Veri terminallerinde +Dİ –Dİ, dm, isimleriyle yer alan Directional Movement indikatörü, j.Welles Wilder’in geliştirdiği bir indikatördür. Trend göstergeleri arasında yer almaktadır.
Trendin yönü hakkında fikir verir. Grafik üzerinde 2 çizgi şeklinde gösterilir. Basit bir anlatımla, +Dİ alıcıları –Di satıcıları gösterir diyebiliriz. +Di fiyatın  yukarı yönlü hareketini gösterirken,  -Di aşağı yönlü fiyat hareketlerini göstermektedir.
 Hesaplanışı;
Hesaplanışında dünkü ve bugünkü fiyat hareketi dikkate alınıyor. En yüksek ve en düşük değerler karşılaştırılarak bu değerlerin dışında kalan fiyat hareketi bize indikatörün değerini veriyor. Bugünün en yükseği ile dünün en yükseğinin farkı, bugünün en düşüğü ile dünün en düşüğünün farkından büyük ise indikatör değeri pozitif, yani +Dİ ortaya çıkıyor. Bugün gerçekleşen en düşük fiyat ile dün gerçekleşen en düşük fiyatın farkı , bugünün en yükseği ile dünün en yükseği farkından büyükse indikatör değeri negatif, yani –Dİ ortaya çıkıyor. Hesaplamaları veri terminalleri bizim yerimize yaptığı için, burada sadece indikatörün ana mantığını anlamak için açıklama yaptık.
Directional Movement indikatörü 2 çizgiden oluşuyordu ve bize trendin yönü hakkında bilgi veriyordu. Bunun yanında birde ADX göstergesi vardır ki, sadece trendin gücünü gösterir. Literatürde şu şekilde geçiyor; ADX değeri 20 üzerindeyse piyasada trend var demektir ve trend indikatörlerinden gelen al sat sinyalleri dikkate alınır. 20 değeri altındaki ADX piyasada trend olmadığını gösterir ve aşırı alım satım indikatörleri kullanılır. Yükselen ADX piyasada trend olduğunu gösteriyor ama trendin yönünü göstermiyor. Yön hakkında fikir edinmek için +di,-di kullanmak gerekiyor. Düşen ADX ise piyasanın yatay olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla sağlıklı al-sat sinyalleri bu 3 göstergenin beraber kullanılmasıyla elde edilebilmekte. Al sat sinyalleri alınırken adx ve +Dİ -Dİ nin birbirleriyle kesişimleri de kullanılıyor. Yalnız bu göstergeler grafiğe eklenirken, her ne kadar aynı kaynaktan türetilmiş olsalar da sonuçta farklı iki gösterge oldukları için değer olarak eşleşebilmeleri gerekiyor. Aksi takdirde grafiği büyütüp küçülttüğünüzde indikatörlerin kesişim noktaları değişiyor. Bunun önüne geçmek için indikatörleri aynı pencerede eklediğinizde, örneğin matriks veri terminalinde scalaları birleştir tikini aktif etmeniz gerekiyor.
Al-sat sinyalleri;
Al-sat sinyallerine gelecek olursak en temel kullanım şekli; +Dİ’nin –Dİ’yi yukarı kırması al, aşağı kırması sat sinyalidir. Aşağıdaki grafikte indikatör çizgilerinin kesişmesi ile ortaya çıkan al-sat sinyalleri ile yatay piyasada gelen hatalı al-sat sinyalleri (kırmızı bölge) gösteriliyor. Hatalı sinyalleri elimine etmek için diğer göstergelerden de teyid almak ve teknik analizde temel sinyal olan trend çizgilerini kullanmak gerekiyor.
Matriks formül dili yardımıyla görsel olarak grafiÄŸi incelemek indikatörün etkisini görmek için bize bir fikir verebilmektedir. AÅŸağıdaki grafikte +DÄ°’nin -DÄ° üzerinde olduÄŸu bölge mavi renkle gösterilirken, altında olduÄŸu bölge kırmızı renkle gösterilmiÅŸtir.
Bazı kaynaklarda yukarıda belirttiğimiz üzere ADX ile +Dİ –Dİ kesişimlerinden de sinyaller üretildiği belirtiliyor. Bu sinyalleri sağlıklı bir şekilde kullanmak için diğer indikatörlerden teyid almak gerekir. Örneğin  aşağıdaki grafikte ADX’in +Dİ’yi yukarı kırması sat sinyali olarak gösterilmektedir.
 ADX’in –Dİ’yi yukarı kırması al sinyali
+Dİ –Dİ arasındaki fark ne kadar açılırsa o an piyasada mevcut olan trendin güçlü olduğu yorumu da yapılabilir. Birbirine yakın hareket ettiği dönemlerde piyasa yatay piyasadır ve sık al sat sinyalleri alınmaktadır.
Uç nokta kuralı;
+Dİ,-Dİ birbirine yakın hareket ettiğinde yatay piyasa olduğu için hatalı sinyaller alındığını belirtmiştik. Bunun önüne geçmek için şu şekilde bir yöntem geliştirilmiş. Örneğin al için +Di çizgisi, -Di çizgisini yukarı kırdığında alım yapılmayarak beklenip, yarınki fiyatın en yükseği, kırılışın gerçekleştiği bugün görülen fiyatın en yükseğini geçtiğinde alım yapılması.
Sat sinyali için de –Di çizgisinin +Di çizgisini aşağı kırdığında satış yapılmayıp beklenerek, yarınki fiyatın en düşüğü, kırılışın gerçekleştiği bugünün en düşüğünü aşağı geçtiğinde satış yapılması. Aşağıdaki grafikte gelen hatalı al sat sinyalleri uç nokta kuralı ile elenerek trendin içinde nasıl kalınabildiği gösteriliyor.
Ana trendlerin yakalanmasında güzel sonuçlar verdiğini gördüğüm için analizlerimde illaki teyid almak istediğim bir indikatördür. Birbirini teyid eden farklı indikatör ailelerine ait göstergeleri kullanmak her zaman sağlıklı kararlar vermek için faydalı oluyor. Çünkü, indikatörler geleceği göstermez. Sadece geçmişte ne olmuş ve şu an ne olup bitmektedir bunu gösterir. Bu indikatöre ait yorumlar bu kadar mıdır? Tabi ki değildir. Siz bu indikatörü ne kadar çok kullanırsanız, yorumlarsanız, zaman içinde fiyat hareketini indikatörün destekleyip desteklemediğini, indikatörün kullanımı konusunda aşinalık kesbederek anlayabilirsiniz.
Bir diğer kullanım şekli de, ADX göstergesinin tamamen +Dİ,-Dİ dışına taştığı dönemleri takip ederek, devamında trend indikatörlerini kullanarak al-sat sinyalleri üretmektir. Aşağıdaki grafikte ADX tamamen +Dİ,-Dİ dışındayken MACD’den gelen sat sinyali ile gelen düşüş gösterilmiştir.
Ali Erkan Tanacıoğlu
Araştırma Uzman Yrd.
Gedik Yatırım
selamun aleykum hayırlı aksamlar. adx aroon dı-di hareketli ortalama bu dort bileşimden indikatör yazılımı yapılabılir mi?