Küresel kriz sonrası dünya merkez bankacılığı yeni bir döneme girdi.
Gerek merkez bankacılar gerekse akademisyenler bu kuruluşlara yeni görevler ve yönler vermeye başladılar.
Tingbergen’in “bir amaç, bir araç” prensibi bir kenara bırakıldı. Dünyayı ve ülkeleri yeni bir krizden koruma ve bu amaca yönelik olarak makroekonomik politikaları çizme görevinin merkez bankalarına verilmesi gibi çabalar giderek yoÄŸunlaÅŸtı.
Özellikle tanımı bile tam olarak yapılmayan “finansal istikrarın korunması ve kollanması, kısa vadeli ve oynaklığı fazla dış sermaye akımlarının önlenmesi, ihracatın artırılması, spekülatif balonların oluÅŸumunun kısıtlanması ve bunlardan arta kalacak zaman olursa enflasyonla ilgilenmesi” ÅŸeklinde politika izlemesi, merkez bankalarına biçilen yeni görevler olarak ortaya atıldı.
Ayrıca ekonominin parasal nitelikleri arasında yer alan kredi düzeyindeki gelişmeler ile konjonktürel dalgalanmalar arasındaki ilişkileri de mercek altına alındı.
HÂLÂ KONUŞULUYOR
Analitik düzeyde bugün geldiğimiz noktada akademisyenler hem kendi önerdiği görevlerin nasıl yapılacağını hem de önerilerin doğruluğunu sorguluyorlar.
Ne var ki bu sorgulamalar hâlâ tartışma düzeyini geçemiyor.
Ara sıra Türkiye’de olduÄŸu gibi ortodoks yöntemlerden ortodoks olmayan yeni eÄŸilimlere yönelen merkez bankalarının baÅŸarılı olup olmayacakları da bir baÅŸka sorgulama alanı olarak karşımıza çıkıyor.
Çeşitli nedenlerle ortodoks olmayan para politikası uygulamaya çalışan merkez bankaları üç engelle karşılaşıyorlar.
Birincisi, piyasa oyuncuları belirsizliÄŸi artıran yeni modellere ve aykırı uygulamalara karşı çıkıyorlar. Zira bunlar onların “iÅŸ programlarına” uymuyor.
İkincisi, öğrenmedikleri ya da inanmadıkları yeni yöntemlere tepki gösteriyorlar.
Üçüncüsü ise belirsizlik yaratan bu tür politika değişiklikleri dünyada yaşanan kaotik ortamda olumlu sonuçlar alamadığı için taraftar bulamıyor.
BRAVO KAPÄ°TANO
Bazı merkez bankaları ise yeni yöntemleri uygulayanları destekleyerek, hikâyede olduÄŸu gibi “bravo kapitano” diyerek onları ön saflara itiyorlar.
BaÅŸarılı olurlarsa arkalarından gidecekler. BaÅŸarısız olursa “ruhlarına” dua okuyacaklar.
İşte şimdi bu dönemden geçiyoruz.
Ortodoks olmayan politika uygulayıcılarının gelinen bu safhada başarılı olduklarını söylemek güç. Hatta kendilerinin yarattıkları sorunları da çözmek zorunda kalıyorlar.
Enflasyonu tek ve en önemli görevi olarak misyonlarının en üzerine koymayan ve yeni modaya uyan merkez bankalarının ülke ekonomisine katkılarının düşük olacağını düşünüyorum.
Özel ya da akademik nedenlerle görev alanını değiştiren ya da önceliği başka konulara veren merkez bankalarının orta dönemde başarılı olmalarını da beklemiyorum.
Özellikle piyasaların güçlü olduÄŸu dünyamızda Alman Maliye Bakanı’nın deyiÅŸiyle “Piyasalardan hediye beklememek lazım”. Tam aksine “Onlara mantıklı yatırım olanaklar sunmak gerekiyor”.
Bu olanaklar sunulmayıp, “Benim dediÄŸim dediktir” diye üzerlerine gittiÄŸinizde sürekli kaybeden oluyorsunuz.