{"id":11832,"date":"2012-02-21T09:49:03","date_gmt":"2012-02-21T07:49:03","guid":{"rendered":"http:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/?p=11832"},"modified":"2012-02-21T09:49:12","modified_gmt":"2012-02-21T07:49:12","slug":"sifir-faiz","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/i\/sifir-faiz\/","title":{"rendered":"S\u0131f\u0131r Faiz"},"content":{"rendered":"<p>Faiz s\u0131f\u0131r olacaksa ve normal reel faiz y\u00fczde 2 ise, enflasyonun eksi y\u00fczde 2 olmas\u0131 gerekti\u011fi hesaplanabilir.<\/p><div class=\"bilge-yaziust\" style=\"margin-top: 10px;margin-bottom: 10px;\" id=\"bilge-1592122711\"><ins class=\"adsbygoogle\"\r\n     style=\"display:block\"\r\n     data-ad-client=\"ca-pub-7495567325667578\"\r\n     data-ad-slot=\"9580705384\"\r\n     data-ad-format=\"rectangle\"\r\n     data-full-width-responsive=\"true\"><\/ins>\r\n<script>\r\n(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});\r\n<\/script><\/div>\n<p>Ortaya at\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda ilgimi \u00e7ekmedi\u011fi i\u00e7in hakk\u0131nda bir \u015feyler yazmad\u0131\u011f\u0131m bir konu var: \u2018S\u0131f\u0131r faiz\u2019. Bug\u00fcn farkl\u0131 bir a\u00e7\u0131dan ele almak istiyorum. \u2018S\u0131f\u0131r faiz\u2019, parasal iktisat kuram\u0131nda \u00fczerinde tart\u0131\u015f\u0131lan konulardan biri. \u0130leri d\u00fczeydeki para teorisi kitaplar\u0131nda genellikle bir alt b\u00f6l\u00fcm halinde ele al\u0131n\u0131yor. S\u0131f\u0131r faizin, a\u015fa\u011f\u0131da anlataca\u011f\u0131m gibi, \u201doptimal enflasyon oran\u0131 ne olmal\u0131?\u201d sorusu ile de ili\u015fkisi var. Bu soruyu yan\u0131tlamay\u0131 ama\u00e7layan \u00e7al\u0131\u015fmalar, genellikle i\u015fe s\u0131f\u0131r faizin nas\u0131l ortaya \u00e7\u0131kabilece\u011fini inceleyerek ba\u015fl\u0131yorlar. Mesela 2011\u2019de yay\u0131mlanan Parasal \u0130ktisat Elkitab\u0131\u2019n\u0131n (Elsevier Yay\u0131nevi) \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc cildinin b\u00f6l\u00fcmlerinden birinin ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 \u015fu: \u2018Optimal Enflasyon Oran\u0131\u2019. Parasal iktisat alan\u0131ndaki \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ile tan\u0131nan Schmitt-Grohe ve Uribe taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nm\u0131\u015f. Bu \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n giri\u015ften sonra gelen altb\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ise, olduk\u00e7a teknik bir model kullan\u0131larak, bir piyasa ekonomisinde s\u0131f\u0131r faizin nas\u0131l optimal bir \u00e7\u00f6z\u00fcm olarak ortaya \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131 g\u00f6steriliyor.<\/p>\n<p><strong>Nakit paraya ceza\u00a0<\/strong><br \/>\n\u2018S\u0131f\u0131r faiz\u2019 y\u0131llar \u00f6nce Milton Friedman\u2019\u0131n ortaya att\u0131\u011f\u0131 bir kavram. Arkas\u0131ndaki iktisadi mant\u0131k \u015fu: Para (faiz getirisi olmayan nakit para \u2013banknot ve madeni para- kastediliyor) kullan\u0131m\u0131 bireylere fayda sa\u011fl\u0131yor. Mesela yeteri nakit paran\u0131z varsa dolmu\u015fa binip pazardan \u00fc\u00e7 be\u015f kilo bir \u015fey almaya gitmek \u00fczere, size en yak\u0131n ATM\u2019ye u\u011framan\u0131za gerek kalm\u0131yor. Bankamatikte para olmad\u0131\u011f\u0131 ya da bankamati\u011fin ar\u0131zal\u0131 oldu\u011fu durumlar\u0131 saym\u0131yorum bile. Ya da bah\u015fi\u015f vereceksiniz, yan\u0131n\u0131zda biraz para varsa \u201c\u015fey, nakit param da hi\u00e7 kalmam\u0131\u015f\u201d falan t\u00fcr\u00fc bir mahcubiyet duyman\u0131z gerekmiyor.<br \/>\nToplumdaki bireylerin ve \u015firketlerin t\u00fcm\u00fcn\u00fc d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fczde \u00f6nemli bir toplam faydadan s\u00f6z ediyoruz. Oysa para basman\u0131n maliyeti \u00e7ok az. Elbette bir maliyeti var ama paradan elde edilen toplumsal fayda ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bu maliyet \u00e7ok az. \u00d6te yandan, faiz haddi ne kadar y\u00fcksekse cebinizde nakit para tutman\u0131z o kadar cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olunuyor. \u00d6yle ya, nakit olarak tuttu\u011funuz her bir lira bankaya mevduat olarak yat\u0131r\u0131p faizi getirisi elde edemeyece\u011finiz lira demek. Bu durumda s\u00f6ylenen \u015fu: Nakit para tutmay\u0131 cezaland\u0131rmazsak, yani faiz haddini s\u0131f\u0131r d\u00fczeyinde tutarsak, ekonomideki etkinli\u011fi artt\u0131rm\u0131\u015f oluruz. Az \u00f6nce belirtti\u011fim gibi, olduk\u00e7a teknik modeller kullanarak ger\u00e7ekten de s\u0131f\u0131r faizin etkinli\u011fi artt\u0131raca\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6stermek m\u00fcmk\u00fcn.