Geçtiğimiz hafta genelinde ve küresel düzeyde yaşanan gelişmelere baktığımızda, etkili ve yetkili kesimlerden gelen müdahalelerin risk alma isteğini geri getiremediği ve güvensizliğin büyümesini önleyemediği dikkat çekiyor. Daha önce kısa vadeli de olsa etkili olabilen açık veya örtülü, sözel veya eylemli müdahaleler artık işe yaramıyor; beklentiler olumluya dönüşemiyor; finansal piyasaların kısmen de olsa içeriden verdiği destek yeterli olmuyor. Sermaye piyasalarında her yukarı hareketin satış fırsatı, başta altın olmak üzere emtialarda her aşağı hareketin alış fırsatı olarak kullanılmasının önüne geçilemiyor. Durum böyle olunca sistemik risk algılaması büyüyor, piyasaların ifadesi ile ikinci dip olasılığı artarken belirsizlik ve kırılganlıktaki tırmanış olumsuzlukları beslemeye devam ediyor. Küresel kredi krizi sonrasında sadece piyasalara likidite vererek durumun düzelmeyeceği, sorunlar ağırlaştıkça daha fazla değişkeni kontrol altında tutmak gibi imkansızı başarmak gerektiği gibi gerekçeler bir dönemin sonlarının yaklaştığını söylüyor. Kazananı olmayacak bir döneme doğru ilerlendiği ve istikrarsızlığın büyüyeceği algılamasının güçlenmesi önlenemiyor. Dünyayı yönlendirdiği düşünülen kesimlerin çuvalladığı gerçeği daha fazla gizlenemiyor. Ne Merkez Bankası başkanları ve Hazine yetkililerinden ne de siyasi liderlerden, medyanın abarttığı, toplantılardan durumu düzeltecek bir şey çıkması beklenmiyor. Çaresizlik nedeniyle etkili ve yetkili kesimlerin dengesi bozuluyor. Saçmaladıklarının farkına bile varamaz hale geliyor, kimsenin bunu fark edemeyeceğini sanma gafletine düşebiliyorlar.
Finansal piyasalar medyanın da desteÄŸi ile Obama’nın istihdam paketini, Alman Anayasa Mahkemesi’nin kararını veya Ä°sviçre Merkez Bankası’nın frangın deÄŸeri konusundaki kararlılığını abartıyor, beklentileri düzeltebilecek bir ÅŸoka dönüştürmeye çalışıyor, ama olmuyor… Her platformda görüş ayrılıklarının büyümesi önlenemiyor, uzlaşı arar iken uzlaÅŸmazlıkların büyümesi nedeniyle evdeki hesaplar çarşıya uymuyor. Yunanistan’ın risk primi yeni rekorlar kırıyor, Avrupa Merkez Bankası içindeki görüş ayrılıklarının itibar kaybına dönüşmesi hızlanıyor, sıva çatlakları kolon çatlaklarına dönüşmeye baÅŸlayınca güven bunalımının derinleÅŸmesini önlemek pek mümkün olamıyor.
Yunanistan’ın bakışı üç yıl önce Lehman Brothers’ın batışı gibi etki yaratır diyenler, yumurta kapıya gelince tükürdüklerini yalamak zorunda kalıyor, ama hiçbir ÅŸey düzelmiyor. Son iki ay içinde riskten kaçınma ve saÄŸlam limana yönelme anlayışının giderek güçlenmesi devreye sokulan çeÅŸitli müdahalelere raÄŸmen önlenemiyor. Bu karmaÅŸa içinde Ä°sviçre Frangı’nın artık güvenli bir liman olmadığı gerçeÄŸi gözden kaçıyor; söz konusu ülkenin yetkilileri paralarının deÄŸerlenmesini önlemek konusunda ne yapacağını ÅŸaşırıyor; limitsiz para basacağı açıklamasını saÄŸlam liman arayışından vazgeçme ve risk alma isteÄŸinde artışa dönüştürmeye çalışanlar baÅŸarılı olamıyor. Büyüyen çaresizlik nedeniyle küreselleÅŸmeden korumacılığa doÄŸru geçiÅŸ adımlarının hızlandığı, makro ekonomik göstergelerdeki olumsuzlaÅŸmanın hızlanacağı gibi temel gerçekleri gözden uzak tutmak zorlaşıyor. ÇeÅŸitli platformlardaki görüntüye yansımaya baÅŸlayan uzlaÅŸmazlığın buradan kaynaklandığını, bir karmaÅŸanın arkasına sığınarak gizlemenin mümkün olamayacağı bir döneme koÅŸuluyor.
Ortaya, “Büyüme dostu bütçe” gibi ne anlama geldiÄŸi belli olmayan kavramlar atılıyor, zenginlerden daha fazla vergi almanın temeldeki sorunların ağırlaÅŸmasını önleyemeyeceÄŸi ve bu nedenle iÅŸe yaramayacağı görmezden geliniyor. Likidite yaratarak menkul ve gayrimenkul ÅŸeklindeki varlık deÄŸerlerinin düşmesini önleyebilir, zenginleri koruyabilirsin, fakat bu süreçte ortaya çıkan enflasyon baskısının geniÅŸ kesimler üzerinde yarattığı tahribatı devamında iÅŸsizlik artışını önleyemezsin, zenginlere verilenin bir kısmını geri almak kısa vadede göz boyayabilir, fakat olumsuzlukların büyümesini engelleyemez. Bunu fark edenler risklerini azaltmak ve gerçek bir saÄŸlam limana sığınmak için bunu son fırsat olarak deÄŸerlendirmeye çalışabilirler.
Veya kendileri için bu son fırsatı yaratmaya çalışanlar ne yapmanın daha doğru olduğunu kestiremeyen siyasiler ve bürokratları bu yönde etkileme çabasında olabilirler.
Evet ortada büyük bir karmaÅŸa var, kimin kimi kullandığı pek belli deÄŸil, görüntü ile gerçek arasındaki fark tüm çabalara raÄŸmen artmıyor olması sıkıntı yaratmaya devam ediyor. Ancak bilinen temel bir gerçek var, akılsız başın cezasını ayak takımı çekecek!.. GeniÅŸ kesimlerin yaÅŸam koÅŸulları olumsuzlaÅŸmaya devam edecek; kimin elinin kimlerin cebinde olduÄŸu anlaşıldıkça istikrarsızlık büyüyecek ve geç de olsa çok daha radikal reçeteler gün ışığı görmeye baÅŸlayacak… Hiçbir ÅŸey eskisi gibi olamayacak… Ekonomiler daralıp, enflasyon ve iÅŸsizlik arttıkça mızrak çuvala sığamayacak; her ülke, her kurum veya her birey başının çaresine bakacak, bunu yapamayanların yönlendirilemeyen tepkisi her ÅŸeyi sancılı bir ÅŸekilde farklılaÅŸtıracak…