Ekonomide insanların en az inandığı hesaplamaların başında enflasyon ve işsizlikle birlikte kişi başına düşen gelir hesabı geliyor.
Kişi başına gelir hesabı ekonomi bilimindeki birçok hesaplamada olduğu gibi teorik bir ölçüdür. Sadece bir ortalamayı göstermeyi ve bu ortalamalardan hareketle uluslararası karşılaştırmalar yapmayı hedefler.
Kişi başına gelir ya da daha bilimsel şekliyle kişi başına GSYH şu basit formülle hesaplanır: Kişi Başına Gelir = GSYH / Yıl Ortası Nüfusu. Örneğin Türkiye’de 2011 yılı GSYH’sı 772 milyar dolar ve yıl ortası nüfusu 73,5 milyon kişi olarak bulunmuş ve buna göre de kişi başına yıllık ortalama gelir 10.444 dolar olarak  hesaplanmıştır.
Bu hesaplamada üzerinde durulması gereken iki önemli nokta vardır: (1) Bu gelir yıllık gelirdir. Yani aya bölersek aylık gelir kiÅŸi başına 870 dolar eder. (2) Bu gelir ortalama gelirdir. Yani bu ortalama tutarın çok altında veya çok üstünde geliri olanlar olabileceÄŸi gibi bu gelir dolayında yıllık gelir elde edenler de vardır. Yani bu gelire bakıp da herkesin bu kadar bir ortalama gelir elde ettiÄŸini düşünmek yanlıştır. Bu yalnızca basit bir ortalamadır. Gelirin adaletli dağılıp dağılmadığı bu hesapların deÄŸil gelir dağılımı hesaplarının konusudur. Türkiye’de gelir dağılımının nasıl olduÄŸunu merak edenler bu sitedeki Türkiye’de Gelir Dağılımı baÅŸlıklı yazıma bakabilirler.
Bu hesaptan giderek Türkiye’de kişi başına gelirin yıllar itibariyle nasıl değiştiği ve buna göre gelişme yolunun doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında bir sonuca varmak mümkündür.
AÅŸağıdaki grafikte Türkiye’nin 1923 ile 2008 yılları arasında kiÅŸi başına gelirindeki deÄŸiÅŸim gösterilmektedir. (Bu grafikte kullanılan veriler Angus Maddison’ın sitesinden http://www.ggdc.net/MADDISON/oriindex.htm alınmıştır. Maddison dünya GSYH ve nüfusunu milattan itibaren hesaplamış ve yayımlamıştır. GSYH hesabını yaparken 1990 yılı uluslar arası Geary – Khamis dolarını kullanmıştır. Geary – Khamis doları satınalma gücü paritesi ve malların uluslararası fiyatları üzerine dayalı hipotetik bir dolar hesabıdır.)
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.