<\/p>\n<p><strong>Fiyatlar d\u00fc\u015fmeli\u00a0<\/strong><br \/>\nAma dikkat: Bu \u00e7al\u0131\u015fmalarda s\u00f6z\u00fc edilen faiz, enflasyondan ar\u0131nmam\u0131\u015f faiz, yani nominal faiz. Kimse enflasyondan ar\u0131nm\u0131\u015f (reel) faiz i\u00e7in s\u0131f\u0131r d\u00fczeyinden s\u00f6z etmiyor. K\u0131sa d\u00f6nemli dalgalanmalar dikkate al\u0131nmay\u0131p uzun d\u00f6neme (uzun d\u00f6nemi, normal bir d\u00f6nem diye de okuyabilirsiniz) odaklan\u0131l\u0131rsa, \u2018normal\u2019 bir reel faizin y\u00fczde 2-4 aras\u0131nda olaca\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcyor. Enflasyonla ili\u015fki de burada ortaya \u00e7\u0131k\u0131yor. Faizin, kabaca, enflasyonla reel faizin toplam\u0131 oldu\u011funu dikkate almak gerekiyor. Bu durumda, Friedman kural\u0131 \u00e7er\u00e7evesinde faiz s\u0131f\u0131r olacaksa ve normal reel faiz y\u00fczde 2 ise, enflasyonun eksi y\u00fczde 2 olmas\u0131 gerekti\u011fi hesaplanabilir. Yani, fiyatlar\u0131n artmas\u0131 de\u011fil d\u00fc\u015fmesi gerekiyor.<br \/>\nYukar\u0131da s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fim \u00e7al\u0131\u015fma, bu saptamadan yola \u00e7\u0131k\u0131p, nas\u0131l olup da enflasyon hedeflemesi uygulayan geli\u015fmi\u015f \u00fclkelerdeki enflasyon hedefinin y\u00fczde 2, geli\u015fmekte olan \u00fclkelerde ise genellikle y\u00fczde 3 dolay\u0131nda oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131yor. Bu durumda dikkat ederseniz, y\u00fczde 2 enflasyon art\u0131 y\u00fczde 2 reel faiz e\u015fittir y\u00fczde 4 faiz oluyor. Optimal olan s\u0131f\u0131r faizin ima etti\u011fi eksi enflasyon yerine y\u00fczde 2-3 dolaylar\u0131nda bir enflasyonun hedeflenmesinin ak\u0131lc\u0131 nedenleri ara\u015ft\u0131r\u0131l\u0131yor. Ele al\u0131nan nedenlerden biri bizim a\u00e7\u0131m\u0131zdan ilgin\u00e7: Kay\u0131td\u0131\u015f\u0131 nedeniyle yeterince vergi toplayam\u0131yorsan\u0131z, o vergiyi enflasyon yaratarak enflasyon vergisi olarak almay\u0131 se\u00e7ebilirsiniz.<br \/>\nNeyse&#8230; \u201cBu yaz\u0131 da nereden \u00e7\u0131kt\u0131?\u201d diye soracak olursan\u0131z, cevab\u0131m \u015fu: Ortaya at\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda toz-duman i\u00e7inde tart\u0131\u015f\u0131lan bir konu, \u00e7ok farkl\u0131 bir pencereden gayet \u2018so\u011fuk\u2019 bir bi\u00e7imde de ele al\u0131nabilir. Belki, bunu g\u00f6stermeye yarar diye d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcm.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"<p>Faiz s\u0131f\u0131r olacaksa ve normal reel faiz y\u00fczde 2 ise, enflasyonun eksi y\u00fczde 2 olmas\u0131 gerekti\u011fi hesaplanabilir. Ortaya at\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda ilgimi \u00e7ekmedi\u011fi i\u00e7in hakk\u0131nda bir \u015feyler&hellip;<\/p>\n","protected":false},"author":16,"featured_media":894,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"_monsterinsights_skip_tracking":false,"_monsterinsights_sitenote_active":false,"_monsterinsights_sitenote_note":"","_monsterinsights_sitenote_category":0,"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"class_list":["post-11832","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-tumyazilar"],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11832","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/16"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=11832"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11832\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/894"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=11832"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=11832"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.bilgeyatirimci.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=11832"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}