde hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik olmamas\u0131na ra\u011fmen Japonya ve \u00c7in gibi Uzakdo\u011fu ekonomilerinin cari a\u00e7\u0131k vermeye ba\u015flamas\u0131, hem rekabet ko\u015fullar\u0131n\u0131 daha seri bir \u015fekilde bozacak, hem de parasal geni\u015fleme ihtiyac\u0131n\u0131 art\u0131racak bir de\u011fi\u015fken olarak kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131k\u0131yor. K\u00fcresel talepteki daralmay\u0131 parasal geni\u015fleme ile dengelemeye \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n, enflasyon bask\u0131s\u0131n\u0131 ve istikrars\u0131zl\u0131\u011f\u0131 art\u0131rabilece\u011fini hesaba katmak gerekiyor. \u00dclkemizdeki Orta Vadeli Plan ise k\u00fcresel ko\u015fullardaki olumsuzla\u015fmay\u0131 ve s\u00fcrd\u00fcr\u00fclebilir olmayan e\u011filimleri dikkate almad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in g\u00fcven vermiyor; bu y\u0131l\u0131n ilk verileri hedeflerden sapman\u0131n y\u00fcksek olabilece\u011fine i\u015faret ediyor. Bu a\u015famada yine sormak gerekiyor. Haz\u0131rl\u0131\u011f\u0131 yap\u0131lan te\u015fvik sistemi k\u0131sa vadede i\u015fe yarar ve sapmalar\u0131n b\u00fcy\u00fcmesini \u00f6nler mi?..
\nTe\u015fviklerden elde edilecek faydan\u0131n da k\u00fcresel ko\u015fullar\u0131n durumuna g\u00f6re farkl\u0131 y\u00f6nde olabilece\u011fini dikkate almak gerekiyor. K\u00fcresel d\u00fczeyde rekabet ko\u015fullar\u0131 h\u0131zlanan bir \u015fekilde olumsuzla\u015f\u0131r ve T\u00fcrkiye ekonomisinin k\u0131r\u0131lganl\u0131\u011f\u0131 artar iken evdeki hesaplar i\u015fe yaramayabilir\u2026 Mikro \u00e7\u00f6z\u00fcmler ile makro g\u00f6r\u00fcn\u00fcm\u00fc de\u011fi\u015ftirmek pek m\u00fcmk\u00fcn olmayabilir\u2026<\/p>