Hafta başında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ve piyasa beklentilerinden oldukça yüksek çokan kasım ayı enflasyon rakamları, 2012 yılına ilişkin belirsizliğin öngörülenden daha yüksek olacağına işaret ediyor. Tüketici fiyatlarındaki yıllık artışın çift haneye yaklaşması, çekirdek enflasyonun seri bir şekilde yükseliyor olması bu konudaki Merkez Bankası kökenli iyimser tahminlerin gerçekleşme şansını azaltıyor. Küresel düzeyde sermaye hareketlerin, emtia fiyatları ve döviz kurlarında yaşanacak dalgalanmaların, bunlara bağlı olarak cari açığımızda yaşanacak gelişmelerin sonuç üzerinde belirleyici olacağını hesaba katmak gerekiyor.
Küresel düzeyde gerek ABD’nin, gerekse Euro Bölgesi’nin günü kurtarmak adına eÅŸanlı olarak parasal geniÅŸlemeye yönelme olasılığı güçlendikçe, baÅŸta altın ve petrol olmak üzere emtia fiyatlarının yükseliÅŸ yönünde harekete geçmesi ciddi sıkıntılar yaratacak gibi görünüyor. Parasal geniÅŸleme emtia fiyatlarını yükseltebilir, fakat sermaye hareketleri de artar ve Türk Lirası deÄŸerlenir, bu zıt eÄŸilimler birbirini dengeler ve enflasyonda ciddi bir sıkıntı yaratmaz diyerek rehavete kapılmanın bedeli çok ağır olabilir. Zira emtia fiyatlarında yaÅŸanan yükseliÅŸin cari açığımız üzerindeki olumsuz etkisi Türkiye ekonomisine yönelik risk algısını farklılaÅŸtırabilir ve Türk Lirası mevcut seviyelerde dalgalanabilir veya daha da deÄŸer kaybedebilir. OrtadoÄŸu’da yaÅŸanacak olası siyasi sürprizler durumu daha da olumsuzlaÅŸtırabilir.
Hesapları bozulacak olanların daha ÅŸimdiden itiraz pozisyonu alarak “hayır böyle olmaz” demeye hazır beklediÄŸini görebiliyorum. Ancak aynı kesimlerin cari açığın büyümesinin kusurunu nerede aradığını ve günlük ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına küresel düzeydeki olası parasal geniÅŸlemeleri alkışla karşılamaya hazırlandığını da biliyorum. Son üç yılda olmaz dedikleri her ÅŸeyin gerçekleÅŸtiÄŸini de hatırlatmak istiyorum.
Gerek ABD, gerekse Euro Bölgesi, mali sistemlerini korumak ve kurtarmak, ekonomilerinde aşağı yönlü olduğunu dile getirdikleri gidişin daha da olumsuzlaşmasını engellemek adına parasal genişlemeye yönelmek dışında bir seçenek üretemiyorlar. Emtia fiyatları ise yaklaşık altı ay süren bir düzeltme ile soluklandı ve yeni bir çıkışa hazır hale geldi. Bu tablo küresel düzeyde enflasyon baskılarının artacağına işaret ediyor; ayrıca artan kırılganlık nedeniyle sermaye hareketlerinin daha seçici olmaya başladığını da dikkate almak gerekiyor.
Federal Reserve’nin önde gelen beÅŸ büyük merkez bankası ile birlikte, piyasalara dolar cinsi likidite vermeyi amaçlayan müdahale kararı yeni bir parasal geniÅŸleme niteliÄŸindedir. Yıl sonu olması veya aşırı seçicilik nedenleri ile ÅŸimdilik etkisi pek hissedilmemiÅŸ olabilir, fakat 2012 Ocak ayı ile beraber her ÅŸey farklılaÅŸabilir. Benzer bir geliÅŸme Avrupa Merkez Bankası için de geçerli, şöyle ya da böyle mali birlik uzlaşısı olacağı varsayımı ile parasal geniÅŸlemeyi harekete geçirdiler, bunun ne boyutta olduÄŸunu önümüzdeki yılın ilk yarısında anlamaya baÅŸlayacağız. Son bir hafta içinde mali sektör hisselerinde yaÅŸanan yükseliÅŸ, emtia fiyatlarının sert bir ÅŸekilde yükselmesi ve enflasyon endiÅŸelerinin artması ile duracak; belirsizlik arttıkça riskten kaçınma eÄŸilimi güçlenecek; riskten kaçınma eÄŸilimi arttıkça parasal geniÅŸleme yeni rekorlara koÅŸacak, durgunluktan çıkılamayacak, fakat enflasyon baskısı dayanılmaz boyutlara tırmanacak. Önemli boyutta bütçe açığı veya cari açık veren ekonomiler oluÅŸacak güven bunalımının hedefi olacak.
Bir yandan küresel koşullar, diğer yandan enflasyon baskısı ve cari açığın yüksekliği Türkiye ekonomisini daralmaya zorluyor. İşin tuhafı gelişmiş ekonomik bölgelerdeki parasal genişleme cari açık ve enflasyonla mücadele konusundaki girişimleri boşa çıkaracak, faizlerin daha da yükselmesi sıkıntıyı artıracak gibi görünüyor.