Artan Türbülans ve Bazı Öngörülerim

Borsada sert bir düşüşle 110 bine kadar gelirken dolar/TL kuru da 4.0835 seviyelerini gördü. Şu ana kadar bana gelen mail sayısına baktığımda, yatırımcılarda ciddi bir stres biriktiği anlaşılıyor. Bildiğiniz üzere sık yorum vermiyorum. 3 Nisan tarihinde (1 Hafta önce) yazdığım yazıda geçen hafta için borsa endeksi yorumum şöyleydi;

“Endeksin 113 bin seviyesinde önemli bir desteği var. Bu desteğin önemli olması, “destek kırılmaz” anlamına gelmez. Eğer kırılırsa, düşüşün de çok sert olacağı anlaşılır. Ama, 3-4 defa test edilmiş olduğu için, en azından bu desteğin bu aşamada kırılmasını beklemiyorum. Eğer endeks 113.000-113.500 aralığına gelir ve bu seviyelerde birkaç gün kalırsa, destek çok daha güçlenmiş olacaktır. Asıl tehlikeli olan şey ise, endeks seviyesi destekten uzak iken, örneğin 114.500 seviyelerinde iken ani bir haber veya gelişmeyle 113 binin altında kapanış yaparsa, önce yukarı yönlü bir tepki yapar ama bu tepki cılız kalır ve 111 bin seviyelerine kadar düşüş görebiliriz. Bu aşamada, endeks için verebileceğimiz en önemli direnç seviyesi de 116 bin civarıdır. Bu hafta içinde bu direncin aşılmasını beklemiyorum. 113.500 ile 116.000 aralığındaki sıkışık bantta dalgalanma olasılığı daha yüksek.”

Endeks geçen haftayı 114.947’den kapattı. Pazartesi günü ise bu seviyede çok sıkıştı ve 114.737’den kapattı. Yukarıdaki paragrafta koyu ile vurguladığım gibi, dün yaklaşık 1500 puan düşerek 113.150’de kapanış yaptıktan sonra, bugün 110.179 seviyeleri görüldü. Yani 113 bin desteği ani bir kırılma yaptı. Bunun en önemli sebebi de;  ABD ve Rusya arasında bir savaş ihtimalinin fiyatlanmasıydı. Suriye’nin Doğu Guta bölgesinde kimyasal saldırı sonrasında ABD Başkanı Trump çok sert açıklamalar yaptı ve Guta bölgesine hava saldırısından bahsederek, 48 saat içerisinde bu konuda karar verileceğini belirtildi. Bu akşam bu konudaki karar bekleniyor. Rusya ise, bu tür bir saldırıya karşılık Suriye’de bulunun Rus füze savunma sistemlerini aktif hale getirdi ve Rus askeri üslerinde alarm verildi. Şu an için ABD’nin Rus askerlerinin olmadığı bölgeleri hedef alabileceği söylendiği için, ABD ve Rusya arasında sıcak bir çatışma beklenmemeli.

Öte yandan ABD dün Rusya’da bazı şirketlere (14 adet şirket) ve iş insanlarına (7 iş insanı) geçen hafta yaptırımlar açıkladı. Rus piyasaları bu yüzden önemli satış yedi. Rusya Moex endeksi bu hafta başından itibaren %13.4 düşerken, Rus Rublesi %8.2 değer kaybetti. Rusya CDS’leri 16 baz puan yükselerek 136 baz puana ulaştı.

Rusya’da tüm bunlar olurken, hafta başından bu yana bizim borsa endeksinde ne olduğuna bakacak olursak sadece %3.22 düşüş görüyoruz ki; Rusya ile iş birliği içindeyken ve Rusya borsası %13’ün üzerinde düşüş yaparken, BIST-100 endeksindeki geri çekilme normal sayılmalıdır.

