Geçen hafta başında sohbet ettiÄŸimiz Merkez Bankası eski baÅŸkanı DurmuÅŸ Yılmaz, dünya ekonomisini deÄŸerlendirirken bir yandan ikilem yaratan deÄŸerlendirmeleri ortaya koydu. Bir yandan Avrupa’nın tek para ve tek Merkez Bankası’nın yanında tek Hazine fikrini yerleÅŸtirmesi zorunluluÄŸundan söz etti. Bir yandan Amerika’da bankacılık ve konut sorununun henüz çözülmemiÅŸ olduÄŸunu söyledi. Yılmaz’ın anlatımlarında iki derecelendirme kurumunun Amerika’nın yüksek borçluluÄŸuna baÄŸlı not indirme konusunda olumsuzluk belirtmeleri eklenince beni dünya ekonomisiyle ilgili baÅŸlıktaki deÄŸerlendirmeye, “sisli dünyada yol aramak” düşüncesine itti.
Merkez Bankası eski baÅŸkanı DurmuÅŸ Yılmaz ile beÅŸ yıl süreyle yılda 5-6 kez Anadolu’nun çeÅŸitli kentlerinde “Para politikaları” konferanslarında birlikte olduk. BaÅŸkan hep açıklıkla elindeki dünya ve Türkiye ekonomisiyle ilgili verileri ortaya koydu, bu verilere baÄŸlı uygulamakta oldukları politikaları anlattı. Kimi toplantıda konuÅŸması sonrası 30 soruyu birbiri ardından yanıtladı. Kimilerinde soru adedi 60’ları 70’leri buldu. O sorulara da açıklıkla, muhataplarına aykırı gelebilecek olan ÅŸeyleri de söylemekten çekinmeden yanıt verdi.
BaÅŸkanlığı döneminde kimi zaman ihracatçılar, kimi zaman da BaÅŸbakan ve bakanlar dahil siyasetçilerin sert eleÅŸtirilerine muhatap oldu. Ama o doÄŸru bildiÄŸi yolda yürüdü. Merkez Bankası olarak temel görevlerinin “Fiyat istikrarı” olduÄŸunu tekrarlamaktan kaçınmadı. Enflasyonu tek haneli konuma getirdikten sonra, görev süresini tamamlayıp, kendisi “gümüşse” , “altın” olarak deÄŸerlendirdiÄŸi arkadaÅŸlarına görevini bırakıp CumhurbaÅŸkanlığı BaÅŸ Danışmanlığı görevine atandı.
Geçen hafta başında kendisi ile Genel Yayın yönetmenimiz Hakan GüldaÄŸ, Genel Yönetmen Yardımcımız Talip AktaÅŸ ve Borsa Finans müdürümüz Ece Ceyhun’la birlikte dünya ekonomisindeki geliÅŸmeleri ele alan bir sohbet yaptık. Bu sohbette Yılmaz, dünya ekonomisindeki geliÅŸmeleri, Merkez Bankalarının tutumlarını, beklentilerini ortaya koydu. Yılmaz konuÅŸurken ben onun anlattıklarının deÄŸerlendirmesi içinde dünya ekonomisini “sisli dünyada yol aramak durumundayız” diye tanımladım.
Neydi beni bu tanıma iten?
-Bir kere dünyada hala iki farklı görüşün hakim olduğunu söyledi. Bir yanda hala resesyon korkusu yaşayarak genişlemeci politikaların sürmesini isteyenler. Öte yanda artık yavaş yavaş toparlanıyoruz, enflasyonist dönemlere girebiliriz, buna uygun politikalar geliştirmeliyiz düşüncesinde olanlar.
-Åžu anda dünya ekonomilerini tehdit eden en önemli risk Avrupa’daki kamu maliyesiyle ilgili. Zayıf hükümetler alınması gereken önlemleri almazlarsa dünyanın başına yeni sorunlar gelebilir. Avrupa’da Yunanistan gibi ülkelerin birlik dışına çıkarılması, farklı yeni sıkıntılar yaratır. Zaman içersinde para birimi ve tek Merkez Bankasına sahip AB’nin Hazinelerini de birleÅŸtirmeleri zorunlu olacaktır.
-Özellikle geliÅŸmiÅŸ ülkelerin büyümeleri iyi gitmiyor, zaman zaman duraksıyor, bu yüzden yeniden aÅŸağı yönlü revize ediliyor. Avrupa’da beklenen ikinci stres testi ilkinden zor olacak. Sermaye gerekliliÄŸi ortaya çıkarsa bunun nasıl saÄŸlanacağı yönündeki sorular gündemde cevapsız duruyor. Amerika’da da konut ve bankacılık sorunu çözülmüş deÄŸil. Bu yüzden hem Mody’s borçlanma ile ilgili uyarı yapıp, “notunun gözden geçirileceÄŸini belirtiyor, hem S and P yüksek borçluluÄŸu nedeniyle Nisan ayında uyarıda bulunup Amerika’nın uzun vadeli kredi notunu duraÄŸandan negatife çevirdi.
-Merkez Bankaları politikalarında paradigma değişiklikleri yapılıyor. İşler iyi giderken önemsenmeyen balonların yarattığı birikimlere müdahale edilmiyordu. Oysa, her iyi giden sistem içersinde riskler birikir. Sistem bu risklerin birikimiyle akrep gibi kendini sokar. Merkez Bankaları krizlerin periyotlarını uzatmak ve derinliklerini azaltmak için köpüklere müdahale etmelidir. Bu finansal istikrarı öne çıkarır.
-Ä°ÅŸler iyi giderken de birileri sürekli aykırı sorular sorup düşünce dinamiÄŸini diri tutmalıdır. Herkes “evet efendim” derse olmaz, birisinin kafasına tabla yemeyi göze alarak “Hayır” demesi gerekir. Bu siyasi otoriteyi doÄŸruya yöneltir.
Beni “sisli dünyada yol aramak düşüncesine” vardıran DurmuÅŸ Yılmaz’ın konuÅŸmasında yer alan açıklamaları ve uluslararası derecelendirme kurumlarının ilk kez 3A’lı Amerika’yı uyarak deÄŸerlendirmeleri oldu.
Osman AROLAT