Merkez Bankası dün yapmış olduğu toplantıda politika faizinde bir değişikliğe gitmedi ve aşağıdaki açıklamayı yaptı (Paragraf numaralandırılması benim tarafımdan yapılmıştır.)
1-Para Politikası Kurulu (Kurul), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının yüzde 17,75 düzeyinde sabit tutulmasına karar vermiştir.
2-Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyette dengelenme eğiliminin belirginleştiğine işaret etmektedir. Dış talep gücünü korumakla birlikte iç talebe dair yavaşlama sinyalleri artmaktadır.
3-Yakın dönemde maliyet yönlü gelişmeler ve gıda fiyatlarındaki oynaklık enflasyon üzerinde etkili olmuştur. Öte yandan, fiyat artışlarının alt kalemler bazında genele yayılan bir nitelik gösterdiği dikkat çekmektedir. İç talep koşullarının etkisinin azalacağı öngörülmekle birlikte enflasyon ve enflasyon beklentilerinin bulunduğu yüksek seviyeler fiyatlama davranışları üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir. Bu çerçevede Kurul, sıkı para politikasının uzun bir müddet korunmasının gerekebileceği değerlendirmesinde bulunmuştur.
4- Merkez Bankası fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir. Enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar para politikasındaki sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir. Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları, para politikası kararlarının gecikmeli etkileri, maliye politikasının dengelenme sürecine vereceği katkı ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlardaki gelişmeler yakından izlenerek ihtiyaç duyulması halinde ilave parasal sıkılaştırma yapılabilecektir.
5- Açıklanacak her türlü yeni verinin ve haberin Kurul’un geleceğe yönelik politika duruşunu değiştirmesine neden olabileceği önemle vurgulanmalıdır.
6 – Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti beÅŸ iÅŸ günü içinde yayımlanacaktır.
Yukarıda 2. paragrafta MB iç talebin yavaÅŸladığına iliÅŸkin sinyal aldığını belirtiyor ve 3. paragrafta, enflasyondaki artışı maliyet yönlü geliÅŸmeler ve gıda fiyatlarındaki oynaklığın enflasyon üzerindeki etkisine baÄŸlıyor. Buna kimsenin itirazı olmaz. “Maliyet yönlü geliÅŸmeler” nedir? Neden maliyet yönlü geliÅŸmeler olmuÅŸ, maliyetler artmıştır? Bunu herkes biliyor. EÄŸer üretiminizin %60’ı dövize baÄŸlı girdiler ise, döviz kurlarının artışı maliyet yönlü olumsuz etki yapar. Peki döviz kuru neden artar. Belki de ÅŸu ana kadar en az üç-dört yazımda bu iliÅŸkiyi anlattım. Döviz kurlarını iki ana faktör belirler. Birincisi enflasyon, ikincisi de faizlerdir. Enflasyon orta ve uzun vadede kur üzerinde etkili olurken, faiz adeta hemen etkisini gösteren bir ilaç gibidir. Fakat bu etki çabucak hissedilse de, eÄŸer bu ilacı çok sık kullanırsanız, bünyede etkisi azalır ve ciddi yan etkilerini de beraberinde getirir.
Enflasyon obeziteye benzer. Yüksek enflasyon yüksek kilodur. Hiç spor yapmadan, ciddi bir diyet uygulamadan ilaç alarak kilo vermeye kalkmakla döviz kurundaki artışı frenlemek için sürekli faiz artırmak da bünyeye kalıcı zararlar verir. Buradaki sorun şudur; kilo vermek konusunda ne kadar azimli ve kararlıyız?
Merkez Bankası faiz artırmayarak yanlış mı yoksa doğru mu yapmıştır?
Merkez Bankası bir yanlış yapmıştır ama bu yanlış faiz kararı ile ilgili deÄŸildir. Aynı yanlışı sayın Bakan Albayrak da yapmıştır. Bazı örnekler vereyim; Amerika’da firmaların bilanço açıklanma dönemlerinde ÅŸirketler kârlılıklarına iliÅŸkin sinyaller verirler. Bunu yaparken piyasa beklentilerini takip ederler ve gerçek durumdan önemli sapma yaratacak beklentiler oluÅŸuyorsa Ä°LETİŞİM yoluyla bu beklentileri törpülerler. Bunu da çok profesyonelce yaparlar. EÄŸer piyasa A ÅŸirketi için X kadar bir kâr rakamı bekliyorsa ve bu X rakamı gerçek rakamın örneÄŸin %20 üzerindeyse, üst yönetim, geçmiÅŸ yılların kar rakamları ile bir karşılaÅŸtırma yaparak örneÄŸin, “geçmiÅŸ 3 yılın ortalama kâr verileri ile karşılaÅŸtırıldığında kâr artış oranımız ekonomik büyümenin bir miktar altında olması beklenmektedir”. ÅŸeklinde bir açıklama yapar. Yatırımcılar sinyali hemen alırlar, hesabı yaparlar ve hisse fiyatları buna göre bir düzeltme yapar ve kâr verisi açıklandığında piyasa ÅŸaşırtılmamış olur. GÃœVEN