Piyasalarda stresli durum devam ediyor. BildiÄŸiniz üzere bundan önceki yazımda ve twitlerimde, endeks 109 bin civarındayken alım yapılabileceÄŸini, katlanabileceÄŸiniz zararı belirleyerek ani bir düşüş karşısında stop koymak ÅŸartıyla alım yapılabileceÄŸini belirtmiÅŸtim. Sonrasında ise, S&P’nin not düşüş haberinde hemen açılışta satış yapmaya kalkmanın anlamlı olmayacağını, açılışta panik yapılmaması gerektiÄŸini belirtmiÅŸtim. S&P kararı sonrası borsa çok az bir düşüş sonrası yükseliÅŸe geçmiÅŸti. Bu yükseliÅŸin iyi haber olmadığını, sert bir düşüşün aslında daha saÄŸlıklı olacağını belirtmiÅŸ ve yükseliÅŸin peÅŸinden gidilmemesi gerektiÄŸini vurgulamıştım.
Birçok yazımda belirttiÄŸim bir durum vardır. Daha önceki yazılarımı okuyanlar bilirler. Yarın ne olacağı konusunda aslında bizler de sizlerden farklı deÄŸiliz. Dolayısıyla bir öngörüde bulunursunuz ve bir haber ya da geliÅŸme ile bunun tam tersi olabilir. Aramızdaki en önemli fark ise; bizler bir pozisyon açarken, stopsuz asla hareket etmezken, sıradan yatırımcı, alım yaparken kendine stop koyar ama fiyatlar stop seviyesine gelince, “Acaba buradan yukarı döner mi?” sorusunu sorar. Fiyat hareketleri ÅŸeytandır ve yatırımcıya bu soruyu sordurur. Yatırımcı, Kahneman’ın prospect teorisine yenilir ve zararda iken satamaz. Ya da eÄŸer aldığı pozisyon sonrasında kâr etmeye baÅŸlamışsa, geçmiÅŸte kârını realize etmediÄŸi için hep piÅŸmanlık duyduÄŸundan dolayı kârın artmasına izin vermez ve hemen satar. Yani kârda iken kısa vadeci, zararda iken uzun vadeci olur. Bu duyguları yenemeyenler borsada iÅŸlem yapmaktan vazgeçsinler.
Ben hep kendi istatistiklerimi tutarım ve yazılarımda da zaman zaman bu istatistikleri veririm. ortalama olarak piyasanın yönü konusunda (kısa vade için) %70 doÄŸruluk payım varken, daha orta ve uzun vadeli trendler konusunda %80-85 doÄŸruluk payım vardır. En son yaptığım you tube yayınında seçime kadar aÅŸağı eÄŸimli ve yukarı yönlü tepkilerin zayıf olduÄŸu bir trend beklediÄŸimi belirtmiÅŸtim. 110 bin seviyesinde bir tepki oluÅŸacağını düşündüm sizlere yazımı yazdıktan sonra, ben de kısa vadeli pozisyon aldım (Bir yazıyı yazmadan ve herkese ulaÅŸmadan önce asla pozisyon almam, çünkü etik olduÄŸunu düşünmüyorum) ama benim risk algılamama göre 107.000 seviyesi stop seviyesiydi ve orada stop olarak zararımı realize ettim. Ama her yatırımcı için stop seviyesi farklıdır. Çünkü her yatırımcının risk algılaması ve alacağı risk farklıdır. Benim için endeks bazında 2000 puan yeterli bir stop seviyesi iken bir baÅŸkası için bu miktar deÄŸiÅŸebilir. Herkesin risk alma derecesini bilmediÄŸim için de “ÅŸurada stop yapın” demenin de yanlış olduÄŸunu düşünüyorum. Aslında en saÄŸlıklı stop seviyesi, aldığınız pozisyona göre katlanabileceÄŸiniz en yüksek zarar seviyesidir.
