Maalesef sıkıntılı ve stresli bir bayram sonrasına başlıyoruz.
Geçen cuma akÅŸamı FITCH’in kararını dört gözle bekliyorduk ve beklentilere uygun olarak notumuzu deÄŸiÅŸtirmedi. Bu konuda neler söylediÄŸine iliÅŸkin ayrıntıları bugün gazetesindeki köşemde anlattım (okumak için tıklayınız). Normal ÅŸartlar altında, bu sabah FITCH’in olası etkilerini  yazacaktım fakat dün baÅŸlayan olayların boyutları geniÅŸleyince piyasalar açısından bu olayların etkisi konusunda bir deÄŸerlendirme yapmak daha anlamlı olacaktır. Aslında piyasalar açısından görünümü vadelere ayırmak gerekir. Kısa vadede ÅŸu anki görünüm ama orta ve uzun vadede ABD ekonomisi ve FED belirleyici olacak.
Dün başlayan ve ülke geneline yayılan olayların dolar/TL kuru üzerindeki etkisi bu sabah itibariyle yavaş yavaş görülmeye başlandı. Cuma günü dolar endeksi (DXY) 86.75 seviyelerine çıktığında kur 2.3050 seviyelerine ulaşmıştı ve bizim piyasalar o sırada kapalıydı. Arife günü saat 12:30’da piyasalarımız kapandığı sırada dolar 2.2780 seviyelerindeydi. Fakat saat 15:30’da ABD’den eylül ayı tarım dışı istihdam verisi açıklandı. 215 bin kişinin iş bulması beklenirken, 248 bin kişinin iş bulduğu açıklandı. Ayrıca bir önceki ay 142 bin olan rakam 180 bine revize edildi. Buna ek olarak işsizlik oranının yüzde 6.1 olması beklenirken, yüzde 5.9’a düştüğü açıklandı. Bu veriler ABD ekonomisinin eylül ayında adeta bir istihdam patlaması yarattığını gösteriyordu. Arife günü öğleden sonra saat 15:30’da dolar endeksi (DXY) tüm dünyada çok sert bir yükseliş yaparak 85.50 seviyelerinden 86.74 seviyesine kadar yükseldi. Yani ABD Doları dünyanın diğer önemli para birimlerine karşı inanılmaz bir artış yaptı ve tam bu sırada dolar/TL kuru da 2.30 seviyesini yukarı geçerek 2.3070 seviyelerini gördü. Eğer arife günü öğleden sonra borsa açık olsaydı, herhalde en az 72 bin seviyelerine kadar sert bir düşüş görürdük ve birçok yatırımcı zararına satmak zorunda kalabilirdi. Cuma gecesi saat 23:00’de Fitch kararı açıklandığı sırada 2.2960 seviyelerinde olan dolar TL kuru, haberin duyulmasıyla beraber 2.2930-2.2940 aralığına kadar geriledi ama 2.2950’nin üzerinde bir kapanış yapmıştı.
Bayramın son iki günü (pazartesi ve salı) dolar/TL kuru 2.2650 seviyelerine kadar geriledi. Bunun temel sebebi dolar endeksinin 86.75 seviyelerinden 85.75 seviyelerine kadar sert gerilemesiydi. Bu sabah dolar/TL kuru 2.2845 seviyesinde bulunuyor ve sürekli bir yukarı hareket var. Bu arada Dolar endeksi de yukarı yönlü bir eÄŸim sergiliyor. Normal ÅŸartlar altında eÄŸer olaylar olmasaydı dolar/TL kurunu 2.2750 civarında bulabilirdik fakat görünen net bir resim var, son olaylar piyasalar üzerinde net olumsuz etki yapıyor. Bu yüzden borsanın da açılışta 73.400-73.850 arasında açılmasını bekleyebiliriz.  FITCH’in olumlu kararının etkisini nötr hale getirecek bu olayların gün içinde kontrol altına alınması piyasalar açısından kötü baÅŸlayan bir günün olumlu sona ermesini saÄŸlayabilir ama olayların nasıl geliÅŸebileceÄŸi konusundaki belirsizlik ve tahmin edilemezlik nedeniyle bu aÅŸamada piyasanın yönünü tahmin etmeye çalışmak çok anlamlı deÄŸil. Küresel borsalarda dün net satışlar vardı. IMF’nin küresel büyüme tahminlerini aÅŸağı yönlü revize etmesi bunun en önemli sebebiydi. Ayrıca Almanya’da sanayi üretiminin yüzde 4 düşerek son beÅŸ yılın en sert düşüşünü yapması Avrupayı olumsuz etkiledi.  Bu akÅŸam FED’in yaptığı son toplantının ayrıntılı tutanakları açıklanacak. Dün FED üyesi Dudley, faiz artışına 2015 ortalarında baÅŸlanabileceÄŸine dair sinyal verdi. Fakat toplantı tutanaklarındaki ayrıntılar  daha önemli olacaktır. Bugün ayrıca BaÅŸbakan yardımcısı Ali Babacan Orta Vadeli Programı (OVP) açıklayacak. Böyle bir günde piyasalar üzerinde etkili olmasını beklemek yanlış olur. IMF’nin Türkiye’yi deÄŸerlendirme raporunda da en büyük risk olarak sermaye akışlarının zayıflaması olasılığı belirtildi. Gelecek yıllarda ekonomideki büyümenin yavaÅŸlayacağı söylendi ve tasarrufların artırılması gerektiÄŸi vurgulanarak Kamu kesiminin faiz dışı fazlayı en azından GSYH’nın yüzde 2’si olarak belirlemesi gerektiÄŸini belirtti.
Bu ÅŸartlar altında pozitif ve negatif faktörlerin hepsi ele alındığında resim çok olumsuz görünüyor. Bunu kurlardaki hareketlerden görüyoruz. Åžu an piyasaların denklemine yeni bir parametre daha girdi. Bu da Kobani konusunda ortaya çıkan olaylardır. Borsa Ä°stanbul bugün 73.500’ün altına düşebilir ve 71.000-72.500 aralığı da hafta içinde görülebilir. Ondan sonraki trendi belirleyecek ana eksen ise dün patlak veren olayların kontrol altına alınması olacaktır. Açılışta herkes satma taraftarı olacağından, boÅŸluk bırakarak düşüşle açılacağımızı, 73.600-74.000 aralığında bir süre yatay hareket edeceÄŸimizi söyleyebiliriz. 73.500’ün altına geçilmesi durumunda da satışlar yeniden hız kazanarak endeksin 71.000-72.500 aralığını test etmesine neden olabilir.