Ekonomi Bakanı Zafer ÇaÄŸlayan son dönemde alınan bazı kararlarla iÅŸlerliklerini ve avantajlarını yitiren serbest bölgeler uygulamasına son vereceklerini daha geniÅŸ kapsamlı bir konsept içersinde “Ekonomik serbest bölgeler” uygulamasına geçeceklerini açıklıyor. Böylece dış ticaret ve cari açığı azaltacak sonuç elde edeceklerini söylüyor. ÇaÄŸlayan’ın önerisi orta vade açısından yarar saÄŸlayacaktır. Bununla birlikte birçok sektör temsilcisinin ÅŸikayetleri içersinde yer alan kısa vadede sonuç verecek, bir bölümü alınmış kararları kağıt üzerinde kalmış konuda yapılması gerekenler de gündeme alınmalıdır.
Ekonomi Bakanı Zafer ÇaÄŸlayan, Anadolu ajansına verdiÄŸi demeçte “Serbest bölgeleri kaldırıyoruz. Yeni bir konsept üzerinde çalışıyoruz. Artık serbest bölgemler yerine ekonomi serbest bölgelerini kuracağız. Bu bölgeler birkaç ili kapsayan ÅŸekilde olabilecek ve içinde geniÅŸ perspektifte ticaret, turizm, lojistik, ulaşım, iletiÅŸim, sanayini tesisleri yer alabilecek” açıklamasını yapıyor.
ÇaÄŸlayan seçimler sırasında Mersin ve Adana’yı içeren bir prototip hazırladıklarını bu prototipte, ekonomi serbest bölgenin içinde konutlar, rezidanslar, iÅŸ merkezleri bulunduÄŸunu, yabancı yatırımcıların kullanacağı konut ve ofislerin bulunduÄŸunu belirtti.
BilindiÄŸi gibi serbest bölgelerin birçok avantajı ortadan kaldırıldığı için serbest bölgeler yeni bir statü talebinde bulunuyorlardı. Bu açıdan böyle bir arayış uygun olabilir. Ancak, Bakan ÇaÄŸlayan’ın bu yeni konsept için seçilecek alanların yer alacağını belirttiÄŸi demiryolu, karayolu ve liman baÄŸlantısı doÄŸru bir yaklaşım. Ama bu yaklaşıma bu yeni konsept kadar mevcut OSB’lerin de ihtiyacı var. Ayrıca yeni kurulacak OSB’lerin mutlaka içinden demiryolu geçen, karayolu ve liman baÄŸlantılı olmalarına özen gösterilmesi gerekir. Mevcut OSB’lerinde mümkün olduÄŸunca bu yönde islah edilmesinin yolları aranmalıdır.
Türkiye’de çok az sayıda OSB’de karayolu dışında liman ve demiryolundan yararlanma imkanı vardır. O nedenle hemen dışından geçen demiryolu Diyarbakır OSB içine girmediÄŸi için, Diyarbakır’daki mermerciler mermerlerini kamyon ile taşımak zorunda kalmaktadırlar. Bu mermerin Mersin limanına inmesi için ödenen taşıma ücretinin yarı fiyatına deniz yoluyla gönderilmesi Çin’e gönderilmesinde yarı sı kadar navlun ödenmesiyle sonuçlanmaktadır. Mermer bloÄŸunun Diyarbakır’dan Ä°stanbul’a karayoluyla gönderilmesi ve demir yolundan yararlanılamaması da Çin yolunda ödenen toplam navlundan daha yüksek olmaktadır.
Ekonomi yönetimi özellikle artan dış ticaret ve cari açığı azaltmak için yeni projeleri hayata geçiren çalışmalar yapıyorlar. Girdi Tedarik Stratejisi ile ihalelerde yerli malı tekliflerinde yüzde 15 pahalılıkta alım yapılayabilmesi gibi “pozitif ayrımcılık” yapan düzenlemeleri gündeme getiriyorlar. Ancak, bürokratik yapıyı kırıp uygulamada bunun tam olarak hayata geçmesini saÄŸlayamadıkları çeÅŸitli sektör temsilciliklerinin ÅŸikayetleriyle ortaya çıkıyor. Dünya taÅŸ ve kermer rezervinin yüzde 35’ine sahip olduÄŸumuz iddia edilirken, belediyleler ve kamu kuruluÅŸları dahil binalarda, kaldırımlarda Çin taÅŸları kullanımının önüne geçilemediÄŸi biliniyor. Bu ve buna benzer yerli üretimi rekabetçi kılacağımız alanda önlemler alınamıyor.
ÇaÄŸlayan’ın iÅŸlerliÄŸinde sorunlar olan serbest bölgeler uygulaması yerine geniÅŸ kapsamlı yeni bir konsept içinde ekonomi serbest bölgeleri kurulacağından söz etmesi orta ve uzun vadeli bir adım olarak doÄŸru olabilir. Ama kısa vadede OSB’lerin yapısındaki islah çalışmalarıyla atılması gereken adımlar gibi, kağıt üzerinde kalmış bir çok iyileÅŸtirici kararın ele alınması ve iÅŸler kılınması da düşünülmelidir.
Türkiye dış ticaret açığını ve cari açığı azaltmak için yeni giriÅŸimlerde bulunurken, öncelikle daha önce aldığı önlemlerin kağıt üzerinde kalmasını ortadan kaldırarak kısa vadede iyileÅŸtirmelere gitmelidir. Ayrıca kısa vadede yapacağı yeni düzenlemelerle yerli üretimi rekabetçi kılacak ithalatı azaltacak, kolay sonuç alacağı adımları bir an evvel atmalıdır. DoÄŸaldır ki, daha kalıcı çözümler için ÇaÄŸlayan’ın sözünü ettiÄŸi gibi orta ve uzun vadeli giriÅŸimler de önemli olacaktır.