Düşüş Merkez’in açıklamalarının yanlış anlaşılmasından mı kaynaklanıyor? Ä°MKB seansları durdurulmalı mı?
ABD’de yaÅŸanan borçlanma limiti ve AAA kredi notunun düşürülmesi, Avrupa’da ise krizin ceza sahasına girebileceÄŸi korkusu, önce ABD borsasını ardından Avrupa borsalarını salladı.
Fakat ilginçtir ki, kamu borcu sorunu bulunmayan, Avrupa ve ABD’nin aksine bankaları taÅŸ gibi saÄŸlam bir finansal bünyeye sahip olan Türkiye’nin finansal kalbi, bütün borsaların iki katı tekledi.
Merkez Bankası’nın para politikasında yaptığı deÄŸiÅŸikliÄŸinin ardından hızlanan satışlar aslında ortada garip bir durum olduÄŸuna iÅŸaret ediyordu. Neden Ä°MKB, ikinci kez batma noktasına gelip ikinci kez kurtarılan Yunanistan’ın borsası kadar düşüyor? Neden Avrupa borsalarındaki düşüşü 3’e hatta 4’e katlıyor?
Cuma günü yüzde 5’in üzerinde deÄŸer yitiren endeksin, hafta bazındaki kaybı yüzde 10’a ulaÅŸmıştı. Bugünkü kayıpla birlikte düşüş trendinin baÅŸladığı 7 gün içerisindeki kayıp yüzde 14’ü aÅŸtı. Aynı dönemde Yunan borsası da yaklaşık yüzde 15 deÄŸer yitirdi. Yani Ä°MKB bu 7 günlük süreçte Yunan borsası kadar deÄŸer yitirdi.
Satışların ikinci seansta da sürdüğü borsada kayıplar saat 16:02 itibariyle yüzde 7’ye yaklaÅŸtı. 53 bin seviyesinin de altına gelen endeks 52.200’lerde tutunma çabası veriyor.
Ortada bir panik sorunu olduğu verilerden anlaşılıyordu. Fakat düşüşün sakinleşmesi konusunda piyasa girdiği psikozdan bir türlü çıkamıyordu.
Ä°ÅŸte bu psikolojiyi ve bunu engelleyebilecek psikolojik önlemleri piyasa uzmanlarına sorduk. Küçük yatırımcıyı temsilen konuÅŸan BORYAD BaÅŸkanı Ali Bahçuvan, BaÅŸbakan ErdoÄŸan’ın çok yüksek güven katsayısı nedeniyel BaÅŸbakan’ın çıkıp telkin mesajları vermesi önerisini söylüyor. Piyasanın doÄŸrudan içinden bir isim olan Figen Özavcı ise piyasanın tamamen bir iletiÅŸim kazası nedeniyle düştüğü inancında. Onun önerisi ise Avrupa’da çok sık kullanılan seans durdurma.
Özavcı’nın önerisi sadece yanlış algılamayı düzeltmenin ötesinde aslında bir baÅŸka kritik sorunu da çözebilecek nitelikte görünüyor. Piyasa uzmanlarının hemen hemen hepsinin ortak kanaati, borsadaki aşırı hızlı düşüşün sebebi sadece panik. Fakat piyasada açığa satış yapan bazı oyuncular düşüş dönemlerinde bunu kâra çevirmeye çalıştığı için düşüş olması gerekenden misli misli fazla gerçekleÅŸiyor. Son düşüşte açığa satışçıların düşüşün restleÅŸmesinde yine büyük rolü olduÄŸu gelen bilgiler arasında. Seans durdurma, açığa satışçıları açıkta kalma korkusuyla dizginleyebilecek bir yöntem olarak nitelendiriliyor. Bahçuvan da seans durdurmanın ugyulanabileceÄŸi kanaatinde.
Ä°ÅŸte HABERTURK.COM’un uzmanlardan aldığı yanıtlar…
Delta Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Figen Özavcı
DÜŞÜŞ MANTIKSIZ; DURGUNLUK SORUNU YOK, LİKİDİTE SORUNU VAR
Merkez Bankası’nın son politika kararları piyasalar ve birçok uzman tarafından yanlış anlaşıldı. Sanki Merkez Bankası’nın faiz indirimi ve zorunlu karşılık oranlarını düşürme kararlarını bir durgunluk korkusuyla yaptığı düşünüldü. Halbuki Erdem Başçı’nın açıklamaları bu çok net bir ÅŸekilde gösteriyor ki kararların nedeni bir durgunluk korkusu deÄŸil, Avrupa’da oluÅŸan bir likidite sorunu.
Çünkü son geliÅŸmeler üzerine Avrupa’da bir kaos senaryosu çalışmaya baÅŸladı. Bankalar birbirinde ne kadar Yunan tahvili olduÄŸunu bilmediÄŸi için aynen 2008’deki subprime mortgage krizinde olduÄŸu gibi birbirine güvenmiyor ve kredi hatlarını kapatıyor. Yani birbirine borç vermiyor. Bu da bir likidite sorunu yaratıyor.
