İSO bir süre önce yayınladığı ilk 500 büyükten sonra dün de ikinci 500 büyük firmayı yayınladı. İSO 1000 çalışması hem ekonomimizin son yıllardaki gelişme trendini ortaya koyuluyor. Hem de ilk ve ikinci 500 büyükle ilgili kıyaslamaların yapılabilmesine yol açıyor. 1968 yılından bu yana sürdürülen ve gelenekselleşen İSO araştırmaları ekonomik gelişmemizi en iyi izleyebildiğimiz çalışma oluyor.
Ä°SO Türk sanayinin önemli bilgilerini içeren çalışmasını ilk kez 1968 yılında 67 yılı sonuçlarını içerir ÅŸekilde baÅŸlamış. İlk çalışmada 100 büyük deÄŸerlendirilirken, 1977 yılında deÄŸerlendirilen kuruluÅŸ sayısı 300’e, 1990’da 500’e yükseltilmiÅŸ, 1997’den bu yana ise ilk 500’ün açıklanmasından kısa süre sonra ikinci 500 büyük sonuçları açıklanarak 1000 büyük açıklanıyor. Bu yılda daha önce açıklanan ilk 500’ün ardından dün açıklanan ikinci 500 büyük ile 2010 yılının 1000 büyük firması açıklanmış oldu.
İSO ikinci 500 açıklaması ile birlikte ilk 500 büyük ile ikinci 500 büyük verilerinin, hem son yıllara göre kıyaslama ile ortaya konulup gelişim tablosu ortaya konuluyor. Hem de ilk 500 ile ikinci 500 değerlendirmeleri yapılıyor. Böylece Türk sanayinin 1000 firmasının genel bir görünümü, bir anlamda Türk ekonomisinin görünümü sergileniyor.
-Türkiye’nin 1000 firmasının 2010 yılında GSYÄ°H’daki toplam payı yüzde10.2 . 2001’de yüzde 8.8 olan bu pay daha sonraki yıllarda artarak yüzde 11.3’ler seviyesine kadar yükseldikten sonra, 2008 ve 2009 yıllarında yüzde 10’un altına inmiÅŸ, Son üç yılda ilk 500’ün GSYÄ°H’daki payı yüzde 8.4’lerden tekrar yüzde 9.3’lere çıkınca ilk 1000’in oranı yeniden yüzde 10.2 seviyesine yükselmiÅŸ. Ancak, son üç yılda ikinci 500’ün payı binde 9 seviyesinde kalarak deÄŸiÅŸmemiÅŸ. Bu tablo ilk 500 ile ikinci 500’ün büyüklük açısından çok önemli farklılık taşıdığını da ortaya koyuyor
-Ä°kinci 500 büyük sanayi kuruluÅŸunun 495’i özel, sadece 5’i kamu kuruluÅŸu. Ä°kinci 500’de 119 firma ile dokuma-giyim-deri ayakkabı sektörü birinci sırada yer alıyor. Onu 105 firma ile ikinci sırada gıda -içki sektörü, 65 firma ile kimya-petrol-lastik sektörü izliyor. Ä°lk 500 içersinde yabancı sermaye paylı 148 kuruluÅŸ yer alırken, Ä°kinci 500’de ise yabancı sermayeli firma sayısı 67. Ä°kinci 500’deki yabancı sermayeli kuruluÅŸların istihdamdaki payları yüzde 12.3, üretimden satışlardaki payları yüzde 13.9, ihracattaki payları yüzde 14.4 ve dönem kar zarar toplamları yüzde 19.2. Bu oranlar ilk 500’deki 148 yabancı sermayeli kuruluÅŸa göre çık düşük.
-Ä°kinci 500 büyük satış-aktif ve ekonomik karlılık oranları bir yıl öncesine göre düşüş gösteriyor. Ä°lk 500’ün karlılık oranlarının da altında kalıyor. Varlık devir hızı binde 95’ten binde 97’ye nisbi bir geliÅŸme gösterse de bu alanda da ilk 500’un 1.20 devir hızının da çık altında kalıyor.
-Ä°kinci 500’de sektörlere göre kiÅŸi başına en yüksek katma deÄŸer elektrik sektöründe. Onun petrol ürünleri-lastik-plastik ile kağıt-kağıt ürünleri-basım izliyor. En düşük katma deÄŸerli sektör ise dokuma-giyim eÅŸyası-deri ayakkabı sektörü.
-1997 yılındaki ilk Ä°SO deÄŸerlendirmesinde ikinci 500 firmanın faaliyet dışı gelirinin dönem kar zarar içindeki payı yüzde 71.2 iken, son 13 yılda giderek azalarak yüzde 29.6’ya gerilemiÅŸ durumda. Faiz ve finansman giderleri de son yıllarda gerilemiÅŸ finansman giderlerinin satışlar içindeki payı 2010’da yüzde 2.6’ya düşerken, ödenen faizlerin oranı da 1.7’ye gerilemiÅŸ, Son yıllarda satış gelirleri artarken finansman maliyetleri düşmektedir.
İSO ikinci 500 açıklamaları ve ilk 500 ile değerlendirme tabloları ekonomimizin genel yapısını ortaya koymaktadır.
Ä°SO BaÅŸkanı Tanıl Küçük içinde bulunduÄŸumuz dönemle ilgili deÄŸerlendirmesinde, ” 2010’u takiben 2011’in ilk yarısı da sanayi üretim ve büyüme açısından olumlu geçerken, yüksek cari açık önemli bir kırılganlık unsuru olmayı sürdürüyor. Åžimdi buna bir de küresel ve ekonomik belirsizlik ve durgunluk endiÅŸesinin eklendiÄŸini görüyoruz. Bundan önceki dönemlerde olduÄŸu gibi bu zor sürecin aşılmasında da yine, ekonominin lokomotif sektörü olan sanayimize büyük görev düşecektir. Bu nedenle sanayimize destek saÄŸlanması, içinde bulunduÄŸumuz koÅŸullarda her zamankinden daha önemli hale gelmiÅŸtir” diyor.
Ä°SO’nun bu önemli çalışmasına 500 KOBÄ° çalışmasının eklenmesinin önemli olacağına inancımı daha önce de belirtmiÅŸtim, ÅŸimdi yine tekrarlıyorum…