Dün BIST-100 endeksi güne yaklaşık 450 puan yükseliÅŸle baÅŸlayarak 75.000 ile 75.500 arasında bir boÅŸluk oluÅŸturmuÅŸtu. Gün boyunca 76 bin seviyesine doÄŸru yukarı yönlü bir hareket vardı. Fakat ikinci seansta iÅŸlem miktarlarında düşüş gözlendi. Bu düşüş bir bakıma “buraya kadar aldık, biraz bekleyelim” modunu yansıtıyordu. Saat 16:30 sıralarında bir miktar satış dalgası geldi ve teknik anlamda doÄŸal bir kâr realizasyonuydu. Bunda da FITCH’in Türk Bankalarının yerel para cinsinden notlarını bir kademe aÅŸağı çekmesi haberinin etkili olduÄŸunu düşünüyorum. Fakat daha önce FITCH derecelendirme sisteminde teknik bir deÄŸiÅŸikliÄŸe gittiÄŸi için bu güncellemeleri yaptığını söylediÄŸi için, çok güçlü bir stres yaratmadı. Özellikle de 75 bin ile 75.500 arasındaki boÅŸluÄŸun dolmasını saÄŸlayan bu satış dalgası borsanın kendi dinamikleri içinde olaÄŸan olarak görülebilir.
Yatırımcılar sert düşüşlerin ardından baÅŸlayan yükseliÅŸlerden sonra bu tür zamanlarda bir satış dalgası gördüklerinde genellikle yeniden sert düşüşlerin baÅŸlayacağı korkusunu yaÅŸarlar. Åžu an her ne kadar BIST-100 endeksi 70.450 olarak görülen dip seviyeden uzaklaÅŸmış olsa da, bu korku olur. Fakat olaÄŸanüstü ve beklenmedik dışsal veya içsel geliÅŸmeler olmadıkça, geçen haftakine benzer çok sert düşüşler beklemem. Bu aÅŸamada, 75 binin destek olaması çalışması sürüyor. Bu sabah endeks güne 75.250 seviyesinden baÅŸladıktan sonra 750 puan gerileyerek 74.500’ü gördü ve ardından yeniden 75 binin üzerine çıktı. AÅŸağıdaki grafik 5 dk’lık hareketleri gösteriyor.
Dikkat edilecek olursa, endeks 74.500’ü gördükten sonra yükseliÅŸe geçti ama iÅŸlemlere baktığımızda, lot bazında güçlü iÅŸlemler yok. Bunun bir iyi bir kötü tarafı var. Ä°yi tarafı az bir iÅŸlemle borsa daha fazla artıyor. Kötü tarafı ise, dünkü hacimli yükseliÅŸ sonrasında bu hacim çok düşük kalmış durumda. Sonuç olarak piyasa psikolojisinin ÅŸu an şöyle iÅŸlediÄŸini düşünüyorum. “Tehlikeli bölgeden kurtulduk. 70.400’den 76 bine kadar yaklaşık %7-8 artış oldu. Dinlenmek ve biraz kâr realize etmek lazım. Yeniden sert düşüş baÅŸlıyor algısında olanlar satacaktır, biz de almak istediklerimizi o zaman alırız. Bu yüzden  74-76 bin aralığında bir süre dalgalanma olması iyi olur”.
Yani şunu söylemek istiyorum. Borsa kendi dinamikleri içinde olağan bir davranış sergiliyor. Bazı önemli diğer konularda görüşlerimi sizlere aktarmamda fayda var. Daha doğrusu bana en çok gelen sorulara değineceğim.
- Moodys not düşürü mü? 5 AÄŸustos’ta bir not düşüşü beklemiyorum. Bu konuda hem Mehmet ÅžimÅŸek hem de Maliye Bakanı Naci AÄŸbal bilgilendirme görüşmeleri yaptılar. Zaten  Moodys kararlarını vermek için bu hain darbe giriÅŸiminin etkilerini görmek istediklerini ve kararlarını 3 ay içinde vereceklerini söylediler. Dolayısıyla 5 AÄŸustos’ta Moodys’ten indirim gelmeyebilir ama 5 AÄŸustos yaklaÅŸtıkça piyasa suni bir stres yaÅŸayabilir.
- FITCH’in ne yapacağı konusunda çok fikrim yok. Ama özellikle Mehmet ÅžimÅŸek’in yoÄŸun çabaları piyasalarda sükunetin çok kısa sürede saÄŸlanmasını saÄŸladı.  Yabancılar en azından “satalım” modundan “bekleyelim” moduna geçtiler ve ÅŸu an bekleyelim modundalar.
- Üçüncü bir nokta ise küresel risk iÅŸtahı hala iyi düzeyde. EÄŸer insanlarımızı hedef alan ve ülkeyi karanlıklara boÄŸacak bu FETÖ/PDY darbe giriÅŸimi olmasaydı, artan küresel risk iÅŸtahı ie,  endeksin ÅŸu an en azından 85 bin seviyesinde olacağını düşünüyordum ve bunu daha önceki yazılarımda belirtmiÅŸtim. Åžu an büyümeye iliÅŸkin bir endiÅŸe oluÅŸsa da, bir iki hafta içinde iÅŸ dünyası tam anlamıyla normale dönecektir diye düşünüyorum. Ä°nsanlarımızın normal harcama planlarını bir süreliÄŸine ertelemiÅŸ olması nedeniyle toplam talepte biraz düşüş olabilir ama bunun da geçici olmasını beklediÄŸimden bu yılki büyüme oranımızın (baÅŸka dış ÅŸoklar olmazsa, ABD’de faiz artırımı gibi) bu yıl %4 civarında olmasını bekleyebiliriz.
