BaÅŸbakan ErdoÄŸan 100 iÅŸadamıyla Güney Afrika gezisine çıktı. Türkiye, Kuzey Afrika ülkelerinde yaptığı ikili ticaret anlaÅŸmalarının da etkisiyle hem dış ticaretini son yıllarda ticaretini önemli ölçüde artırdı. Hem de taahhüt iÅŸlerinde çok sayıda projeyi yürütmeye baÅŸladı. Ancak, ikili ticaret anlaÅŸmamız olmayan Güney Afrika’da hem ticaret, hem de taahhüt alanında önemli bir payımız yok. EÄŸer bu gezi sırasında Tamer TaÅŸkın’ın belirttiÄŸi gibi bu ülke ile serbest ticaret anlaÅŸması imzalanırsa, Güney Afrika ile birlikte, onların özel anlaÅŸması olan 20 Afrika ülkesiyle ticari iliÅŸkilerimizde önemli artış olabilecek.
BaÅŸbakan ErdoÄŸan son dönemlerdeki üçüncü Afrika ziyaretini Güney Afrika’ya yapıyor. Yazı iÅŸleri müdürümüz Ä°brahim Ekinci, son 1.5 yıl içersinde Afrika politikasına verilen önemin arttığını ve özel sektör gezileri hariç Ekonomi yönetiminin bu dönemde heyetler halinde 12 gezi gerçekleÅŸtirdikleri bilgisine haberinde yer veriyor. 2003 yılında Afrika pazarına yönelik olarak Afrika ile Ekonomik Ä°liÅŸkilerini GeliÅŸtirme Stratejisinin yürürlüğe konduÄŸunu o dönemde 4 Afrika ülkesiyle özel Ekonomik ve Ticaret anlaÅŸması varken bugün bu sayının 12’ye yükseldiÄŸini, yılsonuna kadar 15 Afrika ülkesi ile stratejik iÅŸbirliÄŸi anlaÅŸmasının imzalanmış olacağını belirtiyor. BaÅŸbakan’ın gezisine 100 kiÅŸilik bir iÅŸadamı grubunun katıldığını belirten Türk-Afrika iÅŸ konseyi koordinatör baÅŸkanı Tamer TaÅŸkın,  aramızda ikili Ticaret anlaÅŸması olmayan Güney Afrika ticaretinde yüksek gümrük vergileri bulunduÄŸunu belirterek, ziyaret sırasında bu konunun ele alınıp, ikili ticaret anlaÅŸması imzalanabileceÄŸini umduklarını belirtiyor. TaÅŸkın ayrıca, 80 milyar dolar ithalatı olan Güney Afrika ile 1.3 milyar liralık toplam ticaretimizin çok düşük kaldığının da altını çiziyor.
Bu şu açıdan çok önemli. Güney Afrika, Güney Afrika Gümrük Birliği Sacu ile birçok komşu ülke ile serbest gümrük anlaşmasına sahip. Güney Afrika Kalkınma Topluluğu üyesi olarak da 14 Afrika ülkesiyle serbest ticaret anlaşması var. Güney Afrika ile Türkiye arasında yapılacak Serbest Ticaret anlaşması Güney Afrika ile ticaretimizi artırmayla sınırlı kalmayarak. 20 kadar ülke ile ticaretimizde gelişme sağlayabilecek.
Afrika kıtası 800 milyar ticaret hacmine sahip. Türkiye 2003 yılında 2.1 milyar dolar ihracat ve 3.3 milyar dolar ithalat ile 5.4 milyarlık dış ticaret hacmine sahipken, 2010 yılında 11.4 milyar ihracat ve 9.4 milyar dolar ithalatla 15.7 milyar dolara çıkararak üç kat artırmış durumda. Bu ulaÅŸtığı rakamla dünya ticaretinde yüzde 1 paya sahip olan Türkiye 800 milyar dolarlık Afrika dış ticaretinde yaklaşık yüzde 2 paya ulaÅŸmış durumda. Ancak, 95 milyar dolarlık Güney Afrika dış ticareti içindeki payımız 1.2 milyar dolar ile yüzde 1’ler seviyesinde kalıyor. Afrika ticaretinde de yatırımlarında da en büyük artışı gösteren ülke Çin. Çin’in Afrika ticareti içersindeki payı yüzde 10 seviyesine 79.8 milyar dolara ulaÅŸmış durumda.
Birçok Avrupa ülkesinin 15. Yüzyıldan 20. yüzyıl başına kadar Afrika’da birçok sömürgeleri bulunuyordu. Ve bu ülkelerde var olan kıymetli madenler ve ülkelerin tarımsal zenginliklerinden Avrupalılar yararlanıyordu. 20. Yüzyılda bu ülkeler bağımsızlıklarını kazandılar. Ama kültürel baÄŸlar nedeniyle Avrupalılar bir süre daha Afrika’daki eski sömürgelerinin zenginliklerinden yararlanmayı sürdürdüler. Ama görülüyor ki son yıllardaki geliÅŸmelerle Çin Afrika’da er etkili ülke olma özelliÄŸine kavuÅŸmuÅŸ durumda.
Türkiye ise ağırlıklı olarak Kuzey Afrika’da ticaret ve taahhüt iÅŸlerinde ağırlık taşıyor. Türkiye müteahhitleri 26 Afrika ülkesinde 847 taahhüt projesine sahip. Libya’da 529, Cezair’de 125, Sudan’da 59, Fas’ta 40, Mısır’da 25 projeye sahip olan Türk müteahhitlerinin Güney Afrika’da sadece 1 projeye sahip olmaları bu alandaki imkanı ortaya koyuyor. Bir dönem Güney Afrika iÅŸ yapan 123 battaniye firmasından 12’si Türk firmasıyken, orada da üretim yapan firmalarımız varken, o alanda da Türk firmaları kayıba uÄŸradı ve Türk firmalarının yerini Çinliler aldı.
Görüldüğü gibi Türkiye’nin Afrika pazarında ve Güney Afrika’da ticaretini ve taahhüt iÅŸlerini geliÅŸtirebilmesi yeni imzalanacak serbest ticaret anlaÅŸmalarıyla yakından ilgili. Ve bunun yanı sıra THY’nin 20’ye ulaÅŸan Afrika’daki uçuÅŸ noktasını ve uçuÅŸ sayısını artırması da geliÅŸmenin bir baÅŸka unsuru. DoÄŸaldır ki, buna siyasal iÅŸbirlikleri ve Afrika için verilecek özel teÅŸviklerle de destek olunmalıdır.