kelimesinin altı böyle doldurulur. Yönetime güven oluÅŸur ve açıklamaları ciddiye alınır. FED’in açıklamalarını ve karar metinlerini bizim MB’mız okumuyor mu? Ä°letiÅŸimin nasıl profesyonelce yapıldığı görülmüyor mu? Janet Yellen FED baÅŸkanı olarak atandığında sürekli olarak iletiÅŸime vurgu yapmış ve iletiÅŸimi güçlendireceklerini söylemiÅŸti. Önceki BaÅŸkanlardan Ben Bernanke’nin 2008 krizi sırasında finansal sistemin çöküşünü durdurmak konusundaki yoÄŸun iletiÅŸimini hatırlayalım. FED’in izleyeceÄŸi yol haritası anlamlı bir dönem için ortaya konmuÅŸ ve piyasalar bilgilendirilmiÅŸti. Böylece piyasanın her aktörü kendi hesabını yapabilmiÅŸti. Yani FED piyasaların beklentilerini baÅŸarılı bir ÅŸekilde yönetmiÅŸti. Bu yüzden FED’in kredibilitesi güçlüdür. Åžaşırtmazlar. Çünkü 100 yılı aÅŸkın tecrübelerin ve bilimsel çalışmaların ürünüdür bu. Bilim böyle söylemektedir. Politikaların etkinliÄŸi, gücü ve inandırıcılığı ÅŸaşırtmamaktan geçer. Bu konu aynı zamanda Davranışsal Ekonomi veya Davranışsal finans ilminin en önemli baÅŸlıklarından biridir. EÄŸer piyasa bir beklenti içindeyken, açıklamalarınız bu beklentilere paralel ise ama beklentilerin tam tersi bir faiz kararı açıklarsanız, bu kararın altına hangi gerekçeyi yazarsanız yazın, piyasada sert volatilite yaratırsınız. Volatilite bir ekonomi için en istenmeyen ÅŸeydir. Ekonomik karar birimleri (Hanehalkı, müteÅŸebbisler ve hatta kamu bile ÅŸaşı olur). Dolar 4.70’lere inmiÅŸken karar sonrası 4.90’ların üzerine çıkıyorsa, bunu gören halk “Dolar 5.50 veya 7 TL olacak” diyenlere inanmaya ve prim vermeye baÅŸlar. Gidip dolar almalarına gerek yoktur. Önlerini göremedikleri için (sis bastırıp görüş alanı düştüğünde) harcamalarını kısarak belirsizliÄŸe karşı önlem alırlar. Zaten bu durum baÅŸlı başına üretim ve büyüme üzerinde gecikmeli olumsuz etki yapar.
Volatilite neden kötüdür?
Şu an gözleriniz kapatın ve en çok değer verdiğiniz insanı hayal edin. Neden bu kişiye çok değer veriyorsunuz? Çünkü özü sözü birdir, verdiği sözde durur. Sizi şaşırtmaz. Şaşırtsa bile, güzel sürprizler yaparak şaşırtmıştır. Buna karşılık davranışları değişiklik gösteren, bir gün samimi içten diğer bir gün aksi olan birini sevmezsiniz. Çünkü ne zaman ne yapacağını tahmin etmeniz zordur. Bu kişilerden uzaklaşırsınız. Çünkü davranışları çok dalgalıdır (volatildir).
Her iÅŸletme ileriye dönük üretim ve yatırım kararları alırken çok basit bir denklemle hareket ederler. Kaça üreteceÄŸim? Kaça satacağım? Kârım ne olacak? Ãœlkemizde üretim yapanların maliyetlerin ortalama %60’ı döviz bazında ise, dövizdeki volatilite, yani dalgalanmalar karar almayı ve fiyatlandırma yapmayı inanılmaz güçleÅŸtirir. Öyle bir etkinsizlik yaratırsınız ki, firmalar kendilerini korumaya almak için gereksiz, lüzumsuz abuk subuk hesaplar yaparak, makro dengelerdeki maliyet etkinliÄŸini alt üst ederler. Sonuç enflasyondur… Örnek le mi anlatayım?
Åžimdi vereceÄŸim örneÄŸi çok dikkatle izleyin ve aÅŸağıdaki konuÅŸmalar üzerinde biraz kafa yorun. Danışmanlık yaptığım firmalar var. Bir firma büyük otomotiv ve beyaz eÅŸya üreticilerine üretim bandı üretiyor. ÖrneÄŸin TOFAÅž bu firmaya geliyor ve “bana öyle bir üretim bandı yap ki; yeni model arabamızın motor kapağını üretsin” diyor. Motor kapağı üretecek bandı üreten bu firmanın maliyetlerinin yaklaşık %70-80’i ise Euro’dan oluÅŸuyor. Ä°lgili üretim bandını üretmek için gerekli olan aksamların önemli bir kısmını ithal ediyorlar. Fakat fiyat teklifini TL olarak vermek zorundalar. Normalde bu firmanın patronu şöyle bir hesap yaparak bana sorular soruyor;
Benim maliyetim Euro bazında 80 bin Euro. %15 Kâr etmek istiyorum ve Şu an Euro 5.70 TL olduğuna göre;
TL fiyat teklifim = 80.000*5.70 = 456.000 TL + %15*456.000 = 524.400 TL = 92.000 Euro oluyor. Patron kemal bey bana dönüyor ve soruyor;
- Ama hocam eğer bana bugünkü kurdan parayı peşin öderlerse bu fiyatı teklif fiyatı olarak verebilirim.
- Yani adamlar sana bugün peşin ödeme yaparlarsa ya da bu kur 4 ay boyunca hiç değişmezse senin teklif fiyatın 92.000 Euro yani bugünkü kurdan 524.400 TL olacak ve sen 12 bin euro kar etmiş olacaksın?
- Eveeeet!!!
- Yani sen bu iÅŸten 12.000 Euro kazanmak istiyorsun?
- Eveeeet!!!