Hafta sonunda eÄŸitimim vardı ve orada da vurguladığım bir noktayı ÅŸimdi burada da söyleyeceÄŸim. Borsa ÅŸu an 2.35 dolar seviyesine kadar geriledi. Borsanın uzun vadeli perfomanslarına baktığımızda, borsadan gerçek anlamda para kazanmak için çok uygun bir döneme girdik. Åžu andan itibaren, her ay uzun vadeli kağıtlara yatırım yapacak olanların bir iki sene içinde çok yüksek getiriler elde etmesi mümkün olacaktır. Endeksin ÅŸu ana kadar gördüğü en yüksek seviye 120 bin civarıdır. Ama en az 10-15 tane kağıt, endeks 120 binde iken varsayalım ki 5 TL’de olsun. Åžu anki gerilemede belki 4.30 TL’ye kadar gerilemiÅŸ olabilir ama göreceksiniz ki, performansı iyi olacak hisseler belki de bir iki ay içinde yeniden 5 TL’yi geçecek, ama endeks 100-105 bin arasında olabilecektir. GeçmiÅŸte bunu defalarca gözlemledik. AÅŸağıdaki grafikleri inceleyiniz. Daha sonra da bu ÅŸirketlerin satışları, esas faalliyet kârı ve Net karı 2013 ile Åžu ana kadar olan dönemde %kaç artmış araÅŸtırın. Åžu an bu tür kağıtları belirleyip toplamak için çok uygun bir döneme girdik. Gelecek 3-4 yılda hangi ÅŸirketler kârını en az 3-4 kat artıracak bunları bulmaya bakın. Grafiklerdeki son rakamlar 100 TL yatırılsaydı bugün ne olurdu? sorusuna cevap veriyor.
biliyorum ki birçok yatırımcı bu yazıyı da kulak arkası edecek ve “hoca ben zaten zarardayım, Bunları düşünecek 2-3 sene bekleyecek halim yok.” diyor. Ben de onlara “oturup stop yapmayı öğrenin diyorum”. Uzun vadeli kağıtlarda stop koymam. Kağıt için, gelecekteki beklentilerimi deÄŸiÅŸtirecek ve senaryomu olumsuz etkileyecek bir geliÅŸme olursa stop koyarım. Ama kısa vadeli pozisyon alıyorsam mutlaka stopum olur. Bunu da piyasayı izleyerek deÄŸil, pozisyonu açtığım anda stopu yazarım. benim haberim olmadan stop kendiliÄŸinden olur. ÖrneÄŸin 109 bin civarında alım önerdiÄŸimde ÅžARTLI EMÄ°R girerek BIST-100’de 107 binin altı görüldüğü anda ÅŸu hisseleri aktif fiyattan sat ÅŸeklinde ÅŸart koymuÅŸtum ve gerçekleÅŸti. Daha öncesinde ortalam ne kadar zarar olacağını bildiÄŸim için de hiç bir zaman stres yaÅŸamam. kısa vadeli al-sat’larda bugün kaybedersiniz yarın kazanırsınız ama %70 civarında baÅŸarılı iseniz artıda kalırsınız.
Åžu an BIST-100 endeksi 100 bin üzerinde tutunmaya çalışıyor. Böyle zamanlarda herkes genellikle, destek aÅŸağı kırılabileceÄŸi için çok stresli olur ve alım yapamaz. Ama, tehlikeli olan ÅŸey ÅŸudur. Endeksin tekrar 101.500-102.500 aralığına doÄŸru bir hareket yaptığında en azından 100 bin desteÄŸi kırılmadı diye alıma geçildiÄŸinde, ani bir düşüşle 100 bin aÅŸağı kırıldığında, panik havası hakim olur. 100 bin kırıldı diye (önemli bir destek kırılması) bir anda satışlar yoÄŸun gelir. Bazen kademelere baktığınızda 3-4 kademe birden boÅŸalır. Çünkü alımlar iptal edilmeye baÅŸlanır. Bu düşüş trendinin son bulması için iÅŸlem miktarının en azından 1.3-1.5 milyar lota çıkması, bir seansta %3-5 ve hatta daha fazla düşüşlerin baÅŸlaması, kademelerin boÅŸalması ve paniÄŸin hakim olması söz konusu olabilir. Bu tür bir teste birçok yatırımcı dayanamayacaktır. Çünkü, maalesef bizim bireysel yatırımcılarımız yüksek kredili iÅŸlem yapıyorlar ve kendileri satmasalar bile aracı kurumlar otomatik olarak satmaya baÅŸlar. “Herkes satarken sen al” sözü iÅŸte bu tür zamanlar için geçerlidir. Yoksa, her düşüş herkesin sattığı yer deÄŸildir.
Bu satırları okuyanlar, eminim nasıl olsa böyle olacak, diye ÅŸimdi satmaya baÅŸlayabilirler ve endeks 105-106 bine çıkabilir. Ben burada kesin olacak bir ÅŸeyi anlatmıyorum. Ama böyle bir durum olursa, ne yapacağınıza ÅŸimdiden karar verin diyorum. GeçmiÅŸe iliÅŸkin yaptığım analizlerde, trendlerin dönüşlerinde yüksek iÅŸlem miktarlarının olduÄŸunu gördüm ve bu anlattığım ÅŸey bir istatistiksel sonuçtur. Dipten dönüşlerde ortalama olarak %77’sinde bu dediklerim oluyor. ama %23’ünde de, dip kırılmıyor endekste hacim düşüyor, uzun süreli dip oluÅŸumu yaÅŸanıyor ve yükseliÅŸ yavaÅŸ yavaÅŸÂ baÅŸlayıp sonra hızlanabiliyor. Bu durumda dönüşler U ÅŸeklinde olurken, panik ve iÅŸlem hacmi patlamasıyla desteklerin kırıldığı durumlarda da genellikle V çıkışı oluÅŸuyor.
