{"id":11845,"date":"2012-02-21T09:57:20","date_gmt":"2012-02-21T07:57:20","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=11845"},"modified":"2012-02-21T09:57:29","modified_gmt":"2012-02-21T07:57:29","slug":"cumhuriyet-ekonomisi","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/cumhuriyet-ekonomisi\/","title":{"rendered":"Cumhuriyet Ekonomisi"},"content":{"rendered":"
T\u00fcrkiye Cumhuriyeti\u2019nin Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011fu\u2019ndan devrald\u0131\u011f\u0131 ekonomik yap\u0131 tam bir faciayd\u0131. Sanayi diye bir \u015fey yoktu. \u00dcretimin b\u00fcy\u00fck b\u00f6l\u00fcm\u00fc tar\u0131ma, o da hava ko\u015fullar\u0131na ba\u011fl\u0131yd\u0131. Kapit\u00fclasyonlar ve d\u0131\u015f bor\u00e7lar \u00fclkeyi tam bir a\u00e7mazda b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131. 1923 y\u0131l\u0131nda milli gelir 570 milyon dolar, ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen milli gelir y\u0131ll\u0131k 48 dolar, ihracat 51 milyon dolar, ithalat 87 milyon dolar, GSYH\u2019da sanayinin pay\u0131 % 11 idi. B\u00fct\u00fcn \u00fclkede 13.000 adet telefon vard\u0131. Doktor ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen hasta say\u0131s\u0131 13.000 dolay\u0131ndayd\u0131. \u00dcniversite ve y\u00fcksek okullarda 3.000 dolay\u0131nda \u00f6\u011frenci okuyordu. Ayr\u0131ca T\u00fcrkiye Cumhuriyeti, Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011fu\u2019ndan GSYH\u2019s\u0131n\u0131n y\u00fczde 65\u2019i tutar\u0131nda (yakla\u015f\u0131k olarak 370 milyon dolar ediyor) D\u00fcyun-u Umumiye borcunu devralm\u0131\u015ft\u0131.<\/div>\n
<\/div>\n
Birinci D\u00fcnya Sava\u015f\u0131n\u0131n hemen ard\u0131ndan girdi\u011fi kurtulu\u015f sava\u015f\u0131ndan yeni \u00e7\u0131km\u0131\u015f olan T\u00fcrkiye\u2019de, insanlar yorgun, bitkin, fakir ve d\u00fcnyadan soyutlanm\u0131\u015flard\u0131. B\u00fct\u00fcn d\u00fcnya T\u00fcrkiye\u2019nin kar\u015f\u0131s\u0131na dikilmi\u015f, batmas\u0131n\u0131 bekliyordu. B\u00fct\u00fcn bu yorgunluk, bitkinlik, fakirlik ve yaln\u0131zl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131n Cumhuriyeti kuranlar, onurlu, gururlu ve her \u015feyden \u00f6nemlisi umutluydular. Umutluydular, \u00e7\u00fcnk\u00fc T\u00fcrk halk\u0131 inan\u0131lmaz bir kurtulu\u015f mucizesi ger\u00e7ekle\u015ftirmi\u015fti ve Atat\u00fcrk\u2019\u00fcn \u00f6nderli\u011finde ekonomik mucizeyi de ger\u00e7ekle\u015ftireceklerine inan\u0131yorlard\u0131.<\/div>\n
<\/div>\n
Beklendi\u011fi gibi de oldu. T\u00fcrkiye Cumhuriyeti, ilk d\u00f6nemde b\u00fcy\u00fck at\u0131l\u0131mlar yapt\u0131, milli gelirini h\u0131zla b\u00fcy\u00fctt\u00fc, sanayisini, ihracat\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi, b\u00fct\u00fcn fakirli\u011fine kar\u015f\u0131n s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenen Osmanl\u0131 bor\u00e7lar\u0131n\u0131 son kuru\u015funa kadar \u00f6dedi ve bug\u00fcnlere geldi.<\/div>\n
<\/div>\n
Bug\u00fcn T\u00fcrkiye Cumhuriyeti\u2019nin GSYH\u2019s\u0131 780 milyar dolar dolay\u0131ndad\u0131r. Ki\u015fi ba\u015f\u0131na y\u0131ll\u0131k geliri 10.000 dolar\u0131, ihracat\u0131 140 milyar dolar\u0131, ithalat\u0131 230 milyar dolar\u0131 a\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. GSYH\u2019da sanayinin pay\u0131 ba\u015flang\u0131\u00e7takinin \u00fc\u00e7 kat\u0131na yakla\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. \u00dclkede cep telefonu abonesi say\u0131s\u0131 66 milyonu bulmu\u015f, doktor ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen hasta say\u0131s\u0131 650\u2019ye inmi\u015f, \u00fcniversite ve y\u00fcksek okullarda okuyan \u00f6\u011frenci say\u0131s\u0131 2 milyonun \u00fczerine \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. T\u00fcrkiye, 88 y\u0131lda ki\u015fi ba\u015f\u0131na gelirini 200 kattan fazla art\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r.<\/div>\n