- Fakat sorun ÅŸu ki teklif edeceÄŸim fiyat bana 4 ay sonra TL olarak ödenecek. Acaba 4 ay sonra (25 Kasım 2018’de) Euro/TL kuru kaç olur?
- Senin sorduğun soru yanlış soru!!
- Neden hocam?
- Çünkü 4 ay sonraki Euro kurunun kaç TL olacağını tahmin etmeye çalışıyorsun.
- Evet hocam… :((( Ne olacaktı? 4 ay sonraki kurun ne olacağını bilmezsem nasıl kâr ederim? Bu soruyu sormayacağım da hangi soruyu soracağım?
- Åžu an Euro 5.70 iken fiyat teklifini Euro’yu kaç TL olarak hesaplayıp teklif vereceksin?
- Hocam 4 ay çok uzun bir süre, FED faiz artıracak diyorlar, Avrupa Merkez Bankası da para basmayı kesecekmiş. Sen geçen yazdığın yazıda ABD hükumeti, vergileri indirdiği için bütçe açığını finanse etmek üzere piyasadan kara delik gibi piyasadan dolar çekiyor diyordun.
- Rakip firmalar kaç Euryo göre fiyat verir sence?
- Hocam aslında onların da kafası karışık. Ben iÅŸimi garantiye almak için Euro’yu 6.20 TL baz alıp teklif vereceÄŸim. Yani 92.000*6.20 = 570.400 TL teklif vereceÄŸim.
- Neden?
- Çünkü diÄŸer firmalar da öyle yapacak…
- Nereden biliyorsun?
- Hocam bu rakiplerle defalarca teklif verdik. Artık onların mentalititesini de öğrendim. Euro geçmiÅŸ 3 ayda en az 40-50 kuruÅŸluk dalgalanmalar yaptı. Elde edecekleri kârı kur hareketlerine yedirmemek için en az 6.20 fiyatını baz almalılar. Ben de zaten buna göre fiyat teklifi vereceÄŸim. Belki ben bu iÅŸi kaçırmamak için 6.15 veya 6.18’den hesap yapıp öyle teklif veririm. Ama Euro Kasım sonuna kadar 6.30-6.40 TL falan olursa bizim kâr da erir gider ve bu iÅŸten zarar ederiz. Zaten Merkez Bankası bu hafta faizi artırmayınca euro bir anda yine fırladı ve 5.50’lerden 5.80’lere geldi. Hocam 1 günde 30 kuruÅŸ artabiliyor. Böyle dalgaların olduÄŸu bir denizde kendimizi korumak zorundayız. Ne öneriyorsunuz? Ãœlkeyi ben mi kurtaracağım. Ben batarsam buradan ekmek yiyen 80 kiÅŸi de batar. Hepsinin kredi kartı borçları var. Kimisi ev almış taksit ödüyor.
- Son kararın nedir? Euro’yu kaç TL baz alıp fiyat teklifi vereceksin?
- Hocam diÄŸer firmalar 6.20’ye göre hesap yaparlar ben bari 6.18’den teklif vereyim ve 92.000*6.18 = 568.560 TL teklif vereyim de iÅŸi kaçırmayayım. DiÄŸerleri nasıl olsa 6.20 alacaklar… Nasıl? Ne kadar zekiyim deÄŸil mi? Teklifimi beÄŸendiniz mi?
- Sevgili Kemal, ÅŸu an normalde 5.70’ten 524.400 TL olarak hesapladığın fiyatı tam tamına 24 bin TL yukarı çektin!!! KardeÅŸim enflasyonu ARTIRIYORSUN!!!
- Hocam anlattım ya… Ãœlkeyi ben mi kurtaracağım? Devlet döviz kurunu sabitlesin ben de 5.70’ten fiyat vereyim ve enflasyon artmasın…
- Ya kardeÅŸim her ÅŸeyi devletten bekliyorsunuz…
- Hocam kuru ben mi sabitleyeceÄŸim? Enflasyonu ben yaratmıyorum!!! VOLATÄ°LÄ°TE YARATIYORRRRR! Bitirsinler ÅŸu volatiliteyi… EÄŸer son 3-4 ayda Euro sadece 5-10 kuruÅŸ dalgalanma yapsaydı ben de bu teklifi verirken en fazla 5.80 fiyatını baz alarak fiyat teklifi verirdim ve daha az enflasyona neden olurdu…
- Yani….
- Hocam eÄŸer yeni bakanımız “Enflasyon birinci önceliÄŸimiz olacak” demek yerine şöyle deseydi; “Merkez Bankası, son dönemlerde yapılan faiz artırımlarının yavaÅŸ yavaÅŸ iç talebi aÅŸağı çekmeye baÅŸladığını ve bunun da fiyatlar üzerinde baskı yapmaya baÅŸladığını ve biraz daha bekleyip enflasyon baskılama yolundaki net etkilerini gördükten sonra aksiyon almayı düşünebilir” deseydi, piyasa en azından bu toplantıda 100 veya 125 baz puan faiz artırımı beklemek yerine faizlerin artırılmayacağını anlamaz mıydı? Böylelikle volatilitenin önüne geçilmez miydi?
- Kemal bey…. Bakan öyle deseydi kurlar yine artardı..
