2006 yılı Haziran ayından bu yana Merkez Bankası dün ilk kez döviz piyasasına doğrudan müdahale ederek dolar sattı. Piyasadaki ilk duyumlar 300-400 milyon dolar kadar bir satış yapıldığı şeklindeydi. Bu rakam döviz işlemleri yapanların kendi aralarındaki konuşmalarından “türetilen” bir rakam.
İhale sonrasında MB’dan yaptığı açıklamada “…piyasa derinliğinin kaybolmasına bağlı olarak spekülatif davranışlar sonucunda kurlarda sağlıksız fiyat oluşumları gözlendiğinden piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale edilmektedir.” denilerek yeni müdahalelerin olabileceği sinyali veriliyor. Doğrudan müdahalenin 1.350 milyon olarak açıklanan ve 750 milyon dolar satılan “olağan” döviz satım ihalesinden sonra gelmesi daha da dikkat çekici.
Rutin ihaledeki 1.8626 ortalama fiyatla yapılan satış sonrasında piyasadaki talebin devam etmesiyle dolar/TL kuru 1.8670’lerin üzerine çıkınca MB müdahalesi geldi. Müdahale sırasında kur 1.8510 seviyesine kadar inmesine rağmen, müdahele bittikten sonra yeniden 1.86’ya kadar bir yükseldi.
Yazının başlığına gelelim: İşe yarar mı bu müdahaleler?
“Şartlar tam olarak oluşmadan yapılan müdahaleler -piyasa katılımcılarıiçin- alım fırsatıdır!” Daha doğru bir ifadeyle uygun fiyattan pozisyon alma şansıdır! Belli ki bugünlerde döviz konusnda bir gerginlik var. MB da bu gerginliğin bir kısmının spekülatif olduğunu düşünüyor ve hem bunun önüne geçmek, hem de bir anlamda bunu “cezalandırmak” için kendince yöntemler kullanıyor.
Büyük miktarlı döviz satış ihaleleri açmak bunlardan biriydi. İlk 1.350 milyonluk ihale rakamı açıklandığında işe yaramış ve kurlar hızla gerilemişti. Ancak ihalede açıklanan kadar satış yapılmayınca piyasaların kafası karıştı. Yeterince alamayanlar dönüp piyasadan almaya kalkınca da kurlar yeniden yükselmişti. Ardından miktarlardaki dalgalanmalar çok arttı. Bir gün 1.350 milyon, ertesi gün 70 milyon. Büyük miktarlı ihalelerde bile satışlar düşük olunca kurlardaki gerilim bir türlü düşmedi.
MB’nın düne kadar yaptığı “miktar müdahaleleri” işe yaramadı! Miktar müdahalelerinin kamunun ihtiyacı için yaptığı inanışı var piyasalarda. Hal böyleyse, MB bundan böyle kamunun ihtiyacını karşılamaya mı soyunacak. Buna ne kadar devam edebilir ki?
Dün “1 dolar+1 euro sepeti” 4.40 seviyesini (eski yöntemle takip edenler bu rakamı ikiye bölebilirler) de aşarak 4.4560’a kadar çıkınca MB bu seviyeden geldi. Kapanış seviyesi müdahaleye rağmen ancak 4.40’a kadar geriledi.
Dünkü doğrudan müdahle de aslında MB adına yeni ve zor bir dönem başlatıyor. Sepet de 4.40 seviyesinin MB için bir eşik olarak piyasalarda algılanacak ve bundan böyle her seferinde “test edilecektir”. Bu da MB’nın hem işini zorlaştıracak, hem de rezervlerin erimesini beraberinde getirecektir.
Peki ne yapması gerekiyor MB’nın? Bazılarının dediği gibi faizleri arttırması mı? Kesinlikle gerekmiyor! MB’nın “gerektiğinde faizleri de arttırabileceğini” söylemesi yeterli olacaktır. Piyasalarla paylaşılan MB senaryolarına; dikkat edin sadece senaryolara; faiz arttırımına gidilebilecek bir senaryo eklenmesi bile yeterli olacaktır. Başarılı bir müdahale için gerekli ön şartlardan birisi bence bu.
Kaldı ki şu andaki politika faizleri; aslına bakarsanız; kimseyi ilgilendiren, pratik önemi olan faiz oranı da değildir. Artan zorunlu karşılıklar kadar bankalar MB’dan borç alıyorlar. Bu faiz yine MB eliyle yaratılan ek fonlama ihtiyacının “bedeli”. Daha fazla alıp da bunu kredi olarak şirketlere ya da bireylere kullandırmıyorlarki piyasalardaki faizler üzerinde bir etkisi olsun, değil ki döviz kurları üzerinde…