Ayrıca geçen haftanın son günlerinde 2008 krizinde yumuÅŸak geçiÅŸi saÄŸlayan ABD’den Avrupa’ya (FED’ten Avrupa Merkez Bankası’na) swap hattını bu defa açmayacağını söylediÄŸi yönünde bir dedikodu yayıldı.
Fakat bunların hiçbirinin olmayacağı ve piyasalara merkez bankaları tarafından likidite verileceği ortaya çıkmış oldu.
Dolayısıyla Merkez’in kararı aslında bu riske yönelikti. DurgunluÄŸa yönelik deÄŸil.
Şimdi tekrar başa dönmüş olduk. Yani nedir? Piyasalarda likidite bolluğu yaşanacak.
Fakat bu süreçteki yanlış algılama, Merkez’in kararının sebebiyle ilgili bir iletiÅŸim kazası yüzde 12 düşürdü Ä°MKB’yi.
SEANS DURDURULMALI
Bu sorunu çözmek için bence düzenleyici kurumlar harekete geçmeliydi. Hâlâ da geçmeliler. DiÄŸer ülkelerin borsalarında bu türden yanlış anlama dönemlerinde veya algılamaların paniÄŸe dönüştüğü durumlarda tedbir olarak borsa seansları kapanır. Sonuçta Türkiye’de de bir kriz sözkonusu deÄŸil. EÄŸer seans durdurulursa insanlara daha saÄŸlıklı düşünme ve gerçek manzarayı görme fırsatı yaratılmış olur. Çünkü mevcut durumda yatırımcıların doÄŸru fiyat algısı kayboluyor.
bu nedenle İMKB yönetimi, seans durdurmayı bir tedbir olarak gözönüne almalı. Sonuçta son dalgalanmada da Kore, İsrail gibi ülkeler seansı durdurdu ve bu yöntem dışarıda çok sıklıkla kullanılan bir tedbir.
Borsa Yatırımcıları Derneği (BORYAD) Başkanı Ali Bahçuvan
“BORSA KAPATMALARI PANİĞİN ÖNÃœNE GEÇER”
Bahçuvan, global piyasalardan kaynaklanan panik ortamlarda borsaların geçici bir süreliÄŸine kapatılabileceÄŸini bunun ise küçük yatırımcının daha fazla zarar görmesinin önüne geçeceÄŸini dile getirdi. Yarım saatlik ya da 15 dakikalık iÅŸlem kapatmalarının ABD, Güney Kore ve diÄŸer bazı ülkelerde uygulandığına iÅŸaret eden Bahçuvan, “Panik geçene kadar bunların uygulanması gerektiÄŸini düşünüyorum” dedi.
ABD’de yaÅŸanan tombul parmak örneÄŸini de veren Bahçuvan, bu gibi durumlarda dahi piyasaların kapatıldığını aktardı. Yalnız Türkiye’de 10-15 senedir böyle bir uygulamanın bulunmadığını aktaran Ali Bahçuvan ÅŸunları aktardı:
“2008 krizinde bile böyle bir uygulama Ä°MKB’de yapılmadı. Bizde piyasaların bütün geliÅŸmelere açık olduuÄŸ imajı yaratılmaya çalışılıyor. Ve dışardan hiçbir müdahalede bulunulmuyor. En son 1998 yılında yaÅŸadığımız büyük depremde kapalı günler yaÅŸadık. Ondan sonra da teknik nedenler dışında hiçbir müdahalede bulunulmadı.
Açıkçası bizim piyasamız bazen çok panik yaşayabiliyor. Birden hızla rekorlar kırarken, bazen de sert düşüşler yaşayabiliryor. Buyüzden Amerika bunu yapıyorsa biz de yapabiliriz. Bunun bir müdahale olarak değerlendirilemeyeceğini düşünüyorum. Amaç oradaki panik psikolojini kırmak. Durdurmanın amacı budur. Nihayetinde fiyatlar gitmesi gereken yere gidecektir. Kısa vadeli de olasa yatırımcıların hissseleri çok ucuza alıp çok ucuza satmalarının önüne geçilmiş olunacak.
“BAÅžBAKAN KONUÅžURSA KAN KAYBI AZALIR”
Tabii burada en önemli görev BaÅŸbakan’a geçiyor. BaÅŸbakan’ın açıklamaları gerçekten piyasalar tarafından en son yaptığı açıklamaların ardından daha da izlenir oldu. O yüzden bu kan kaybını azaltır diye düşünüyorum. Çünkü, piyasalarda kimin güven katsayısı yüksekse onun tarafından yapılan açıklamalar daha etkili oluyor. Bu yüzden BaÅŸbakan’ın açıklamaları çok büyük öneme sahip. Yani hükümetin bu durumda hasta çocuÄŸu iyileÅŸtirmek için biraz daha aktif olması gerekiyor.
Ayrıca, borsadaki maÄŸduriyet sorunlarının çözülmesi de bir çok yatırımcıyı tekrar piyasaya çekecek ve bu da piyasaya para giriÅŸinihızlandıracaktır.”
kaynak