Türkiye ekonomisine iliÅŸkin ocak ayı verileri, Orta Vadeli Plan hedeflerinden sapmanın daha büyük olabileceÄŸine iÅŸaret ediyor. Bir sene öncesinin aynı dönemine göre sınai üretim yüzde 1.5 oranında artmış; mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış rakam ise yüzde 3.1’lik bir daralma sergiliyor. Cari açık ise umulan gerilemeyi sergilememiÅŸ, bir miktar artarak 6 milyar dolar düzeyinde gerçekleÅŸmiÅŸ. Veriler büyüme ve istihdamın öngörülenin gerisinde, enflasyon ve cari açığın ise daha yüksek düzeylere ulaÅŸma olasılığının arttığını düşündürüyor.
Bazı iyimser kesimler baz etkisi nedeniyle sınai üretim verisinin olduğundan kötü göründüğünü, geçen yılın aynı döneminde aşırı bir sıçrıma yaşanmamış olsa idi son açıklanan verinin de daha olumlu bir görünüm sergileyeceğini iddia edebilir. Küresel ve ulusal düzeydeki talep yetersizliği yanı sıra borçlanma maliyetindeki görece yüksekliğin sonuca etki ettiğini öne sürerek bu durumun geçici olduğunu öne sürebilir. Böyle düşünen veya bu yönde beklenti oluşturmaya çalışanlara sormak gerekiyor. Peki o zaman cari açık neden öngörülenden yüksek çıkıyor? Söz konusu koşullarda, daha düşük bir seviyede gerçekleşmesi gerekmiyor muydu? Görece daha olumsuz kış koşulları ve yüksek enerji fiyatları cari açıktaki sapmanın gerekçesi olarak bu soruların yanıtını oluşturabilir…
Temeldeki esas sorun ise enerji fiyatlarındaki yüksekliÄŸin bilinmiyor oluÅŸunun yarattığı belirsizlikten kaynaklanıyor; bu nedenle 2012 yılı için öngörülen hedeflerden uzaklaÅŸma ihtimali artıyor. EÄŸer enerji fiyatları yüksek düzeyini korur veya daha da yükselir ise ciddi sıkıntılar yaÅŸanacak, ekonomi durgunlaşır iken cari açık görece yüksek düzeyini koruyacak, dış finansman kalitesi bozulacak ve Türk Lirası ile enflasyona iliÅŸkin beklentiler olumsuzlaÅŸacak. Finansal piyasalar için nimet külfet dengesi farklılaÅŸacak, riskten kaçınma eÄŸilimi yeniden güçlenebilecek. Bu koÅŸullarda Merkez Bankası’nın tercihinin ne olacağı önem kazanıyor. Enflasyon ve cari açığın artmasına yol verecek ÅŸekilde kısa vadeli faizler düşük mü tutulacak, yoksa para politikası yine sıkılaÅŸacak mı? Hangi tercihi yaparsa yapsın olumlu bir görüntü çıkmıyor. Ä°lk seçenekte enflasyon ve cari açıktaki yükseliÅŸ hızlanır, diÄŸerinde ise ekonomi daralır; her iki seçenekte de kırılganlık artar, sürdürülebilir olmayan tercihlerde çok uzunca bir süre ısrarlı olmanın bedelleri ile yüzleÅŸme tehlikesi kendisini hissettirir.
Küresel düzeydeki eğilimlerde bu açmazdan çıkışı zora sokuyor. Uzun vadeli eğilimler rekabet koşulları ve gelir dağılımındaki olumsuzlaşma eğilimi ile parasal genişlemeneni karşılıklı olarak birbirini besleyerek istikrarsızlığı tırmandırdığına işaret ediyor. Durum böyle olunca enerji fiyatlarının hiç başka bir olumsuzluk yaşanmadan gerilemesini beklemek pek gerçekçi olmuyor. İhracata dayalı büyüme stratejisinde hiçbir değişiklik olmamasına rağmen Japonya ve Çin gibi Uzakdoğu ekonomilerinin cari açık vermeye başlaması, hem rekabet koşullarını daha seri bir şekilde bozacak, hem de parasal genişleme ihtiyacını artıracak bir değişken olarak karşımıza çıkıyor. Küresel talepteki daralmayı parasal genişleme ile dengelemeye çalışmanın, enflasyon baskısını ve istikrarsızlığı artırabileceğini hesaba katmak gerekiyor. Ülkemizdeki Orta Vadeli Plan ise küresel koşullardaki olumsuzlaşmayı ve sürdürülebilir olmayan eğilimleri dikkate almadığı için güven vermiyor; bu yılın ilk verileri hedeflerden sapmanın yüksek olabileceğine işaret ediyor. Bu aşamada yine sormak gerekiyor. Hazırlığı yapılan teşvik sistemi kısa vadede işe yarar ve sapmaların büyümesini önler mi?..
Teşviklerden elde edilecek faydanın da küresel koşulların durumuna göre farklı yönde olabileceğini dikkate almak gerekiyor. Küresel düzeyde rekabet koşulları hızlanan bir şekilde olumsuzlaşır ve Türkiye ekonomisinin kırılganlığı artar iken evdeki hesaplar işe yaramayabilir… Mikro çözümler ile makro görünümü değiştirmek pek mümkün olmayabilir…
Ocak Ayı Rakamları ve Düşündürdükleri…