- Hocam artardı ama, “enflasyon birinci önceliÄŸimiz” deyince ve ekonomistlerle yapılan toplantıya katılanlar “Bakan sadece bizleri dinledi ve uluslararası yatırımcılarla piyasaların endiÅŸelerini ciddiye alıyor” ÅŸeklinde açıklamalar yapılınca Herkes MB’nın faiz artıracağını düşündü ve faizler artırılmayınca da sert artış olmadı mı? Her sert artış bizde korku yaratıyor ve alacaklarımızı tahsil edeceÄŸimiz zaman benzer bir zıplama olacağı endiÅŸesini taşıdığım için 6.18 TL’yi baz alarak fiyat teklifi veriyorum. Åžimdi de sen kalkmışsın bana ENFLASYONU ARTIRIYORSUN diyorsun. Vallahi beni suçluyor ve sanki bilmiyor gibi kafamı bozuyorsun. Danışmanlık sözleÅŸmeni iptal edeceÄŸim…
- Dur canım hemen sözleÅŸmeyi iptal etme…. son bir fırsat daha ver… Ama söylediklerinde haklısın. Önceden sinyal verilse ve beklentiler doÄŸru yönetilse bu kadar volatilite oluÅŸmazdı. Ekonomi yönetimi kurdaki artışların geçici olduÄŸunu söylüyor ama geçmiÅŸte yaratılan volatilitenin sizin gibi firmaların fiyatlama davranışlarını bozduÄŸunun ve enflasyona katkı yaptığının farkında deÄŸil. Enflasyona yapılan her katkı daha sonra zaten kurları yine artırıyor. Piyasadaki her sert dalgalanma enflasyona katkı yapar. Bunu öğrenmeli, iletiÅŸimi de volatiliteyi en aza indirecek ÅŸekilde dizayn etmeliler. Bunlar artık ekonomi birinci sınıf öğrencisinin bile bildiÄŸi ÅŸeyler.
- Hocam fiyat teklifime ne diyorsun… Konu karıştı….
- En son euroyu 6.18’den hesaplayıp 568.500 TL teklif vereceÄŸini söylüyordun. Çünkü diÄŸerleri 6.20 ‘ye göre hesap yapar diyordun…
- Evet aynen öyle hocam…
- Sana başka bir önerim var.
- Nedir?
- Kasım sonu için sen 6.18’e göre hesap yapıyorsun ama ben sana ÅŸu garantiyi veriyorum. Kasım sonunda bana getireceÄŸin TL’yi 6.05’ten Euro’ya çevireceÄŸim. Yani hesabını 6.05’e göre yap!!!
- Nasıl yani hocam? Bana 92.000*6.05 = 556.600 TL olarak fiyat teklifi mi ver diyorsun!!!
- EVET AYNEN ÖYLE DİYORUM? Bu fiyatı verirsen işi kapar mısın?
- Kapmak ne kelime hocam! Kimse bu fiyattan aşağı teklif veremez. Peki sen bana bu garantiyi nasıl veriyorsun?
- Bana inan mıyor musun? ben sana 30 Kasım’da 6.05’ten Euro satacağım. Dolayısıyla 556.600 TL teklif verirsen eline tam tamına 92.000 Euro geçecek ve 12 bin Euro kâr hedefinde sorun olmayacak.
- Tamam da hocam ya euro 30 Kasım’da 6.50 olursa!!!
- Sana ne kardeÅŸim… Bu riski ben alıyorum… Sen bana inanıyorsan anlaÅŸmayı yapalım…
Tabi ki Kemal bey hemen atladı anlaşmayı yaptık. Bu sayede;
- Kemal bey iÅŸi kaptı, teklifi kabul edildi. Çünkü en yakın teklif bile 560 bin TL’nin üzerindeydi…
- Kemal bey kârını garantiledi. 92 bin euro cepteydi… Çünkü gelecek olan 556.600 TL’yi 6.05’den Euroya çevirdiÄŸinde tam 92 bin euro ediyordu.
- 568.500 TL teklif vermek yerine 556.600 TL teklif vererek enflasyona 2500 TL daha az katkı yaptı.
- Ben para kazandım (nasıl olduğunu aşağıda anlatırım)
- Kemal bey kazandı…
- Ãœlke kazandı…
- Kemal bey bankaların verdiÄŸi forward kurlarından daha iyi kurları VIOP’tan almayı öğrendi…
- Son bir yılda cirolarının en az %20’si kadar bir kur zararına maruz kalmadılar.
