Demiryollarında devlet tekelinin kalkacak olması bana bir yandan 19. Yüzyılda Almanlara imtiyazla yapımı verilen BaÄŸdat Demiryolu’nun yapımını hatırlattı. Bunun yanında demiryoluyla mermerlerini Diyarbakır’dan Mersin limanına indiremeyen karayolu taşımasına Mersinden gemi ile Çin’e gidiÅŸiyle aynı navlunu ödeyen iÅŸadamının anlattıklarıyla, bir yandan da Türkiye’nin en büyük lojistik firmalarından birinin sahibinin taşımanın bütün araçlarına sahipken kendi hızlı lokomotifini satın alıp kullanamamasına demiryolu tekeli nedeniyle engel olunması konusundaki yakınmasını hatırlattı.
Arkadaşımız Aysel Yücel’in “Demiryolu taşımacılığında serbestleÅŸme, devlet tekeli kalkacak” haberi farklı konularda hatırlamalar yapmama neden oldu.
Bunlardan ilki 19. Yüzyılda Abdülhamit döneminde BaÄŸdat Demiryolu konusunda Almanlara verdiÄŸimiz imtiyazlar. 1888 yılında HaydarpaÅŸa’dan Hicaz’a BaÄŸdat Demiryolu’nun yapımının Almanlarla gerçekleÅŸtirilmesine karar verilir. 1905 yılında yapımına baÅŸlanan demiryolunun çevresindeki arazide Almanlara tanınan maden arama gibi imtiyazlar önemli tartışmalara yol açar. Alman Deutche Bank kredisiyle yürütülen demiryolu inÅŸaatını Krupp- Siemens ve Philip isimli Alman firmaları hem inÅŸaat hem de teknik donanım olarak üslenirler. Etap etap yapımı gerçekleÅŸen bu demiryolunda Toroslarda 25 kilometrelik alanda o günün tekniÄŸiyle 20 yılda 20 tünelle geçiÅŸi saÄŸlanır. Bu demiryolunun tamamlanıp baÅŸlangıç noktası yine Almanların yaptığı HaydarpaÅŸa istasyonundan son istasyona doÄŸrudan sefer yapılması ise ilk kazmanın vurulmasından 35 yol sonra 15 Haziran 1940 tarihinde gerçekleÅŸir.
Hatırladıklarımdan ikincisi Diyarbakırlı bir mermerci dostumun Çine ihraç ettiÄŸi blok mermerleri Mersin Limanına kamyonla naklettiÄŸi, demiryolunu kullanamadığı için yakınmalarıydı: “Benim atölyelerim Organize sanayi bölgesinde. Demiryolu bölgenin 6 kilometre kuzeyinden geçiyor.OSB’ye uÄŸramıyor. Biz, demiryolundan taşımacılıkta yararlanamıyoruz. Ve lastik tekerlek üzerinde nakliyeyi tonuna 70 dolar ödeyerek yapabiliyoruz. Oradan Çin’e nakil gemi ile oluyor. Onun maliyeti Diyarbakır- Mersin arasındaki maliyetten ucuz oluyor. En yüksek ödeme liman iÅŸlemleriyle70 dolara varıyor. Cumhuriyetin 10. Yılının marşında ‘Anayurdu dört baÅŸtan demir aÄŸlarla ördük’ demiÅŸiz. Ama o günden bu yana demiryolunda yük taşımacılığında adım atmamışız.”
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.