DOLAR/TL kuru ÅŸu an 4.30’a çok yakın seviyelerde bulunuyor. Bu cephede de stres hakim ve carry trader’lar, en çok iÅŸlemi Dolar/TL’de yapıyorlar. Yani, fırsatı buldular ve bastırıyorlar. TCMB’nin faiz artışını beÄŸenmediler. Aklı olan CumhurbaÅŸkanı adayı, kazandıktan sonra, ekonomik programını açıklar ve en ince ayrıntılarına kadar anlatır. Bu aÅŸamada, piyasaları çok iyi bilen uzmanlardan yardım almaları gerekir. Ne tür vaatlerin ve ekonomik karar hamlelerinin yabancılar tarafından olumlu algılanacağını bilmeliler. Son günlerde bazı konularda ÅŸok tedbirler hazırlandığına dair haberler ve söylentiler geçiyor. ne olduÄŸunu açıkça anlatamayacağım ama bu söylentiler çok tehlikelidir. Ayrıca CumhurbaÅŸkanı adaylarından kim Bakanlar Kurulu’nu seçim öncesinde açıklar ve Bakanlar Kurulu’nun özgeçmiÅŸlerini halka duyurursa bence normal alacağı oya göre en az 3-5 puan daha yüksek oy alma potansiyeli olur. Halk kendisini kimlerin yöneteceÄŸini, ekibi ve ekibin yeterliliÄŸini de görmek istiyor. EÄŸer palyatif tedbirlerle gidilir ve esaslı bir program açıklanmazsa, Dolar/TL’de yüksek volatilite devam edecektir. Reel sektörde, ÅŸu an firmalar alacaklarını tahsil konusunda endiÅŸeli oldukları için ödemelerini aksatıyorlar. Bu durum, tüketiciyi de etkiliyor ve tüketici de parasını kafese aldı. Zorunlu olmadıkça harcama yapmak istemiyor. Sebep volatilitedir ve bunun düşürülmesi lazım. Dalgalı hareketler sis perdesidir ve görüş mesafenizi çok düşürür. Önünü görmeyen de para harcamaz ve ekonomi de ciddi bir kısır döngü baÅŸlar. Åžu an bu faza girdik. Daha önceki bir yazımda 4 faz’dan bahsetmiÅŸtim. Åžimdi dördüncü faza giriyoruz. Bu yazıyı buradan okuyabilirsiniz. Kimse enflasyonun %8’lere düşeceÄŸini beklemiyor. Herkes 2018 sonu için %12 veya daha fazla olacağını tahmin ediyor. Bu tür bir ortamda faizlerin düşmesi olasılığı yok. Çok esaslı Ä°STÄ°KRAR’ı saÄŸlayacak bir makro ekonomik yeniden yapılanmaya ve programa ihtiyaç var.
Hepinize sağlıklı bol kazançlı günler diliyorum. Paranız sağlığınızı bozmasın.
$/€ Altın yorumu nerde kaldı Hoca ..?
hocam değerli açıklamalarınız için teşekkür ediyoruz.
Bilginizi bizlerle karşılıksız paylaştığınız için kendi adıma ayrıca teşekkür ediyorum.
r.ikizoÄŸlu
Bu hikayeler hiç bitmez vatandaşın parası ömrü sagligı biter
Tesekkur ederim hocam emeginize saglik, her zaman oldugu gibi ufuk acici. Vaktiniz oldugunda arada uzun vadeli alinmasi gereken hisse analizleri de verirseniz sevinirim. Sizin anlattiklariniza gore biz inceleme yapmaya calisiyoruz ama sizin bakis acinizla inceleme daha guven verici oluyor. Saygilarimla.
Çok teşekkürler hocam, yorumunuz bu zamanlarda ilaç gibi geliyor..
Gerçekten çok doğru ve bilgilendirici bir yazı. Hocam teşekkür ederim.
Hocam yorumlarınız için çok teşekkürler.
Ya adam açıkça borsadan uzak durun yükselse dahi almayın bu tuzaktır diyor.
Stop loss, kesinlikle çok önemli. Teşekkürler bu güzel yazı için.
