Dışticaretle İlgili Kavramlar
Dışticaret dengesi; ödemeler dengesinin en önemli alt dengesini oluşturan cari denge içinde mal ihracatı ile mal ithalatı arasındaki farkı gösteren alt dengedir. Bir ülkenin yurtdışına sattığı mallar ihracat, yurtdışından satın aldığı mallar ise ithalat adını alır. Bu durumda bazı kavramlar şöyle ifade edilir:
Dışticaret dengesi = İhracat – İthalat
Bu dengeyi tam olarak görebilmek için ihracatı da ithalatı da aynı ölçüm cinsinden göstermek gerekir. Her ikisi de aynı döviz cinsinden ifade edilmelidir. Dünya uygulamasında bunu sağlamak için USD kullanılmaktadır. İhracat ve ithalat için ödenen farklı para birimleri (Euro, Yen, Sterlin vb) TCMB tarafından yayınlanan günlük çapraz kurlarla USD’ye çevrilerek hesaplara alınmaktadır. Ayrıca ihraç ve ithal edilen malların içinde taşıma (navlun) ve sigorta gibi giderler de vardır. Ödemeler dengesinde dışticaret dengesinin hesaplanması sırasında bunların aynı şekilde ölçülmesi karşılaştırmanın doğru yapılması için gereklidir. Bu çerçevede gerek ihracat, gerekse ithalat için f.o.b (free on board) ölçüsü kullanılır. Buna göre malın değerine malın geminin güvertesine taşınıncaya kadar yapılan giderler (limana kadar taşıma bedeli, gümrükleme bedeli vb) eklenir, sonraki giderler eklenmez. Sonraki giderler ödemeler dengesi hesabında hizmetler dengesi içine alınır. Buna karşılık TÜİK tarafından yayınlandığı şekliyle dışticaret sayılarında ihracat fob, ithalat ise cif değeriyle alınıyor. Buna göre ithalatta malı değerine (sigorta, navlun vb giderler de ekleniyor.)
Yazının devamı için TIKLAYINIZ. (Mahfiegilmez.com)