Ben nasıl para kazandım? Kemal bey ile konuÅŸurken tuvalete gidiyorum dedim. Önce bankamı aradım. BeÅŸ banka ile görüştüm ve 30 Kasım tarihinde euro için forward kur istedim. Bir banka bana 30 Kasım için 6.04 kur verdi (en uygun teklifti). 6.04’den 92 bin euro tutarında forward yaptım. Kemal beye de 6.05’ten 92 bin euro forward kur satarak 920 TL kar ettim. Buna arbitraj kârı denir. EÄŸer Kemal bey Forward’ın ne olduÄŸunu biliyor olsaydı 920 TL’yi bana ödemeden ve bankadaki kredibilitesini de kullanarak daha uygun fiyata kur sabitleyebilirdi. Sakın Kemal beye söylemeyin… Duymasın… Yoksa sözleÅŸmemi iptal eder. BÄ°LGÄ° GÜÇTÃœR…
Ãœlkemdeki tüm firmalar bu iÅŸi öğrense inanın kur ne olmuÅŸ diye ilgilenmezler ve aÄŸlamazlar. Devletimiz ÅŸu an bunu bile firmalarına öğretmeyi bir kenara bırakın ne kadar can alıcı bir nokta olduÄŸundan ve birçok ÅŸikayeti bitireceÄŸinden bihaberler. Yapısal reform derken bunları da kastediyoruz. Bankacılara iÅŸ düşüyor ama bunu firmalara doÄŸru dürüst anlatabilen bankacı görmedim. Çünkü eÄŸitimci deÄŸiller… BildiÄŸini aktarmak kolay bir iÅŸ deÄŸil. Teknik terimler kullanıyorlar… En sonunda firma diyor ki “bazen kurdan para kazanmak da iyi oluyor canım!!!” Ah cahilller. Siz ticaretinizden kazanacağız risksiz paraya bakın. Kurların iniÅŸ çıkışından kâr etmek istiyorsanız ÅŸirketin parası ile deÄŸil, kendi paranızla yapın…
Buradan tüm sanayi ve ticaret odalarımıza, iÅŸ dünyasına sesleniyorum. Para istemiyorum… Sadece ulaşım ve konaklama masraflarımı karşılayın ben hepinize bilgi elçisi olarak ve bilgimin zekatını vermek üzere yabancı firmalarla dünyada nasıl rekabet edilirmiÅŸ, kur zararlarından nasıl kurtulunur öğreteceÄŸim… Sizlerin ödediÄŸi vergilerle devletim beni Ä°ngiltere’de ilim yapmaya gönderdi ve bu zaten benim sizlere bir borcumdur. Yukarıda verdiÄŸim örnek basit bir örnek ama çok daha karmaşık teknikler ve üretim süreçleri çok karmaşık firmalar da var. Opsiyonlarla nasıl kur riskinden korunulur konusu da ayrı bir konu. Ama iÅŸin özü basit ve hemen anlayacaksınız. Tabi ki danışmanlık yaptığım firmaya forward kur satmak konusu iÅŸin ÅŸakası… (konuyu öğretmek adına böyle yazdım). Her öğrencime bunları öğretirim. En karmaşık iÅŸlemleri olan firmalar bile net bir kafa ile bütün kur risklerinden korunabilirler. BÄ°LGÄ° GÜÇTÃœR… (mail adresim: [email protected] )
Merkez Bankası’nın son kararında MB meramını anlatabilmiÅŸ deÄŸil. Bizler biraz anlamaya çalıştık ama enflasyonun düşmesi çok çok zor. Daha önceki bir yazımda, 200 TL banknotların yanına bir süre sonra 500 TL banknotların gelebileceÄŸini, stok yapmanın kârlı bir iÅŸe dönüşeceÄŸini ve yeniden eski günlerdeki gibi stokçuların kazanacağını söylemiÅŸtim. Bu görüşümde bir deÄŸiÅŸiklik yok. Dünyada da enflasyon yavaÅŸ yavaÅŸ kendini hissettirmeye baÅŸlayacak ve ileride enflasyon da ihtal etmeye baÅŸlayacağız. ABD ile aramızdaki enflasyon farkı varlığını sürdürdüğü sürece, kurlar orta ve uzun vadede yukarı gitmeye mecburdur. Bu da kur artışı kadar maliyetleri artıracak ve Merkez Bankası yine “maliyet yönlü geliÅŸmeleri” suçlu ilan edecek. Kapsamlı bir programa ihtiyaç var ama korkum o ki daÄŸ fare doÄŸuracak. Böyle olunca da, piyasalar yine sert tepkiler verecek ve yine volatilite artacak. Ä°nsan vücudundaki tansiyonun sürekli yükselip düşmesi bünyeye nasıl zarar veriyorsa, volatilite de böyle zarar veriyor. Sonra da sayın CumhurbaÅŸkanı bu firmaların ÅŸikayetlerini çözün diyor. Asıl çözülmesi gereken sorun tansiyon sorunudur. Aşırı kiloları (enflasyonu) atacaksınız, spor yapacaksınız, diyet uygulayacaksınız… yani sıkıntı çekeceksiniz. Bol kepçe yiyerek kilo alırken (enfasyonu yükseltirken) iyiydi ama damarlarınız tıkanmaya, tansiyon problemi kronik bir hal almaya baÅŸladı. Maalesef iyiye deÄŸil, kötüye gidiyoruz. Allah muhafaza bir de kalpteki ana damarlardan biri bir sabah tıkanırsa, stent mtent de iÅŸe yaramayabilir.
NOT: Geçen Cuma akÅŸamı Hazine ve Maliye Bakanlığından bir bayan beni de arayarak Dolmabahçe’deki pazartesi günkü toplantıya davet etti. Ben de kabul ettim. Bana pazar günü döneceklerini ve toplantı detaylarını ve saati bildireceklerini söylediler. Ama cumartesi gecesi Hazine ve Maliye Bakanı özel Kalemi ………….. Bey aradı ve toplantının iptal edildiÄŸini söyledi. Fakat pazartesi günü toplantı yapıldı. Emin deÄŸilim ama zannedersem sayın Albayrak beni listeden sildi. Özel kalem bana “iptal edildiÄŸi” ÅŸeklinde doÄŸru olmayan bir ÅŸey söyleyeceÄŸine, sayın Bakan’ın listeyi daralttığını veya gerçek sebebi söylese çok daha makbule geçerdi. Maalesef Türkiye’de iÅŸler böyle dönüyor… Belki de birileri bizim orada olma olasılığımızdan rahatsız oldu, belki yerinden korkuyor, Bakanın kulağına bir ÅŸeyler fısıldanmış olabilir. Â
Yıllardır yazılarımı izleyen veya kitaplarımı okuyan bazı okurlarım saÄŸ olsunlar benim de o toplantıda olmam gerektiÄŸi konusunda twitler attılar. Benim sizlerden ricam lütfen bu tür twit atmayın, çünkü bizim attırdığımızı zannediyorlar ve bize fayda getirmediÄŸi gibi zarar da verebiliyor. Hepinizin ilgisine teÅŸekkür ederim.Â
Sizin orada olmanıza gerek ve ihtiyaç vardı hocam. Kesinlikle vardı. Umarım BUGÜNLERDE alınan (veya alınmayan) kararların YARINLARIMIZA etkisi hesap ediliyordur.
hocam teşekkürler, dolar/tl ile öngörünüz var mı?