<\/div>\n
Uzunca say\u0131labilecek bu yolculukta T\u00fcrkiye \u00f6nce liberal ekonomiyi denedi. Bunu y\u00fcr\u00fctebilecek kaynaklar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce devlet\u00e7ili\u011fe y\u00f6neldi. T\u00fcrk paras\u0131n\u0131n k\u0131ymetini koruma mevzuat\u0131na dayal\u0131 en kat\u0131 d\u00f6viz rejimlerinden birisini uzun s\u00fcre uygulamada tuttu. Tekrar liberal ekonomiye d\u00f6nd\u00fc. Kaynaklar\u0131n\u0131 bo\u015fa harcay\u0131nca planl\u0131 ekonomiye ge\u00e7ti. Fiyatlar\u0131, \u00fccretleri, kiralar\u0131 kontrol etmeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131. Sermaye hareketlerinin son derecede k\u0131s\u0131tl\u0131 oldu\u011fu bir ortamda sabit d\u00f6viz kuru ve sabit faiz uygulamas\u0131 yapt\u0131. Sonra yeniden liberal ekonomiyi denemeye ba\u015flad\u0131. Derege\u00fclasyon ve arz y\u00f6nl\u00fc ekonomiyi uygulamaya ba\u015flad\u0131. B\u00fct\u00fcn bu a\u015famalar\u0131 ge\u00e7erken bir\u00e7ok kez ekonomik kriz ya\u015fam\u0131\u015f ama bunlar\u0131n hepsini de k\u0131sa say\u0131labilecek s\u00fcrelerde atlatmay\u0131 ba\u015farm\u0131\u015ft\u0131r. Bug\u00fcn gelinen a\u015famada T\u00fcrkiye, dalgal\u0131 d\u00f6viz kuru, serbest faiz, serbest piyasa sistemine yak\u0131n bir uygulama i\u00e7inde bulunuyor.<\/div>\n
<\/div>\n
Cumhuriyet\u2019in ekonomi alan\u0131nda ba\u015far\u0131s\u0131z oldu\u011funu, baz\u0131 uygulamalara giri\u015fmekte ge\u00e7 kald\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00f6ne s\u00fcren yorumcular var. Oysa her d\u00f6nemi, kendine \u00f6zg\u00fc ko\u015fullar\u0131 ve k\u0131s\u0131tlar\u0131yla birlikte de\u011ferlendirmek gerekir. Osmanl\u0131 tarihinde paray\u0131 en fazla ta\u011f\u015fi\u015f eden (paran\u0131n de\u011ferini d\u00fc\u015f\u00fcren) padi\u015fah Fatih Sultan Mehmet\u2019tir. Bug\u00fcnk\u00fc ko\u015fullarla bak\u0131p Fatih\u2019e ba\u015far\u0131s\u0131z demek ne kadar yanl\u0131\u015fsa, bug\u00fcnk\u00fc ko\u015fullar\u0131 esas al\u0131p Cumhuriyet\u2019in ekonomi alan\u0131nda ba\u015far\u0131s\u0131z oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek o derecede yanl\u0131\u015ft\u0131r.<\/div>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

T\u00fcrkiye Cumhuriyeti\u2019nin Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011fu\u2019ndan devrald\u0131\u011f\u0131 ekonomik yap\u0131 tam bir faciayd\u0131. Sanayi diye bir \u015fey yoktu. \u00dcretimin b\u00fcy\u00fck b\u00f6l\u00fcm\u00fc tar\u0131ma, o da hava ko\u015fullar\u0131na ba\u011fl\u0131yd\u0131. Kapit\u00fclasyonlar…<\/p>\n","protected":false},"author":12,"featured_media":917,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-11845","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11845","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/12"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=11845"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11845\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/917"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=11845"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=11845"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=11845"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}