Ekonomi Bakanlığı Güney Kore’ye önemli yabancı yatırım çeken ve ülkenin dünya ihracatında yüzde 3 pay almasına yol açan 2003 yılında hayata geçen Incheon ekonomik serbest bölge modelini inceleyerek, Türkiye’de benzerini geliÅŸtirme çalışmasını baÅŸlatmış. Bu doÄŸru adımın hayat bulabilmesi için kent önderlerinin zihni modellerinin, “Bizim ÅŸehrimize”den, “Bizim havzamıza”ya, Maliye bürokrasimizin zihni modelinin, “vergi almak esastır”dan, “üretimi geliÅŸtirmek esastır”a, siyasilerimizin zihni modelinin “kentime yatırım” dan, “ülkede doÄŸru yere yatırıma destek” düşüncesine gelmesi gelekir.
Ekonomi Bakanlığı, geçen yıl deÄŸiÅŸen teÅŸkilat yapısı içersine giren Hazine bünyesinden alınan teÅŸvik uygulama ve yabancı sermaye genel müdürlüklerini TeÅŸvik uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü olarak tek çatı altında birleÅŸtirmenin yanı sıra “Serbest Bölgeler Yurtdışı yatırımlar ve Hizmetler Genel Müdürlüğü” isimli yeni bir genel müdürlükte oluÅŸturdu. Bu genel müdürlük bir yandan Türk yatırımcıların yurt dışında stratejik ham maddelerin yoÄŸun olduÄŸu ülkelerde “Türk özel Ekonomi Bölgeleri”nde üretim yapmalarını amaçlayacak. Bir yandan da yurt içersinde oluÅŸturulacak “Çok imkanlı Yeni Nesil Serbest Bölgelere” önemli yabancı yatırımcıların getirilmesi gayretine girecek.
Bakanlık Yeni Nesil Serbest Bölgeler alanında örnek olarak Güney Kore’de 2003 yılında özel teÅŸvikler içererek hayata geçen Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi benzeri bir yapıyı esas almak için çalışmalar baÅŸlatmış bulunuyor.
Incheon bölgesi yatırımcılara,”5yıl yatırım mallarında gümrük muafiyeti tanıyor. 3 yıl gelir ve kurumlar vergisi alınmıyor, ardından iki yıl yüzde 50 indirim yapılıyor. 15 yıllık süre ile gayrimenkul satın almada vergi muafiyeti 10 yıl emlak vergisi muafiyeti, takip eden üç yıl yüzde 50 indirim veriliyor. Yabancı sermayeli firma yöneticilerinin gelir vergileri yüzde 17 ile sabit tutuluyor.”
Ayrıca, 1 milyon doları geçen ileri teknoloji yatırımları, 20 milyonu aÅŸan yabancı yatırımlar, en az 300 istihdam saÄŸlayan yatırımlar, yüzde 100 yerli hammadde kullanılmasında kamu arazilerinin 50 yıla kadar kiralanması mümkün olabiliyor. 10-20 milyon dolarlık yabancı yatırımlarda, 300 kiÅŸilik istihdam saÄŸlanması ve üretimin yüzde 75-100″ünün ihracatı halinde arazi kira bedelinde yüzde 75 indirim yapılıyor. Arazi satın almalarında yüzde 50 indirim yapılıyor.
Incheon serbest bölgesi üretim, lojistik, eÄŸitim, eÄŸlence, saÄŸlık, kültür ve turizm içeren bir bölge olarak hayata geçerek bir çok büyük yatırımı çekmiÅŸ 27.5 milyar dolarlık yatırım alarak 512 bin kiÅŸiye istihdam saÄŸlamayı amaçlamış ve Güney Kore’nin dünya ihracatı içersinde yüzde 3,1 paya ulaÅŸmasında önemli rol oynamış.
Bu bölgeyi ziyaret eden Zafer ÇaÄŸlayan, daha sonra bölge yöneticilerini Türkiye’ye davet etmiÅŸ, bu bölgenin benzerinin bir havza olarak Gaziantep, Adana, Mersin’de kurulabilmesinin çalışmalarını baÅŸlatmış. ÇaÄŸlayan böyle bir bölgenin kurulması ile 75 milyar dolarlık cari açığın aÅŸağıya çekilebileceÄŸi düşüncesini ifade ediyor.
Bu önemli projenin hayata geçebilmesi için ön araÅŸtırmasının çok iyi yapılması ve bize özgü modelin yerel aktörlerin katkısıyla gündeme alınması gerekir. Bunun ilk ÅŸartı ise havaalanının yeri konusunda bile anlaÅŸamayan ve kendi kentlerinde olmasını isteyenlerin zihni modellerinin havza ölçeÄŸinin önemine inandırılması olacaktır. Ayrıca, bu tür büyük avantaj getiren teÅŸvik sistemine Maliye Bürokrasisinin engel koymaması için bürokratların zihni modelinde de önemli deÄŸiÅŸime ihtiyaç olacaktır. Bir üçüncü zihni model deÄŸiÅŸmesi ise siyasilerde olmalıdır. Siyasiler de kendi kentlerine öncelik veren yatırım düşüncelerini geniÅŸleterek, “Ãœlke için gerekli yatırım modelini” esas alan bir zihni modele ulaÅŸmalıdır. Bir de hukukun üstün kılındığı ve sürekle deÄŸiÅŸime uÄŸramayan bir sanayi ve ticaret hukukunun ülkemizde var olduÄŸuna yabancı yatırımcılar inandırılabilmelidir. Ancak, bu durumda Türkiye kendi Incheon benzeri yeni nesil serbest bölgesini kurup hayata geçirebilir. Türkiye’de bunu gerçekleÅŸtirebilecek, üretim altyapısı da, insan malzemesi de vardır. Aslolan zihni modelimizdeki frenlerden kurtulabilmemizdir…