Türkiye Rusya ticaretinde ilk önemli geliÅŸme 80’li yılların sonunda barterla doÄŸalgaz alımıyla baÅŸladı. Sovyetlerin dağılmasından sonra Rusya dış ticareti çeÅŸitli alanlarda ve bavul ticaretinde geliÅŸti. 2000-2008 yılı arasında 8 kat artarak 30 milyar dolarların üzerine çıktı.2009 krizinde geriledi ÅŸimdilerde 25 milyar dolarlar seviyesinde. Ancak ağırlıklı olarak enerji ithalatına dayalı. Rusya’nın DTÖ üyesi olmasıyla önümüzdeki 5 yılda 100 milyar dolara çıkması beklenen Rusya ticaretimizin olumlu geliÅŸmesi için yüzde 21.4 ihracatımızın ithalatı karşılama oranın deÄŸiÅŸtirecek ihracat artırıcı projelergeliÅŸtirmeliyiz.
Dünya Ticaret Örgütünün Aralık ayı içersinde Cenevre toplantısında Rusya’nın yıllardır beklenen Dünya Ticaret Örgütü üyeliÄŸinin onaylanmasının bu ülkeyle ticaret yapan ülkelerin bu arada Türkiye’nin Rusya dış ticaretini artıracakları yorumları yapılıyor. 2000-2008 yılları arasında Rusya ile ticaret hacmini 8 kat artıran Türkiye’nin önümüzdeki 5 yılda bu ülke ile dış ticaretini 100 milyar dolara yükseltebileceÄŸi iddia ediliyor.
Türkiye Rusya ile ticaretini 1980’li yılların sonunda Sovyetler BirliÄŸi’nin dağılmasından önce doÄŸal gaz ithalatına dayalı barter anlaÅŸması ile ihracat ile baÅŸlattı. Sovyetler BirliÄŸinin dağılması sonrasında bir yandan bu ülkeden doÄŸalgaz ve petrol alımları sürdürüldü. Bir yandan iki ülke arasında enerji hatları geliÅŸtirildi. Bir yandan da tekstil-konfeksiyon, sebze meyve ihracatı artırıldı. Bavul ticaretinde geliÅŸmeler oldu. Efes üretim Migros AVM alanında Rusya’da yatırım yaparlarken, birçok Türk müteahhitlik firması da bu ülkede taahhüt iÅŸlerini üstlendiler.
1997 yılına kadar önemli geliÅŸme gösteren Türkiye Rusya dış ticareti o yılda Rusya’da yaÅŸanan kriz nedeniyle olumsuz bir döneme girdi. 2000 yılında ağırlıklı olarak ithalata dayanan ÅŸekilde 4.5 milyar dolar seviyesini yeniden yakalayan iki ülke dış ticareti 2008 yılına kadar hızlı geliÅŸme göstererek 8 kat artıp 30 milyar doları aÅŸtı. Krizle geriledikten sonra 2010 ve 2011 yıllarında yeniden yükseliÅŸe geçti. 2008 yılı rakamları yakalanamasa da yeniden 25 milyar dolarlar seviyesine ulaÅŸtı.
Türkiye, Rusya’nın ithalat yaptığı ülkeler arasında Almanya ve Çin’in ardından 3. Sırada bulunuyor. Ve Rusya toplam ihracatı içersinde yüzde 4.6 pay alıyor. Türkiye’nin Rusya Ä°thalatı içersindeki payı ise yüzde 2.6 oranı ile 14. Sırada kalıyor. Türkiye Rusya’yla olan dış ticaretinde her yıl 15 milyar dolayında açık veriyor. Bu bir yandan bu ülkeden alınan yüksek enerji faturasından kaynaklanırken, bir yandan da Rusya’nın uyguladığı çeÅŸitli engellerden kaynaklanıyor. DEÄ°K Genel Sekreteri Bahri Can ÇalıcıoÄŸlu, DTÖ’ye girmesinin ardından Rusya ticaretinin ÅŸeffaflaÅŸarak bizim için olumlu sonuçlar vereceÄŸini belirtiyor. Bugün yaÅŸanan olumsuzluÄŸa örnek olarak çiçek ihracatında karşılaşılan referans fiyat uygulamasını gösteriyor. Türkiye’nin 7-12 cent olan kesme çiçek ihracatında Rusya’nın 40 cent referans fiyat uygulamasıyla vergilendirme yaptığını bunun rekabeti engelleyici sonuç yarattığını söylüyor. DTÖ üyeliÄŸi sonrası bu tür olumsuzlukların, rekabet bozucu engelerin ortadan kalkacağını ve Rusya’ya ihracatımızın birçok alanda artabileceÄŸini belirtiyor. Rusya’nın kısıtlamaları kaldırmasıyla Türkiye’nin bu ülkeye gıda ve tekstil-konfeksiyon ihracatını artırarak dış ticaret açığını azaltabileceÄŸine inandığının altını çiziyor.
Rusya’nın DTÖ’ne üye olmasıyla daha önce olumsuzluk yaratan kararlarının benzerlerini de alamayacağı belirtiliyor. Buna örnek olarak da 2008 yılının 8. Ayında Rusya’nın gümrüklerine yaptığı bir yazışma ile Türkiye, Yunanistan, MoÄŸolistan, Çin ve BAE’inden yapılan ithalata gümrüklerinde zorluklar çıkarmaya baÅŸlamış, bu da bu ülkelerden ithalatı olumsuz etkilemiÅŸti. Türkiye 13 ay sonra Türk-Rus gümrükleri arasında yeni bir anlaÅŸma imzalayarak bunu aÅŸma baÅŸarısını gösterebilmiÅŸti.
Türkiye Özal dönemindeki barter anlaÅŸmasında aldığı doÄŸal gazın karşılığı olarak Rusya’nın Türkiye’den off-set anlaÅŸmasıyla mal alması esasına dayanıyordu. Zamanla barter dışına çıkan doÄŸalgaz ve petrol alımları Türkiye’nin Rusya ticaretindeki dış ticaret açığını her yıl hızla artırdı. Rusya’nın DTÖ üyesi olmasıyla bu ülke ile dış ticaret dengemizde olumlu bir geliÅŸme ve hızlı artış bekliyoruz. Bugün Türkiye’nin Rusya’ya ihracatının ithalatı karşılama oranı yüzde 21.4 seviyesinde. KomÅŸularla ticaretimizde verdiÄŸimiz dış ticaret açığı içinde de önemli yer tutuyor. O nedenle 5 yılda 100 milyar dolar ticaret hedeflediÄŸimiz bu ülkede ihracatımızın ithalatımızı karşılama oranını hızla artırıcı projeler geliÅŸtirmemiz unutulmadan hayata geçirilmelidir. TL ve Ruble ile ticaretin geliÅŸtirilmesi de bu konuda olumlu sonuç verecek bir unsur olarak görülüyor. Rusya’da taahhüt iÅŸlerinin artırılması ve gelen Rus turist sayısının artması da iliÅŸkilerimiz açısından olumlu unsurlar olarak niteleniyor.