Dolarla ilgili öngörünün bir önemi yok. Neden dolarla ilgilendiÄŸiniz daha önemli…
Değerli Hocam, katkılarınız ve emeğiniz çok teşekkürler, her zaman ki gibi sade ve etkileyici bir örnekle açıkladınız.
Doğruyu gösterme de ki bu çabanıza gerçekten hayranım
hocam teşekkürler, dolar/tl ile öngörünüz var mı?
abi acayip bir adamsın. Kalemine sağlık.
Emegine saglik hocam gercegin kotu bi huyu vardir gecte olsa gun yuzune cikar sizi birgun olacak cagirmayacaklar gelip alacaklar hali ile karsilayacaklar
Çok çok saÄŸolun…. Allah razı olsun…
Ah deÄŸerli hocam ah. ‘Söylesem tesiri yok, sussam gönül razı deÄŸil?’ Sadece yazılarınız ve youtube derslerinizden öğrendiklerimle ÅŸu an kızımı yurt dışında yaz okuluna gönderebilecek finansal okur yazarlık ve geliri elde edebildim. Üç beÅŸ tane bile olsa ki çok çok daha fazlayız, kıyıya vurmuÅŸ deniz yıldızları size minettar. DoÄŸruları söyleme ihtiyacınız saÄŸlığınızı bozmasın.
Saygılar.
Okan bey bizlere yazma enerjisini sizler veriyorsunuz… Ben kurtarabildiÄŸim deniz yıldızlarını denize atmaya devam edeceÄŸim…
Herşeyi bilemeyebiliriz, siyasileri kastediyorum, biz ne zaman dik duracağız Hocam. Her önemli yasa ve uygulamayı eksik yapıyoruz, zorlanıyoruz, saygılarımla
Çok hoÅŸ bi yazı olmuÅŸ hocam.. Okuldaki bi hocamın da dediÄŸi gibi ülkemizdeki finansal elitlik seviyesinin düşüklüğü piyasada yeni sorunları beraberinde getiriyor… Yazı da aynı tesbitin detaylı açıklaması gibi olmuÅŸ tebrik ediyorum.
Çok teÅŸekkür ederim…. SaÄŸolun…
Yiğit bulut istememiştir ben söyliyeyim sorun şu ki bilgi sizde güç onda Teoriniz işlemiyor maalesef
Hocam benim gönlümdeki yeriniz Cumhurbaşkanımızın Ekonomi Başdanışmanı olmanız. Daha aşağısını kabullenmem. Adam gibi adamsınız. Allah razı olsun sizden.
Sizden de Allah razı olsun…
Ekonomi her bireyin bilmesi vede uygulaması gereken bir husus. Yaşamın her safhasında aslında ekonomi var. Bu yazı aslında milat kabul edilebilecek bir yazı. Bu anlatım tarzı ile her bireyin asgaride olsa bilmesi gereken konuların lise çağındaki gençlere öğretilmesinde ve ilgilerinin bu konuya çekilmesinde inanılmaz yararların olacağını tahmin ediyorum. Elinize, emeğinize ve beyninize sağlık Sayın Yaşar Hocam.
Hakkı bey sonsuz teÅŸekkür ederim… SaÄŸolun…
Evet Hocam Bilgi güçtür… Çok haklısınız… Siz bilginizin zekatı olarak insanlara, ÅŸirketlere yardımcı olmaya çalışıyorsunuz… Yaptıklarınız gerçekten harikulade ÅŸeyler…. KeÅŸke sizin gibi insanlar bu ülkenin ekonomi yönetiminin başında olsa…
mesaj için sonsuz teÅŸekkür ederim…
Jöleli arkadaÅŸ engellemiÅŸtir …
Öyle dolduÄŸunu düşünmem.. ÇÜnkü kendisi beni sever…
Hocam,taş yakından değer.
1-Doğruyu söylememe Hastalığı gelişememiş ülkelerin hastalığı, Açıkça yalan söyledikleri için geri kaldılar.
2-MB faizi artırmamakla doğru yaptı. Faiz artışı enflasyon demek, işsizlik demek 100.baz puan %055 işsizlik demek . Üretici kredisine 150 baz puan olarak yansır. ÜFE %080 artacak demek olurdu. MB nı piyasa yorumcularına gol atmıştır. Çok büyük şirketin ekonomistinin 4.44 den £ alan yanar dediğini biliyorum. £ 5.50 oldu, Utanmadan hala yorum yapıyor. Özür dileme kültürü dahi gelişmemiş.
3-Dolar 1700 den 1178 e giderken bayram edenler, Teşvik edenlere Ekonomist değil hain demeli. Dövize asla müdahale edilmez.
4-Yaşar Hocayı Bakanın toplantısından çıkarmalarına çok, çok sevindim. Oh.. olmuş.. Kimin Listeden çıkardığını kendisi çok iyi biliyor. Yaşar hoca o adamın oraya gelmesi için çok yazı yazdın.. O kişi ay çiçeği gibi..
