Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçen ay sonunda kayıtdışılık konusunda bilgi verirken farklı kuruluşların farklı modellemelerle hesaplamalar yaptıklarını yüzde 11 ile yüzde 66 gibi uç oranlı sonuçlar açıkladıklarını söyledi. Oysa son 20 yılda uluslararası çatı kuruluşlar OECD ve IMF kayıtdışılık konusunda hem nedenleri saptayan, hem de mücadele yöntemlerini içeren çalışmalar yapıyorlar. Bizim bu çalışmaları inceleyip, bunların ortak paydalarını saptayıp ona uygun bir mücadele yöntemi saptamamız gerekiyor.
Kayıtdışı OECD ve IMF gibi uluslararası çatı kuruluşların son 20 yılda gündemleri içerisinde sürekli olarak önemle yer alan bir konu oldu. Hem çeşitli ülkelerde kayıtdışılığın nedenlerini araştırdılar, hem de çeşitli ülkelerin kayıtdışı ile mücadele yöntemlerinde ortak paydanın ne olduğu konusunu ele aldılar. Hangi ülkelerin bu alanda başarılı, hangi ülkelerin başarısız olduğun saptadılar. Buna bağlı olarak yüksek kayıtdışı oranlara sahip olan ülkelere mücadele konusunda yol haritaları önerdiler.
OECD 2002 yılında “Dünyada kayıtdışılığın resmi” diyebileceÄŸimiz bir çalışmayı 110 ülkede yaptığı bir araÅŸtırma ile ortaya koydu. OECD bu araÅŸtırmasının sonunda kayıtdışılık konusunda ülkeleri üç kategoride sıraladı. GeliÅŸmekte olan ülkelerde kayıtdışılık oranının ortalama yüzde 41, geçiÅŸ ekonomilerinde yüzde 38 ve OECD ülkelerinde yüzde 18 olduÄŸunu açıkladı. OECD’nin bu araÅŸtırmasında Türkiye yüzde 32.1’lik kayıtdışılık oranıyla OECD ülkelerinde en yüksek orana sahip ülkesi olarak belirlendi.
2011 yılında ülkemizde kayıtdışılığın 2002 yılına göre yaklaşık 5 puan gerileyerek yüzde 27.7 olarak açıklandığını görüyoruz. Oysa, 2010 tarihinde bir TÜİK araÅŸtırmasında kayıtdışılığın yüzde 43.3 olduÄŸunu iddia eden bir yazı okuduÄŸumu hatırlıyorum. Ancak, ülkemizde kayıtdışılık ile ilgili rakamların inandırıcı olmadığı en yetkili ağızlardan yapılan açıklamalarda da oraya konuluyor. Maliye Bakanı Mehmet ÅžimÅŸek, 22 Mayıs 2012 tarihli kayıtdışı ile mücadele konusundaki deÄŸerlendirmesinde “Türkiye’de kayıtdışı ekonominin büyüklüğünü belirleyebilmek için farklı yöntemler kullanarak çeÅŸitli çalışmalar yapılmıştır. Gelir Ä°daresi BaÅŸkanlığı, vergi denetim birimi ve çeÅŸitli akademisyenler tarafından yapılan çalışmalarda çok farklı sonuçlar ortaya çıkmıştır. Bu farklılık, yapılan çalışmaların farklı modelleme ve varsayımlara dayanmasından kaynaklanmaktadır. Öyle ki, Türkiye’de kayıtdışı ekonominin boyutunu yüzde 11 ve yüzde 66 gibi uç aralıklarda tahmin eden çalışmalara rastlanmaktadır” diyerek bunu ortaya koyuyor.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.