Bir ülkenin ödemeler dengesi o ülkede yerleşik kişilerin ve kurumların yurt dışında yerleşik kişi ve kurumlardan aldığı ve onlara sattığı mal ve hizmetler ile bu işlemleri yürütebilmek üzere yaptığı finansal faaliyetlerin toplamıdır.
1975 yılından 2011 yılı sonuna kadar Türkiye’nin ödemeler dengesinin gelişimi aşağıdaki grafiklerde özetlenmektedir.
FOB İhracat (mavi çizgi), FOB ithalat (kırmızı çizgi), dışticaret açığı (yeşil çizgi)
1980’lerin ortasına kadar aÅŸağı yukarı paralel bir geliÅŸim çizen ihracat ve ithalat o tarihten sonra kopmaya baÅŸlamış görünüyor. Bunun temel nedeni 1980’lere kadar ithal ikamesine dayalı bir sanayileÅŸme politikası izleyen Türkiye’nin 1980’lerin ortasına doÄŸru bu modeli terk ederek ihracata dayalı sanayileÅŸme modeline geçmiÅŸ olmasıdır. Daha çok ihracat belirli ürünleri ve özellikle de enerji gibi girdileri üretemeyen Türkiye açısından daha çok ithalat anlamına gelmeye baÅŸlamıştır. Dışa açılma ister istemez iç tüketimi de dışarıya açmış ve ithalatın bir bölümü de iç tüketimi karşılamak için yapılmaya baÅŸlamıştır. Bunun sonucunda ithalat, ihracattan daha hızlı artmaya baÅŸlamıştır. Dışticaret açığında ortaya çıkan artış bunun sonucudur.
Cari Açık
Dışticaret açığına ek olarak görünmeyen kalemleri de içeren cari açık, 1975’den 2000 yılına kadar 1994 krizi sırasındaki artış dışında makul düzeyde kalmaya devam etmiÅŸtir. Cari açıktaki ilk büyük sıçrama 2001 kriziyle yaÅŸanmış ve izleyen yıllarda cari açık büyümeye devam etmiÅŸtir. 2009 yılındaki toparlanmanın temel nedeni küresel krizin getirdiÄŸi ekonomik küçülmenin sonucudur.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.