Hocam sizin hakkınız zor ödenir. Allah sizden bin kere razı olsun. 4 senedir youtube ve sitenizden takip eder, tüm yazılarınız vakit buldukça okurum. Biliyorum ki benim gibi ekonominin “e” sinden anlamayan yüz binlere dokundunuz, ışık tuttunuz, ufkumuzu açtınız. Åžubat Ankara eÄŸitiminde sizinle tanışmak benim için büyük bir onurdu. Mekanı cennet olsun Rahmetli Babanızın mesleÄŸinden olmam sebebiyle daha güzel de bir baÄŸ kurduk. Åžuan burada bile (Suriye) bile sizleri takip edip okuyan özel bir kitleniz var. Lütfen yazmayı hiç bırakmayın. TeÅŸekkürler.
Çok tÅŸkr ederim saÄŸolun… Bu mesaj benim için gerçekten çok önemli… Sizler kahramanlarsınız…
Yazınız son derece öğretici etkilenmedim desem yalan olur. Yaşım ilerlemesine rağmen bilmediğim çok önemli konular olduğunu, ekonomiyi takip etmeye başladıktan sonra farkettim. Zannedersem sürekli takipçilerinizden birisi olucam. Hatta ders bile isteyebilirim. Elinize ve bilginize sağlık teşekkürler.
mesaj için çok tşkler
boşverin hocam sıkmayın canınızı siz yazın okuyan okur, paranız sağlığınızı bozmasın hele başkasının parası hiç bozmasın, artık gemisini kurtaran kaptan. Kemal bey 12bin euro kazanınca ne yapacak sanıyorsunuz, işçiye prim mi verecek yoksa altına yeni bir mercedes çekip dış güçlere küfür etmeye devam mı edecek :)
kemal bey, yeni yatırım yapacak…
Hocam yine ders vermiÅŸsiniz, hakkıyla…MeÄŸer ne kadar çözümsüz bilgeler bizi yönetiyormuÅŸ sayenizde anlıyoruz..
Bir arkadaşım demir fiyatları yuzunden battı.A sınıfı karnesi olan bir müteahhiddi kendisi.Kendisine bu tür risklerde bazı estürümanlar kullanılıyor demiÅŸtim.Åžimdi sizin forward kur yazısını okuyunca acaba diye düşündüm.Hocam demir için böyle bir çözüm varmıdır.Sizden bahsettim. Parasal Risklerin sigorta edilmesi gibi teknikler var ama ben bilmiyorum dedim.Gerçekten bu konuda ne yapılabilir hocam…Bir çok arkadaşınında demir , çimento gibi sebeplerle battığını söyledi.Özellikle kamu ihalelerinde…Veya bir videonuzda bu konulardan bahsedermisiniz.Yada arkadaşıma söylesem sizden ders alsa diyorum..
Necmettin bey, ders almasına gerek yok. Benzer hedging enstrümanları tabi ki birçok mal grubu için de geçerlidir…
TeÅŸekkur ederim hocam….
Sevgili YaÅŸar Hocam,
Varsın almasınlar be.
Sizin hayat felsefeniz ve çabalarınız gitmesi gereken yerlere zaten gidiyor.
Velev ki gitmiş olsanız bile, isminizi sildiren muhterem/ler zaten dilinizden anlamayacaklardı.
Sizi önemseyen, yazdıklarınızla geleceğe yön veren, bu ülkenin kalkınmasına katkı sağlayan tahmininizden çok daha fazla bireysel yatırımcı var merak etmeyin.
Ä°yi dileklerimle,
çok kıymetli hocam 2 ay önce bi araştırmamı size mail attım hala dönüş olmadı sizden ricam mail adreiniz mi yanlış yazdım acaba mail adresim [email protected] bana boş mail atarsanız size tekrar mai atmak istiyorum bilgileriniz harika mükemmel fakat şuan cook daha güzel yerlerde olmanız gerekmektedir ülke yararına bilgilernizden insanların yararlanması lazım bizi bilgilendirdiginiz için çoook teşekkür ederim iyi çalışmalar dilerim
Hocam sizin yaklaşık 10 yıldır takip ederim. sizin youtube eğitimleri sayesinde finans okur yazarlığı öğrendim ve bilanço dönemlerini ip ile çekip faaliyet raporlarını büyük bir keyif ile okuyorum. Vermiş olduğunuz bütün emeklerden allah razı olsun.
İşim gereği sizi biraz (biraz değilde epeyce) kendime benzetiyorum. Bir kurumda Muhasebeciyim. Yıllık gelir gider hedefleri belirlenirken veya başka konularda ilerisi için bir strateji benimsenirken hep şunu ortaya koya koyarım. Elimdeki mevcut veriler ne, yapılacak olan veya yapılması mutemel anlaşmalar neler. Buna göre de hedefimi belirlerim. Hayalperestlik yapmam. Ancak idari makamlar bu kriterlere göre değilde kendilerince akıllarından geçenlere göre bana hedef belirlememi isterler.
Mevcut veri ile yaşanması muhtemel olan verileri görmek yerine kafasını kuma gömüp toz pembe hayalinde olanı benimseyip yıl sonunda da kabusa uyananırlar. Hayal kurmak güzeldir, ancak kurduğun hayalin binasını elinde olan gerçeğin temelleri üzerine inşa etmek zorundasın.
Bu nedenledir ki doğruyu veya gerçeği konuşmak bazen batabilir ve insanların bir yerlerini acıtır ya da kurulmak istenen hayalleri yerle bir eder, dolayısıyla da KAPATIN ŞUNUN ÇENESİNİ mantığı işler.
Tıpkı toplantı mevzusunda size yapılan gibi….