Bir haber, bir olay olduğunda piyasalar en kötü ihtimale göre fiyatlama yapar. Dolayısıyla ABD ile Rusya’nın sıcak çatışma olasılığı fiyatlara girdi ve her zaman bu tür haberlerde piyasa aşırı reaksiyon verir. Ama bence ABD’nin Rusya’ya yaptırımları, savaş olasılığından çok daha güçlü bir olumsuz etki yarattı. Bu etkinin bizim piyasa üzerinde kalıcı ve uzun süreli olmasını beklemek yanlış olur. Dolar/TL kuru yukarı gidiyor.  Bu durum BIST-100 endeksini dolar bazında ucuzlatarak cazip hale getiriyor. İki günlük yaklaşık 3500 puan civarındaki düşüşün devamını beklemiyorum. Endeks bu seviyelerde, konsolide olmaya (dip çalışması yapmaya) başlayacaktır. FAKAAAAT! burada bu cümleye bir şerh koymalıyım. Bu yorumu yaparken, şu ana kadarki bilgilere göre endeksin dip çalışması yapmaya başlayacağını söylüyorum. Yarın başka ne tür haberler geleceğini veya ne tür olaylar olacağını bilmiyoruz. ABD ile aramız oldukça soğuk. Hazinemiz Halkbank’a karşı bir cezaya ilişkin olarak gerekli tüm hazırlıkları yapmış görünüyor (Hazine bu yıl 53 milyar TL civarında bir borç geri ödemesi yaparken, yaklaşık 84 milyar TL borçlandı ve şu an Merkez Bankası’nda 31-32 milyar TL civarında bir meblağ zannedersem bu risk için ayrılmış durumda. Zannedersem diyorum, çünkü hazinenin gereğinden fazla borçlanma yapmış olmasına bir açıklama getiremiyorum. Bu konuda hazinenin net bir açıklaması yok ama Halkbank riskine karşı hedge amaçlı borçlanma yapıldığını düşünüyorum.) Konuya tekrar dönecek olursak, ABD’nin Rusya’ya benzer bir yaptırımı Türkiye’ye de uygulamaya kalkması durumunda tabi ki borsa endeksi için hikaye değişir. Bu konu defalarca dillendirildi ve Habertürk yazarı Serdar Turgut birkaç defa bu konu hakkında yazdı. Bu aşamada bir ekonomik yaptırımı kısa vadede beklemiyorum ama ipler çok gerilirse ve kapalı kapılar ardındaki pazarlıklarda anlaşmaya ulaşılamazsa, o zaman yeni bir risk olarak karşımıza çıkar.

Şunu hiç bir zaman unutmamalısınız ki; tarih bize ne borsada ne de dövizde dibin dibi olmadığını ya da zirvelerin zirvesi olmadığını çok defa göstermiştir. Yeni bir BİLGİ yeni bir piyasa hareketi anlamına gelir. Bu aşamada, BIST-100 endeksi için yatırımcı daha fazla tedirginlik yaşamamalıdır. Şimdi bana “hocam bu ne lahana turşusu bu ne perhiz diyebilirsiniz”. Yani hem “ekonomik yaptırım olabilir o zaman hikaye değişir” diyorsunuz hem de “yatırımcı tedirginlik yaşamamalıdır” diyorsunuz bu çelişki değil mi diye sorabilirsiniz. Bir riskten bahsettiğimiz zaman, bunun gerçekleşme olasılığını bilmiyoruz. Bu aşamada, “bu risk düşüktür” anlamında konuşuyorum. Fakat sizlere, “hikaye değişir” derken, bu tür bir risk gerçekleştiğinde endeksin aynen Rusya’da  olduğu gibi %10 veya üzerinde bir düşüş yapabileceğini göz önünde bulundurmanızı ve buna göre B planı hazırlamak zorunda olduğunuzu vurgulamak istiyorum. B planı ise, STOP koymaktır. Risk gerçekleşirse ne kadar bir zarara katlanacağınızı önceden belirleyerek hareket edin diyorum. Çünkü borsada kazanç da vardır, kayıp da vardır. Ama beynimiz bize oyun oynar ve Prospect teorisine göre, yatırımcılar az bir miktar zarar etseler bile elleri satış yapmaya gitmez ve beyin zararı kabullenmez.

Yukarıda anlattığım şey, dışsal bir risktir. Borsa için diğer bir risk de, Türk Telekom, Ülker, Doğuş grubu gibi grupların bankalarla yeniden yapılandırma anlaşmasına girmiş olmaları ve bu borçlara karşılık ayrılmamış olmasıdır. Bu da içsel bir risk olarak karşımıza çıkıyor. Dün teşvik programı açıklanması sonrasında borsada olumlu bir reaksiyon görmedik. Ülke için en büyük teşvik, enflasyonun düşük ve kararlı hale getirilmesidir. Ama bunun da neden cazip olmadığını daha önceki yazımda vurguladım.

Sonuç olarak Borsa için bu aşamada, en azından kısa vadede (1 hafta) 113.250 seviyesinin dirence dönüştüğünü söyleyebiliriz. “Buradan borsaya giriş önerir misiniz?” şeklinde sorular var. Teknik analiz kurallarına göre bir değerlendirme yapmak gerekirse, endeksin bu tür sert geri çekilmeleri sonrasında, dip çalışması yapması gerekir. Henüz 111 bin diptir diyemeyiz ama dip çalışması tahminen 109.750 ile 111.000 aralığında tamamlanacaktır. Öncelikle işlem miktarının günlük bazda 820 milyon lotun altına düşmesi, dibin oluştuğunun en önemli göstergesi olacaktır. Dip çalışması bitmeden önce endeks 112.800-113.000 aralığına tepki yükselişi yapıp yeniden aşağı dönebilir. Yani şu an sanki dip oluşmuş ve endeks yükselişe başlamış gibi bir görünüm oluşabilir, fakat ilk olacak tepki 1500-1750 puandan fazla olmaz. Arzu edenler sadece 1500 puanlık bir tepki için alım yapıp sonra kısa vadede satabilirler ama asıl dip, düşen işlem miktarı ve ilk yükseliş tepkisinin ardından 110 bin civarının tekrar görülmesi sonrasında belli olacaktır. Dip oluştuğunu ve tehlikenin geçtiğini düşündüğümde sizlerle bu görüşümü paylaşacağım.

