Osman AROLAT
12 Haziran seçimi öncesinde son 10 güne girerken dün CHP lideri KılıçtaroÄŸlu, bugün AK parti mitinginde BaÅŸbakan ErdoÄŸan konuÅŸacak. Önümüzdeki günlerde BDP’nin bağımsız adaylarının ve MHP lideri Bahçeli de Diyarbakır”da miting yapacak. Bölgedeki secim söylemlerinde siyasiler ağırlıklı olarak kimlik sorunu ve terörün sonlandırılması konularını ele alıyorlar. Ama bölgede bununla birlikte mutlaka aÅŸ ve iÅŸ sorununu içeren, refah artırıcı projeler de siyasilerin gündemlerinde yer almalıdır.
CHP lideri Kemal KılıçtaroÄŸlu dün Diyarbakır mitingini yaptı. Bugün BaÅŸbakan ErdoÄŸan’ın mitingi var. Ayın 4’ünde BDP’nin bağımsız adaylarının 6 Haziran’da MHP’nin mitingi var. 12 Haziran seçimleri öncesinde parlamentoda grubu olan üç parti ve BDP bu mitinglerde görüşlerini açıklayacaklar.
Şimdi kente bir başka açıdan ekonomik açıdan bakarak seçimin gündemindeki kente bir de bu yönden bakalım.
Önce kısa bir tarihçe: Diyarbakır 1920’lerde Cumhuriyet’in ilk yıllarında nüfusa göre esnaf sanatkar sayısına baÄŸlı ekonomi sıralamasında Ä°stanbul ve Bursa’nın ardında üçüncü sıradaki ilimizdi. 1940’larda ilin komÅŸularla Irak ve Suriye ile sınır ötesi ticaretine engeller getiriliyor ve ilk önemli kırılma ve gerileme yaÅŸanıyor. Sınırda ticaret engellenirken, ülkenin batısıyla da ticari geliÅŸme saÄŸlanamıyor. 1980’lerde terörle birlikte kentin sermaye sahipleri sermayelerini ve üretimlerini batıya taşırlarken, köyde üretici iken kente göç eden üreticiliklerini kaybedip iÅŸsizler ordusuna katılanlarla kent nüfusu hızla artıyor. Son 10-15 yılda kamunun kentteki fabrikalarından biri Ergani Çimento özelleÅŸtirilirken, 4-5 bin çalışanı olan Sümerbank İçki ve halı fabrikaları ile Tekel’in içki fabrikası ve tütün iÅŸletmeleri kapanıyor. Kent buna karşılık o dönemde önemli yeni özel sektör yatırımı da çekemiyor.
Diyarbakır, Türkiye rekabetçilik endeksinde bugün 81 il arasında 32. sırada yer alıyor. BeÅŸeri sermaye ve yaÅŸanabilirlik endeksinde ise 64. sıradaki ilimiz. Kentte OSB’de 30 dönemsel çalışan i138 aktif iÅŸletmede SSK verilerine göre 2 bin 700 çalışan var. Kentteki toplam SSK’lı ise 10 bin 244 kadın olmak üzere 75 bin 324. Oysa kentin resmi nüfusu 835 bin ve kenttekikayıt dışılıkla bu nüfusun 1.5 milyon olduÄŸu belirtiliyor. Diyarbakır TSO’nun 2009 yılındaki araÅŸtırmasına göre kentte çalışabilir nüfusun sadece yüzde 11’i SSK’lıydı. Bugün kentte resmi iÅŸsizlik oranının yüzde 25’in üzerinde olduÄŸu ve bunun yüzde 70’ini gençlerin oluÅŸturduÄŸu belirtiliyor. Bu da gösteriyor ki kentte en önemli sorun iÅŸ ve aş…
Kentli iÅŸadamlarına göre, OSB’de sıkışıklık söz konusu ve önemli altyapı sorunları var. Tren 3-4 kilometre yakınından geçmesine raÄŸmen OSB baÄŸlantısı gerçekleÅŸtirilmediÄŸi için bölgede geliÅŸme gösteren mermerciler önemli navlun sorunu yaşıyorlar. Kentte çevre yolu ve sivil havaalanı bulunmaması da sanayicilerin ÅŸikayetleri içinde yer alıyor. Tek sınır kapısı Habur’da da önemli sıkışıklık söz konusu.
Diyarbakırlı işadamları kentlerinde mermercilik, hayvancılık, seracılık, tekstil ve turizm sektörü gibi alanlarda gelişmeler olabileceği düşüncesindeler.
Ancak, 2 bin 800 dönümlük alanda 103 çiftlik ve 20 sanayi iÅŸletme kurulması ile projelendirilmesi düşünülen Hayvancılık OSB’sinde bugüne kadar önemli bir geliÅŸme saÄŸlanamamış durumda. Önce 800 dönümde seracılık kurulması ve zaman içersinde 2 bin 500 dönüm sera kurulması hedefleniyor. Bu konuda da henüz önemli geliÅŸme saÄŸlanabilmiÅŸ durumda deÄŸil. Tekstil de bazı yabancı önemli bir markaya üretim yapan bir firma ile bir de iç çamaşır üretimi yapan firma söz konusu, buna karşılık kentte tekstilde planlı bir kümelenme çalışmasıyla önemli bir geliÅŸme saÄŸlanabilir.
Seçime 10 gün kala belki liderlerden miting alanlarında bu ekonomik manzaraya uygun “Ä°ÅŸ ve aÅŸ” içeren projeleri açıklamaları beklenmiyor. Ama hiç deÄŸilse bir yanıyla bu konulara da deÄŸinilmeli. Ve asıl önemlisi bölgede sorunun sadece bir kimlik ve terör sorunu olarak görülüp, sadece o alanlarda çözüm üretilmeye çalışılması bana göre gerçekçi çözüm için yeterli olmayacaktır. Siyasilerin bölge için mutlaka iÅŸ ve aÅŸ içerecek, refah artıran kalkınma projelerini hayata geçirmeleri gerekir.