Saygılarımla.
bırakın sıfatı kabarık sureti silikleri hocam, sizler allahın emrettiği dosdoğru yol üzerinde olan halkın gönül tahtındasınız.birdaha ki seferede siz geri çevirin daveti,ihtiyacınız yok.sevgimiz dualarımız sizin için..
Saygıdeğer Hocam,
Bir arkadaşımın bana ilettiÄŸi yazınız sayesinde sizi yeni tanıma fırsatım oldu. Dilinizin sadeliÄŸi ve analizlerinizin gücü bizleri hayran bırakıyor. Volatilite’nin çok arttığı günümüzde analizlerinizi/ yorumlarınızı dört gözle bekliyoruz.
Saygılarımla,
DeÄŸerli Hocam,
Bu senaryoda vadesinde ödemeyi alamassam ya da mücbir sebeplerden mal iade gelirse.
Çok çok güzel bir soru sormuÅŸsunuz tebrik ederim… Bu söylediÄŸiniz risk operasyonel bir risktir. Riskler ikiye ayrılır. Birincisi sistematik riskler (her firmayı etkiler… Örn döviz kuru riski) bir de sistematik olmayan firmaya özgü risklerdir (sizin bu anlattığınız riskler) Bu riskler ise piyasa enstrümanlarıyla yönetilemez. Bu tür riskler iyi bir iç denetim ile çözülebilir. Vadesinde ödemeyi alamamaya karşı alacağınızı sigortalatabilir ve bunu da maliyete yansıtırsınız. Ama para zamanında ödense bile muhasebeciniz bu bu parayı alıp kaçabilir ve bu da risktir. İç denetim ÅŸart…
Hocam siZin kaliteniz tartışılmaz, ama maalesef bilginin ve liyakatın önem verilmediği bir ülkede yaşıyoruz??? Ekonomi yönetimi siZin gibi lerde faydalanmalı, ama adamların kalitesi ve vizyonu çok düşük, sizi anlayamıyorlar bile????
Siz yine doğruları söylemekten vazgeçmeyin:):)
Yazıda verdiğiniz örneği okurken hedge konusunda hiç bahsetmeyeceksiniz diye çok gerildim, neyse ki oraya bağladınız.
Bu kadar büyük meblaÄŸ ve vadelerle iÅŸ yapan herkes viop – varant araçlarını öğrenip kullanmalıdır. Küçük bir bedel karşılığında tüm kur riskini üzerinden atmış olur rahat rahat iÅŸine odaklanır. Bu araçları kullanmak da çok kolaydır, bir yatırım hesabı açılır, hisse veya dolar alıp satar gibi bankanın internet ÅŸubesinden iki dakikada iÅŸlem yapılır.
Şirket sahibi bilmiyorsa bile şirkette ilgili bölümde bu işten anlayan birileri yapabilir.
aynen katılıyorum… sistematik riskleri (örn. piyasa riski) yönetmek aslında çok kolay…
EmeÄŸinize saÄŸlık hocam. Yazınız öğretici olmasının yanı sıra ekonomi/finans kavramlarının soyut olmasından kaynaklanan sıkıcılığı (kimilerine göre) ortadan kaldırıyorsunuz ve bunu iki kiÅŸi arasındaki diyalogla keyifli bir hale getiriyorsunuz. Sadece ekonomi deÄŸil edebi bir öğreti aktarıyorsunuz. Sonsuz teÅŸekkürler. Allah razı olsun. Saygılarımla…
Sn. Hocam, Fed’in faiz artırmaya baÅŸladığı (sanırım 2013’tü) zamandan beri bu kurlardaki volaliiteyi durduramayan Merkez Bankası hem enflasyonun hemde faizlerin artmasına neden olmadı mı ? Sonuçta bağımsız hareket ediyor ve hiç sorumluluÄŸu yok. Fed’in faiz artırımlarından çok önce bir ÅŸekilde TL’nin bu kadar kırılgan olmasının önüne geçmeleri lazımdı, ve bu volatil duruma yol açmamalılardı. Bunun bedelinide sokakta vatandaÅŸ ve Sn. CumhurbaÅŸkanınında dediÄŸi gibi sandıkta hükümetler ödüyor.
Sizin kıymetiniz 2030 -2045 yılları arası olacaktır.Çünkü başkan Tayyib Beyin çevresinde bazı çıkar odakları sizin gibi kaliteli insanların öne çıkmasını engellemekteler.Tayyib Bey bunu biliyor ancak aşamıyor.
Bilgi güçtür, bilgiyi aktarmak ise biraz GÜÇtür.
Gücünüzle tüm güçlükleri aşabileceğinize inanıyorum.
Kıymetli hocam Ülkemizin sizin gibi daha çok insana ihtiyacı var. Yetiştirmek için uğraştığınızı görüyoruz. Yoğun olduğunuzun farkındayım. Yine de ögörülerinizi daha sık yazarsanız çok mutlu olurum.
Emeğinize, ellerinize sağlık.
Teşekkürler.
Kayseriliyim, 21 senedir yurtdisinda muhendis olarak calisiyorum. Yuregi boyle carpan, temiz, iyi niyetli 100 kisi olsa inan Turkiye’yi zirveye cikarir. Nasil tesekkur edecegimi bilemiyorum. Kalben dualarim sizinle.
Ben de hemşehriniz olarak, bu güzel mesaj için teşekkür ederim.
DeÄŸerli hocam,
yine çok kıymetli bilgiler sundunuz bizlere. meyve veren ağaç taşlanır. moralinizi bozmayın. hak ettiğinizi önünde sonunda alacaksınız inşallah. saygılarımla.