TÄ°M Türkiye’nin 1000 ihracatçı firmasıyla ilgili bilgileri içeren açıklamasıyla ihracatın fotoÄŸrafını ortaya koyuyor. Bu fotoÄŸraftan ihracatın hangi merkezlerde, hangi sektörlerde yoÄŸunlaÅŸtığını, tek tek hangi firmaların ihracatta öne çıktığını öğreniyoruz. Bu önemli resim yakından incelenip irdelenerek, ihracatta yerli katkının artırılması ve ihraç ürünlerde katma deÄŸerin yükseltilmesinin yolları aranmalıdır.
Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı Mehmet Büyükeşi, 1000 ihracatçı firma, sektörel ve kentsel dağılımlarla ilgili verdiği bilgilerle ihracatın fotoğrafını açıklamış. 2023 ihracat hedefini 500 milyar dolar olarak ortaya koyan TİM bir sivil toplum kuruluşu olarak kayda ve bilgiye dayalı çalışmalarıyla ihracat alanında önemli bilgilerin topluma ulaşmasına yardımcı oluyor. İhracat konusunda bize sürdürülebilir bir envanter sunuyor.
Bu fotoğrafın düşündürdüklerini sizinle paylaşmak isterim.
-TÄ°M’in firmalar, iller ve sektörlere göre yaptığı bu çalışmanın benzerinin mutlaka üretim ve ithalat yapısı açısından da yapılması ekonominin doÄŸru resmini görmemiz açısından büyük fayda ortaya koyacaktır.
-Tablonun bize gösterdiÄŸi ihracatçı 1000 firmanın Ä°stanbul’da yoÄŸunlaÅŸtığını gösteriyor. Ä°stanbul , yüzde 48.3 ile açık ara önde yer alırken onu, yüzde 6.6 ile Ä°zmir, yüzde 5.5 ile Bursa, yüzde 5.4 ile Gaziantep ve yüzde 4.2 ile Ankara izliyor.Bu beÅŸ ilin 1000 ihracatçı firma içindeki toplamları yüzde  69.7’ye ulaşırken, diÄŸer 76 ilin 1000 ihracatçı firma içersindeki payları sadece yüzde 30.3 oranında kalıyor. Bölgesel olarak baktığımızda Marmara’nın yüzde 60.1 oranı ile önemli bir ağırlık taşıdığını görüyoruz. Bu denli bir yoÄŸunlaÅŸmanın ihracatın ülkeye yayılması açısından olumsuzluk yarattığını söylemek yanlış olmaz. Özellikle sınır illerinde yeni ihracat projelerinin hayata geçirilmesi bu açıdan önemlidir. Belli bölgelerde, belli ürünlerin üretilmesinde kümeleÅŸmeler bu yoÄŸunluÄŸu azaltacak sonuç ortaya koyabilir.
-Ä°hracatta ilk onda yer alan firmalara baktığımızda dört tanesinin Türkiye’de üretim yapan yabancı otomotiv firmaları olduÄŸunu, ikisinin beyaz ve kahverengi eÅŸya üreticisi olduklarını, ikisinin demir çelikçi olduklarını ve ikisinin de petrol firması olduÄŸunu görüyoruz. DoÄŸal olarak bu tablo bize bu firmaların üretimlerinde yerli hammadde ve aramalı kullanımının ne olduÄŸu sorusunu düşündürüyor. Bunun sonucunda deÄŸer zinciri içersinde yerli oranını nasıl artırabiliriz ve bu ihraç ürünlerde katma deÄŸerin daha büyük bölümünü yurt içinde tutabiliriz sorusuna cevap aramalıyız. ÖrneÄŸin son on yılda bu dört otomotiv firmasının ihraç ettikleri üretimleri içersindeki yerli katkı payları araÅŸtırılmalı ve eÄŸer ürün içersinde yerli yan sanayi ürünlerinde azalma söz konusuysa, bunun nasıl artırılabileceÄŸi gündeme alınmalıdır.
-Ä°hracatta ilk 1000 içersinde yer alan firmalardan ilk 500’ürnün karlılıkları son yılda yüzde 8.08’den 7.48’e ikinci 500’dekilerin karları ise 6.93’ten 4.90’a gerilemiÅŸtir. Bu gerilemenin kaynaklarının araÅŸtırılması, irdelenmesi ve bu konuda yapılabileceklerin ortaya konması, gerekirse yeni desteklerle ihracatçı firmaların karlılıklarını makul seviyelerde tutmalarına yardımcı olunması gerekir. Karlılık olmadan üretim de ihracatta mümkün deÄŸildir.
Ä°hracat çok önemlidir. Ekonomimizin önemli sorunları dış ticaret açığı ve cari açığın azaltılmasında ihracat önemli rol oynayacak bir araçtır. Ãœretimin sürekliliÄŸi ve büyümesine de yol açan bir faktördür. BüyükekÅŸi’nin ortaya koyduÄŸu tablodan da gördüğümüz gibi son yıllarda ihracatçı firmalarda istihdam artışı meydana gelmiÅŸ ve ilk 1000 firmanın toplam çalışan sayısı 499 bine ulaÅŸmıştır. Ayrıca tek tek firmaların çalışan sayılarında da artışlar olmuÅŸtur. Bu ihracatın istihdam açısından da önemini ortaya koymaktadır.
TÄ°M’in ortaya koyduÄŸu ihracat fotoÄŸrafı çok önemlidir. Ancak, bu fotoÄŸrafın içersinde yer alan unsurlar irdelenerek daha yüksek yerli katkılı ve katma deÄŸerli ihracat için yeni adımların atılmasına ihtiyaç vardır.