Mahfi EÄŸilmez’in bugünkü yazısı
Sorunun Ortaya Konulması
Ülke parasının yabancı paralara karşı uğradığı değer kaybının ne kadarlık kısmı dış gelişmelerden ne kadarlık kısmı iç gelişmelerden olur? Son zamanların çokca tartışılan konuları arasında bu da yer alıyor. Bazılarına göre TL’nin değer kaybı tamamen dış gelişmelerin sonucu olarak ortaya çıkıyor, bazılarına göre bu kayıplarda iç gelişmelerin yani Türkiye’ye özgü gelişmelerin de etkisi var. Bir paranın yabancı paralara karşı uğradığı değer kaybının ne kadarının dışarıdan ne kadarının içeriden kaynaklandığını ölçebilmenin en kestirme yolu söz konusu parayı belirli bir zaman diliminde, aynı kategoride yer alan ülke paralarında ortaya çıkan değer kayıplarıyla karşılaştırmak. Karşılaştırmayı yaparken benzer ekonomileri seçmek hata yapmamak için çok önemli.
Gelişme yolundaki ekonomiler arasında üst lig olarak kabul edilen yükselen pazar ekonomileri kategorisinde sınıflandırılan Türkiye, 2013 yılından beri kırılgan beşli diye anılan bir grup içinde (Brezilya, Endonezya, Güney Afrika, Hindistan ve Türkiye) ele alınıyor. Her ne kadar yakın zamanda kırılgan beşli (Arjantin Mısır, Pakistan, Katar ve Türkiye olarak) yeniden tanımlanmış olsa da bu yeni kategorilendirme fazlaca itibar görmemiş olduğu için eski grubu ele alarak bir değerlendirme yapmak daha uygun olacak gibi görünüyor.
Olay Yeri Ä°ncelemesi: Eldeki Veriler
Yazının ekinde kırılgan beşli olarak anılan ülkelerin para birimlerinin USD karşısında 22 Mayıs 2013’den bugüne kadar geçirdiği değerleri ele alan iki tablo ve aynı şekilde Dolar Endeksini ele alan bir tablo yer alıyor. Başlangıç olarak 22 Mayıs 2013 tarihini ele almamızın nedeni dönemin Fed Başkanı Bernanke’nin niceliksel gevşeme programının yılsonuna doğru sonlandırabileceğini açıkladığı gün olmasıdır. Bu açıklamadan sonra özellikle gelişme yolundaki ülke paraları değer kaybetmeye başladığı için bu günü başlangıç tarihi almak son dönemlerdeki değişimleri izleyebilmek açısından doğru bir yaklaşım olacaktır.
Ekteki ilk tablo Doların, ABD’nin en önde gelen 6 ticaret ortağının para birimlerine (Euro, Yen, Pound, Kanada Doları, İsveç Kronası ve İsviçre Frangı) karşı değerini gösteren Dolar Endeksini (DXY) ele alıyor ve 22 Mayıs 2013 = 100 kabulüyle Dolar Endeksinde o günden bugüne yaşanan dönemsel değişimleri gösteriyor. İkinci tablo, aynı şekilde 22 Mayıs 2013 = 100 kabul ederek kırılgan beşli ülkelerinin para birimlerinin endekslenmesini ve sonraki yıllarda bu endekse göre değer değişimlerini ölçüyor. İkinci tablonun dayanağını oluşturan ve bilgi amaçlı hazırlanan üçüncü tablo ise ülke para birimlerinin USD karşısındaki değerlerindeki değişimleri gösteriyor ( 1 Ülke Para Birimi = ? USD hesabıyla.)