Müslümanlar arasında “faizi haram görüp” tasarruflarını bankada deÄŸerlendirmek istemeyenlere geçen yüz yılda tasaruflarını deÄŸerlendirecekleri kar/zarar ortaklığını esasına dayalı Ä°slam bankacılığı/Katılım bankacılığı sistemi sunuldu. Bir yandan dünya dev bankaları Citibank-UBS ve HSBC gibi bankalar bu alana girdi. Bir yandan da Ä°slam ülkelerinde bu alanda finans kurumları kuruldu. Bunun sonucunda dünyada “faizi haram görenlerin” 1 trilyon dolarlık tasarufları 60 ülkede yastık altından finans sektörüne girerken, 1985’te Türkiye’de çalışmaya baÅŸlayan Katılım Bankaları da 56 milyar 100 milyon liralık bir aktif büyüklüğüne ulaÅŸarak yastık altı birikimleri finansal sisteme çeken enstürman oldu.
AraÅŸtırmalara baksanız ilk bankacılık tarihinin Ä°sa’dan Önce 2000 yıllarında Mezapotamya’da baÅŸladığı bilgisiyle karşılaşırsınız. Denizli Leodikya kazı alanın giriÅŸindeki tabelayı okusanız, Leodikya’nın ilk bankacılık ve tekstil merkezlerinden biri olduÄŸu bilgisine ulaşırsınız. Banka sözünün kaynağına baksanız, OrtaçaÄŸ’da Ä°talya liman kentlerinde, bir bank üzerinde orturan sarrafların seyahate giden gemicilerin eÅŸlerine sıkıştıklarında eÅŸleri dönene kadar borç verdiÄŸini, seyahate çıkanların korsanlara kaptırmaktan korktukları birikimlerini emanete alarak bir nevi bankacılığı baÅŸlattığını öğrenirsiniz…
Banka sözcüğünün olduÄŸu kadar banker sözcüğünün de bu bankta oturan sarraflardan kaynaklandığını bildiren birçok kaynak söz konusudur. Peki, “Faiz” dediÄŸimiz zaman neyle karşılaşırız?
Ä°lk bankerlerin ağırlıklı olarak Yahudilerden oluÅŸtuÄŸunu, Hristiyan ve Müslümanların uzun süre dini inançları gereÄŸi “Faizi haram görüp” bu sektörde yer almadıklarını da yine bu metinlerden öğreniriz. Hristiyanların 19. yüzyılda din önderlerinin “faize” izin vermesinden sonra bu alana girdiklerini, buna karşılık Müslümanların “faiz haram” düşüncesinin sürdüğünü biliyoruz. Ancak, geçen yüzyılın ikinci yarısında Ä°slam bankacılığı/katılım bankacılığı sistemiyle inançları gereÄŸi faizden uzak duran Müslümanların tasarruflarını atıl olmaktan/yastık altından kalmaktan istem içine çeken “faiz yerine/kar payı” sunan bankacılık ortaya çıktı.
Bugün dünyada 60 ülkede faaliyet gösteren 1 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaşmış olan Katılım Bankacılığında bir yandan nüfuslarının ağırlığı İslam olan ülkelerde bu alanda kuruluyor. Bir yandan da dünya banka devleri Citibank, HSBC, UBS gibi bankalar da bu alanda faaliyet gösteren birimler oluşturuyorlar.
Ä°slam bankacılığı, faizsizlik ilk kez ülkemizde de teorik planda ele alınıp 1970’lerde tartışılmaya baÅŸlandı. O dönemden hatırladığım DPT uzmanı Tunç Tayanç, murabaÄŸa ve benzeri konuları ele alan broşürlerle bu konuda yayınlar yaptı.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.