Son dönemlerde Türkiye’de yerleÅŸik kiÅŸilerin döviz tevdiat hesapları (DTH) konjonktürdeki deÄŸiÅŸimlere karşı duraÄŸanlık sergiliyor. Halen 100 milyar dolar civarında olan DTH’lerin bu eÄŸilimini grafikten de izlemek olası.
Faizin Merkez Bankası’nın temel politika aracı olarak kullanıldığı zamanlarda, döviz fiyatlarında yukarı yönlü hareketler ortaya çıkınca DTH hesaplarında çözülmeler baÅŸlar, faizin cazibesiyle TL’ye geçiÅŸ hızlanırdı.
Bu eÄŸilim 2011 yılının sonlarından sonra yok oldu. Dünyada ve Türkiye’de riskler ortaya çıktığında ve TL’nin deÄŸer düşüşü hızlandığında DTH’ler geçmiÅŸin tam aksine azalmayıp artmaya baÅŸladı.
DTH’lerle ilgili bir baÅŸka gösterge de bu hesapların geniÅŸ anlamlı para arzına (M2) oranı. Bu oran geçmiÅŸte sürekli düşüş gösterirken, son bir yıldır artma eÄŸilimine girdi.
Küresel kriz döneminde de süregiden DTH/M2 oranı azalışında en önemli neden, para arzındaki (M2) yükseliÅŸin daha fazla olmasından kaynaklandı. 2011 yılı içerisinde Merkez Bankası’nın likiditeyi daraltmasına paralel olarak DTH/M2 oranının yükselmeye baÅŸlayarak yüzde 27’lere kadar çıktığını
gözlüyoruz.
Bu tablo bize üç noktayı işaretliyor.
Birincisi, 100 milyar dolar düzeyinde “kemikleÅŸmiÅŸ” DTH varlığı finans sisteminde mevcudiyetini sürdürüyor. Ne azalıyor, ne de artıyor.
Ä°kincisi, ileriki yıllarda da M2’deki artışının devam edeceÄŸini düşündüğümüzde DTH/M2 oranı zaman içinde aÅŸağıya doÄŸru yönelecek. Ancak bu oranın yüzde 25’in altına düşmeyeceÄŸini de hesaba katmak gerekir.
Üçüncüsü ise, hükümetin faizleri ne pahasına olursa olsun düşürme niyeti devam ettikçe, DTH’lerin ekonominin türbülansa girdiÄŸi dönemlerde TL’nin fiyatını stabilize etme fonksiyonu gözlenmeyecek.
Dış ticaret açığı beklentileri yansıtmıyor
Ocak ayı dış ticaret açığı, beklentilerin üzerinde 7 milyar dolar olarak açıklandı. 12 aylık birikimli dış ticaret açığı ise 105.5 milyar dolarla geçen yılın aynı ayı ile hemen hemen eşit düzeyde kaldı.
Beklentilerin karşılanmamasının kanımca dört nedeni var.
■Enerji ithalatının faturası bir türlü düşmüyor.
â– GeçtiÄŸimiz aylarda TL’nin diÄŸer paralara karşı deÄŸer kaybının geçici olduÄŸunu düşünen ithalatçı, taleplerini yeterince azaltmıyor.
■Büyümedeki azalış beklenildiği gibi güçlü değil.
â– Ä°hracat ve ithalat fiyat hareketlerini ölçen dış ticaret hadleri de aleyhimize çalışıyor. 2009 yılının ortalarında 100’ler düzeyinde olan dış ticaret hadleri ocak ayında 89.7’ye inmiÅŸ.
Petrol fiyatlarının önlenemez yükselişi devam ettiği sürece dış ticaret dengesinin iyileşmesi konusunda fazla umutlanmamak gerekiyor kanısındayım.