Çeşitli değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi iktisatçıları her zaman ilgilendirir. Nedensellik ilişkisi bilindiğinde, çeşitli ekonomi politikaları yoluyla hedeflere ulaşmak mümkün olabilir. Nedensellik ilişkisi bilinmediğinde ya da yanlış yorumlandığında ise uygulamaya konan politikalarla sorunun çözümü yerine, sorunun daha da ağırlaşması söz konusu olur.
Nedensellik iliÅŸkisi Türkiye’de de sıkça gündeme gelir. Bunlardan en popüler olanı “yüksek faiz mi yüksek enflasyona yol açar yoksa yüksek enflasyon ve yüksek enflasyon beklentileri mi faizlerin yüksek kalmasına neden olur?” bilmecesidir. Ä°ktisat bilimi “yüksek enflasyon ve yüksek enflasyon beklentilerinin faizlerin yüksek kalmasının nedenidir” der. Siyasetçiler ise bunun tam tersini iddia ederler. Ä°ktisat biliminin dediÄŸinin tersi ÅŸimdiye kadar doÄŸrulanamadı, ama siyasetçilerin görüşlerinin yanlış olduÄŸu krizlere yol açılarak defalarca görüldü.
BÄ°R ÅžEKÄ°LDE EKONOMÄ° BÃœYÃœRSE
Ekonomide kafaları karıştıran bir baÅŸka nedensellik iliÅŸkisi ekonomik büyüme ile kamu finansman dengesi arasındadır. Åžimdi bu ikilem Avrupa BirliÄŸi’nde yoÄŸun bir biçimde yaÅŸanıyor. Soru ÅŸu: ekonomik büyüme olmadığı için mi kamu finansman dengesi bozuktur yoksa kamu finansman dengesi bozuk olduÄŸu için mi ekonomik büyüme olmaz?
Enflasyon-faiz ilişkisinde olduğu gibi, kamu finansman dengesi-ekonomik büyüme ilişkisinde de ekonomi biliminin söyledikleri ile siyasetçilerin söyledikleri birbiriyle uyuşmaz. Sorun aynıdır. Siyasetçi, içinde yaşadığı kısıtları veri alıp fazla sıkıntıya girmeden dikensiz gül bahçesi yaratmaya çalışırken bir iktisatçı için yapılabilecekler konusunda kısıt yoktur.
Kamu finansman dengesini düzeltmek kamu gelirlerinin artırılmasını ve kamu giderlerinin kısılmasını gerektirir. İkisi de siyasetçi açısından hoş önlemler değil. Kamu gelirlerini artırmak için vergilerin artması gerekir. Kamu giderlerini kısmak toplumun çeşitli kesimlerine kamu tarafından verilen hizmetlerin kısılması anlamına gelir. Halbuki, bir şekilde ekonomik büyüme gerçekleşse ya da hızlansa, vergi gelirleri vergi oranlarını artırmadan kendiliğinden artacağından, kamu giderlerini kısmadan da kamu finansman dengesi düzelebilir. Siyasetçinin arzuladığı çözüm budur.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.