DOLAR/TL

Dolar/TL hareketini, borsa ile karıştırmamak gerekiyor. Borsayı etkileyen ana faktör Rusya ile ilgili gelişmeler olsa da, dolar/TL’deki ana faktör yabancıların şu an TL’yi şortlamasıdır. Dolar/TL’nin yukarı gidişinde ABD ve Rusya arasındaki sıcak savaş olasılığı etki yapsa da, bu etki çok güçlü değildir. Defalarca yazdım. Yabancılar her yerde kısa vadeli kâra odaklanırlar ve piyasalar onlar için bir oyundur ve bu oyunun da kuralları vardır. Köşeye sıkıştırdıklarını düşündükleri anda karınca o ülkenin piyasalarına gibi üşüşürler. Bunu Asya’da da, Meksika’da, Arjantin’de, Brezilya’da ve diğer birçok ülkede yapmışlardır. Şu an Türkiye’de faizlerin artırılamayacağını, artan vergi oranları, elektrik zamları, doğal gaz zamları, MTV zamları vs ile birlikte enflasyonun da artacağını düşünüyorlar.  Bu vergi artışları insanların alım gücünü reel olarak düşürdüğü için toplam talepte de zayıflama bekliyorlar. Dolayısıyla da dolar üzerinde kendi oyunlarını oynuyorlar. Bizler her ne kadar doların 3.75’ten 4.09’a olan hareketini çok yüksek bir artış olarak görüyor olsak da, Onlar 2016’nın sonunda 3.96 olan dolara bakıp 15 ayda sadece 13 kuruşluk bir artış görüyorlar. Hatırlarsanız 2016 sonunda faizler hızla artırılmış ve kurlar 3.96’dan 3.55’lere kadar düşmüştü. İşte yabancılar bu oyunu çok iyi biliyorlar. Faizler artırıldığında 3.90 civarlarından TL’ye dönüp tahvil adılar, hisse aldılar ve şimdi de 3.90’lardan bu tahvilleri ve hisseleri çıkıp yerine dolar almış olsalar bile dolar bazında ortalamada %10-20 arasında getiri sağladılar. Şimdi enflasyonun katılaştığını görüyorlar ve bu oyunu sürdürürler… ta ki faizler artırılana kadar. Sayın Cumhurbaşkanımız faizlerin indirilmesi ile ilgili talimat verdiğini açıkladığı için, dolar’da baskı yaratmaya devam edeceklerdir. Daha önceki yazılarımda da vurguladığım üzere, zaman zaman Merkez Bankası açıklama yapacak, belki sayın Cumhurbaşkanımızın danışmanları Merkez Bankası’nın özerk olduğunu ve her türlü önlemi alabileceğini söyleyecekler ve dolar sert bir şekilde düşecek ama gürleyip yağmadığını görünce yeniden oyuna devam edeceklerdir. yani içten içe aslında bir savaşı da finansal piyasalarda yönetiyoruz. Peki bu oyun faiz artırmadan da  bozulabilir mi? Tabi ki evet ama burada anlatılmaz.

Dolardaki artış seyrinde bu sefer farklı bir durum var ve “faize dokunulmayacağı açıklandı”. Bu yüzden yabancılar daha rahat hareket ediyorlar. Bu içten içe savaş devam ederken, nerde nasıl biteceğini kestirmek de oldukça zor. Bu yüzden bu aşamada dolar tahmini yapmaya kalkışmak da tehlikelidir. Her an MB’dan veya Cumhurbaşkanlığın’dan gelecek bir açıklamayla çok sert düşüşler olabileceği gibi, dünküne benzer gelişmelerle bir anda çok sert artışlar da görebiliriz. Daha önceki bir yazımda 3.9950 aşıldığında 4.10-4.15 aralığının teknik analiz hedefi olduğunu belirtmiştim ama şunu bilmelisiniz ki, çok daha dalgalı günler göreceğiz. Bu da maalesef ekonomide iş dünyasının önündeki sis bulutunu daha da kalınlaştırarak belirsizliğin daha da artmasına sebep olup, hem yatırım hem de tüketim kararlarını (yani toplam talebi olumsuz etkileyecektir).

Dolar şu an 4.0850 civarında olup, her yeni dip daha yukarıda oluşuyor. Bakalım bu kur savaşı nerde bitecek? Bu aşamada dolar alımı önermiyorum ama kur risklerinden korunmak için Altın fonu olabilir. Böylece paranız hem yurt içinde kalır, hem de ABD’ye boş yere faizsiz kredi açmamış olursunuz. Yani dolar yerine altın daha az volatil durumdadır. Ayrıca dünyadaki bu büyük tahvil balonu patlarsa veya ABD’de enflasyon beklentilerden yüksek gelirse altın, orta ve uzun vadede güvenli liman olabilir.

YASAL UYARI: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.