Euro bugün uluslararası ticarette kullanılan ve merkez bankalarının rezervlerinde tutulan bir para ise, bunun nedeni arkasında Almanya’nın olmasındandır. Yani, Euro’yu Almanya taşıyor, taşıdığı için de yüklüce bir maliyet ödüyor.
Euro Bölgesi’ndeki sorunların çözümüne yönelik olarak akla uygun gelen bazı çözüm önerileri Almanya tarafından kabul edilmiyorsa, bunun nedeni Almanya’nın yüklenmek durumunda olduÄŸu maliyeti daha da artırmamak ya da sınırlandırmak istemesidir.
Son aylarda Almanya’da sözü dinlenen bir grup akademisyen ve iÅŸadamı Almanya’nın Euro içinde rahatsız olmaya baÅŸladığını dillendirmeye baÅŸladı. Bu gruba daha sonra kamuoyunda saygınlığı yüksek bazı kanaat liderleri de katıldı. Kısacası, Almanya’nın Euro içindeki rahatsızlıkları çok daha sık ve çok daha açık bir biçimde geniÅŸ kamuoyu ile paylaşılmaya baÅŸlandı.
TARGET 2’DEKÄ° ALACAKLAR
Bu gruba en son Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) BaÅŸkanı da katıldı. OturduÄŸu koltuk ve sorumlulukları dikkate alındığında, Bundesbank BaÅŸkanı’nın çıkışı bir parasal birliÄŸin en güçlü üyesi olarak yenilir yutulur cinsten deÄŸildi.
Önce konuyu açalım. Euro kullanan ülkelerin merkez bankaları arasında Target 2 isimli bir ödeme sistemi var. Bu sistemi bizdeki EFT sistemine benzetebiliriz. Target 2 sistemi içinde bir ülkenin merkez bankası bir başka ülkedeki merkez bankasından borç alabiliyor ya da verebiliyor. Bu yolla Euro içindeki ödeme sistemi sorunsuz olarak çalışıyor. Borç alıp verme kısa vadeli. Normalde sistemde kimsenin kimseye borcu olmaması gerekiyor.
Avrupa’daki borç krizi Target 2 sistemini de bozdu. Ticari bankalar doÄŸal iÅŸlerini yapamaz hale gelip bilançolarını küçültürken, piyasadan borçlanmaları da zorlaÅŸtı. Bazı ülkelerde ancak kendi merkez bankalarından borçlanarak iÅŸ yapabilir hale geldiler. Yani, bankalar kendi merkez bankasından borçlandı, o merkez bankası da iÅŸlemin diÄŸer tarafındaki ülkenin merkez bankasından borçlanarak ödemeyi gerçekleÅŸtirdi.
Normalde, cari işlemler açığının büyük ölçüde ülkedeki ticari bankaların başka ülkelerin ticari bankalarından borçlanmaları ya da cari işlemler fazlasının ülkedeki ticari bankaların başka ülkelerdeki ticari bankalara borç vermeleridir. Ticari bankalar devreden çıkınca, Target 2 sistemi içinde cari işlemler fazlası veren ülkenin merkez bankası borç veren, cari işlemler açığı veren ülkenin merkez bankası borçlanan durumuna düştü.
BUNDESBANK’IN ÇIKIÅžI
Almanya’nın cari iÅŸlemler fazlası var. Buna karşılık, Ä°talya, Ä°spanya, Yunanistan, Portekiz ve Fransa gibi ülkelerin cari iÅŸlemler açığı var. Dolayısıyla, Bundesbank bütün diÄŸer merkez bankalarından alacaklı. Target 2 içinde Bundesbank’ın alacağı 500 milyar Euro’ya gelmiÅŸ. Bu meblaÄŸ Almanya’nın milli gelirinin yaklaşık yüzde 20’si.
Bundesbank BaÅŸkanı’nın parasal birlik içinde yenir yutulur olmayan çıkışı Bundesbank’ın bu alacakları karşısında borçlu ülkelerden reel teminat istemesi gerektiÄŸi oldu. Yani, Bundesbank, Ä°talya’dan, Ä°spanya’dan, Yunanistan’dan fiziksel varlık istiyor. Euro kullanan diÄŸer ülkelerin bonolarına itibar etmiyor. Bundesbank’ın itibar etmediÄŸi bonolara piyasa neden itibar etsin ki?
Bu bir dil sürçmesi deÄŸildi. Bu, Almanya’da giderek artan Euro rahatsızlığının en üst düzeydeki yansımasıydı. Euro’nun arkasında Almanya daha ne kadar durur? Bilemeyiz.