Emeğinize sağlık hocam.en ince ayrıntısına kadar aydınlatıcı olmanız takdire değer.Bilge kişiler sisli havada yol gösterir.Teşekkürler
Elinize saglık yol gösterici bir yazı olmuş
Borsa yükselecek dedim 107,500 deyken alım varantı aldım . şu anda resmen batık durumdayım . Vadesi haziran.
Hocam sizce ne yapmalıyım ? Elim kolum bağlı parayı yerine koyamam. En mantıklı olan beklemek midir?
Lütfen görüşlerinize ihtiyacım var.
Ben de varant yatırımcıyım.Verdiğiniz bilgiler yetersiz fakat tavsiyem satmanızdır.
YaÅŸar Bey çok teÅŸekkürler yazınız için. Aldığınız kısa vadeli pozisyonlarda isabet oranının 70% civarında olduÄŸunu bu sayede karlı olduÄŸunuzu söylemiÅŸsiniz. Aldığınız bu pozisyonlarda ödül/risk oranının da yüksek olmasına dikkat ediyor musunuz? Yoksa ortalama kar / ortalama zarar rasyonuzu 1’e yakın tutup yüksek baÅŸarı oranı üzerinden mi karlı olmayı hedefliyorsunuz? PaylaÅŸmanızda sakınca yoksa karlılık profilinizi anlamak için soruyorum. Åžimdiden teÅŸekkürler.
Çok güzel bir soru sormuÅŸsunuz… Hisseleri üçe ayırıyorum… Uzun vadeli olanlara her ay para yatırılır fiyat önemli deÄŸildir. Ort vadeli pozisyon için %10-20 arası hedeflenir ve bir sonraki bilanço satın alınır… Burada kendi hazırladığım özel bir excel dosyası bana bir sonraki bilançoda sürpriz yapabileceklerin listesini verir ve ben bunlardan seçerim. Kısa vadeli iÅŸlem genellikle yapmam ama vaktim varsa cüzzi bir para ile ortalama %2-4 arası kar hedeflerim stop oranı genellikle kar beklentisinin 3/4’ü seviyesindedir.
teşekkür ederiz hocam ağzınıza sağlık
Blogunuzu yeni okumaya başlayanlardanım ve öncelikle yazılarınız için teşekkür ederim. Dolar bazında 2017 başında 20000 dolarları görmüş bir endeks , fed iyice faiz artışını hızlandırırken neden 23500 dolar seviyesinde ucuz sayılsın bunu pek anlayamadım.
Tek sağlam kalesi bütçe ve kamu borcuyken seçim uğruna bunları da feda edip bir de üstüne enflasyon konuyorsa bu ortamda borsanın ateşten gömlekten farkı yok gibi. Seçim belirsizliği ve belirsizlik çözülse bile merkez bankasının seçim sonrası alacağı sert önlemlerin içinde faiz de olacak ve kredi maliyetleri artacak diye düşünüyorum. Lübnandaki seçimlerde hizbullahın yüksek oy alması ve son abd-iran atışması da siyasi anlamda büyük bir baskının eşiğindeyiz sinyalini veriyor.
Teknik anlamda şahsen RSI + Stochastic + bollinger kullanan biri olarak bu anlamda borsanın diplerde oldugunu ama çıkış sinyali yakalamadıgını düşünüyorum.
Yanlışlarım varsa düzeltirseniz sevinirim ayrıca seneye investimate yarışmasını ciddiye alıp yanınıza geleceğim :) Saygılar.
Hocam yazınız halihazırda gerçekleşen olayları anlamamı sağladı çok teşekkürler. Yazıda bahsettiğiniz haber ve söylentilerin ilerde gerçeğe dönüşme ihtimali sizce var mıdır?
YaÅŸar Hocam ; CumhurbaÅŸkanın son Londra seyahati nde tavizsiz konuÅŸması ve faiz sebep enflasyon sonuçtur açıklamasıyla azalan Türkiye iÅŸtah ı ve bunun kur seviyesine yansımalarını ve özelikle 24 Haziran dan sonra sabit kur rejimi uygulanacağı konusunda ki görüşlerinizi yazmanızı rica ederim…. Özellikle sabit kur rejiminin bundan sonraki Türkiye ekonomisi üzerindeki tahribatı neler olabilir…. görüşlerinizi bekliyoruz…. Saygılarımla ….
Sayın Hocam ,
Sayenizde öğreniyoruz.Benim bir sorum olacak ;Dikkat ettim endeks aşağıdan yada yukarıdan açıldığı zaman genellikle burayı kapatır yorumu veriyorsunuz.Bu 1,5,10, v.s. dakikalık grafiklerde de geçerli midir acaba ?Sebebini bilmediğim için ben yorumlayamıyorum da ?
Şimdiden teşekkürler.