- Şu an en büyük risk nedir? derseniz aslında çok fark edilmeyen çok önemli bir küresel soru işareti oluşturan iki tane durum oluştu.  Birincisi; Son FED toplantısına bakıldığında kesinlikle güvercin tonlu değildi. Hatta biraz şahin bile diyebiliriz. Çünkü açıklama içinde ekonomideki gelişmelerden memnuniyet vardı. Ayrıca BREXIT riskine hiç değinilmemişti. Adeta FED yarım da olsa Eylül ayını veya en geç Aralık ayını bir faiz artırımı için işaret etti. Piyasalar ilk anda bu şahin duruşa tepki verdi ve dolar artmaya başladı. Fakat aradan 10 dakika geçmeden ABD 10 yıllık devlet tahvili faizleri hızlı gerilemeye başladı. ABD borsasında da artış vardı. İşte bu durum enformasyon-formasyon uyumsuzluğu yaratıyor. Normalde küresel piyasaların olumsuz reaksiyon vermesi gerekirken çok olumlu bir reaksiyon verdiğini gördük. Genellikle trend dönüşlerinden önce bu tür uyumsuzlukların ortaya çıkması bende soru işareti yarattı.
- Ä°kinci durum ise çok ilginç. Dün okuduÄŸum bir makalede ABD borsalarının 1945 yılından bu yana 11 gün boyunca sadece %1’lik bir fiyat bandında dalgalandığından bahsediliyordu. Yani 11 gündür ABD endeksleri rekor kırdıkları seviyelerde günlük bazda yüzde yarım aÅŸağı veya yukarı hareket yapıyor. Hatta yüzde 0.9 oranında bir bant oluÅŸmuÅŸ. Teknik analizde, en önemli konulardan biri kararsızlık mumlarıdır. Yani yatay çok sıkışık hareket uzun süre devam etmez ve bir tarafa kırılır. Bu kırılma sert olur. ABD borsa tarihinin en uzun süreli sıkışık bandı oluÅŸmuÅŸ olmasını bir de enformasyon-formasyon uyumsuzluÄŸu ile birleÅŸtirdiÄŸimde ABD endekslerinin iÅŸte bu aÅŸamada geçmiÅŸe göre çok daha dikkatli takip edilmesi gerektiÄŸini düşünüyorum. Aslında illaki aÅŸağı yönlü sert bir hareket olmayabilir. Kırılmanın yönü yukarı olursa, biz de 80 bine doÄŸru yol alırız. Tersi olursa, küresel borsalarda risk iÅŸtahının düştüğünü ve genel bir satış dalgası ile karşılaÅŸabileceÄŸimizi söyleyebilirim. Bu durumda VIX endeksi (küresel stres endeksi) yeniden 15-20 aralığına çıkabilir. Normalde bu endeksin ortalama seviyesi 19 civarındadır. 2008’de bu endeks 90’a kadar çıkmıştı. GeçmiÅŸ diÄŸer küresel krizlerde ise en yüksek 45 civarını görmüştü. Fakat ÅŸu an 12 civarında bulunuyor. Yani küresel piyasalarda stres dibe vurmuÅŸ durumda. Durum böyle iken küresel borsaların ve ABD borsalarının daha ne kadar yukarı gidebileceÄŸi konusunda endiÅŸeler oluÅŸabilir ve bir satış dalgasının tetiklenmesiyle bu borsalarda yüzde 5’leri geçen düşüşler olabilir. Ä°ÅŸte bu nedenlerden dolayı, ABD endekslerini izlemek bu dönemde daha anlamlı görünüyor. ABD endekslerinde önemli bir haber ya da sebep yokken %2’nin üzerinde bir günlük düşüş durumunda diÄŸer borsalarda da benzer hareketler görülebilir.
- Sonuç olarak, aslında iç ekonomik ve finansal dinamiklerimiz normale dönüyor. Eğer küresel risk iştahı bozulmadan devam eder, ya da  birkaç hafta daha sürerse, BIST-100 endeksi de yeniden düştüğü seviyelere yaklaşır.
Sizlere ÅŸu an gördüğüm resmi elimden geldiÄŸi kadarıyla anlattım. Bu aÅŸamada veya herhangi bir aÅŸamada, ne zaman bir alım yaparsanız, katlanebileceÄŸiniz zararı önceden belirlemelisiniz. Buna stop seviyesi diyoruz. Stop seviyeleri görüldüğünde nakde geçip beklemek daha anlamlıdır. Ayrıca, alım yaparken kendinize bir hedef belirlemelisiniz. Uzun vadeli yatırım yapan yatırımcıları dışarıda bırakırsak, eÄŸer günlük alım satımlar yapıyorsanız, mutlaka kârı cebinize koyacağınız seviyeyi de önceden belirleyin. ÖrneÄŸin bankalar yıllık %10 civarında faiz verirken, borsadaki yatırımlarında günlük al-sat yapan biri ki; aslında günlük al-sat iyi bir ÅŸey deÄŸildir, eÄŸer yüzde 2-3 gibi kâr hedefleri koyarak hareket ederse daha iyi sonuçlar alır.  Uzun vadeli yatırımcılara mesajım ise; “kendine hayrı olmayan ÅŸirketin yatırımcısına hayrı yoktur. Kendine hayrı olan ÅŸirket ise yatırım yapan ve yıllık bazda kârlarını en az ülkenin nominal büyüme oranı kadar artırabilen ÅŸirketlerdir.”
Bol kazançlı yatırımlar dilerim… Paranızın saÄŸlığınızı bozmaması için stop ve kâr al hedeflerini unutmayınız.