Bu yılın ilk dört ayındaki yatırım teÅŸvikleri, geçen yıl kriz sonrası canlanan yatırımların bu yılda devam ettiÄŸini gösteriyor. TeÅŸvikler üzerindeki “Kriz freni” son bulurken, bir baÅŸka geliÅŸme de yeni teÅŸvik sisteminin getirdiÄŸi dengeli sonuç oldu. Yeni TeÅŸvik sisteminde 4 bölgeye ayrılan ülkemizde teÅŸvikler bu dört bölge içersinde de eskiye göre daha dengeli dağılım gösteriyor.
Türkiye’de bu yılın ilk dört alında yatırım teÅŸviklerinde Sakarya’da yatırımla teÅŸviklerde yüzde 104 artış olurken, Bilecik’teki artış yüzde 22 bine ulaşıyor. TeÅŸvikli yatırımların ilk 30 listesinde yer alan illerdeki artışların tümü yüzde 100’ün üzerinde, Altı illerdeki artış ise yüzde 1000’lerle ölçülüyor. Bu nedenle arkadaşımız Naki Bakır bu geliÅŸmeyi “30 ilde yatırım patlaması” diye nitelendiriyor.
Yatırım teşviklerindeki gelişmeleri ele alıp yakından baktığımızda ortaya çıkan sonuçları şöyle sıralayabiliriz:
-Kriz döneminde yaÅŸanan “belirsizlik” iÅŸ dünyamız için 2010 yılında aşılmaya baÅŸlanmış, bu yılın ilk dört ayında üç bölgede sürerken, 2. Bölgede önemli bir düşüş yaÅŸanmış. Bunda geçen yıl Adana Yumurtalıkta Çalık Grubu’nun 14.8 milyarlık rafineri yatırımının, “Büyük ölçekli yatırımının” bulunması bu yılın ilk dört ayında 2. Bölge kentlerinde böyle bir teÅŸvikli yatırımın söz konusu olmamasının doÄŸal sonucu olarak karşımıza çıkıyor.
-Yatırım teÅŸviklerinde artış, yeni dönemdeki son teÅŸvik sistemindeki 4 bölgeli yapıda Ä°stanbul baÅŸta olmak üzere 1. Bölge kentlerinin de belli alanlarda teÅŸvikli yatırımlara açılması önemli rol oynadı. TeÅŸvikli yatırımları bölgelere göre dağılımı da buna cevap niteliÄŸini taşıyor. TeÅŸvikli yatırımlarda son yılda 15 milyar 843 milyon liralık teÅŸvikler içersinde birinci bölge illeri yüzde 44.4 pay alıyor. En yüksek teÅŸvik alan 10 il içersinde de birinci bölgede yer alan 4 il yer alıyor. Ä°kinci ve dördüncü bölge illeri yüzde 17’ler seviyesinde, üçüncü bölge illeri de yüzde 22 oranında pay alıyorlar. Bu hem teÅŸvikli yatırımların ülke sathına daha dengeli dağıldığını gösteriyor. Ancak, bir çok il sanayi oda yöneticileri gruplandırıldıkları iller açısından dengesizlik olduÄŸu konusunda ÅŸikayetlerini de dile getiriyor.
-Büyük ölçekli yatırımlar listesinde bu yıl iki kimya sektörü yatırımını görüyoruz. Bunlardan biri TüpraÅŸ’ın Kocaeli’indeki 2 milyar 338 milyon liralık KDV istisnası ve 1 milyar 281 milyon liralık gümrük muafiyeti ve vergi indirimleri aldığı tevsii yatımı. DiÄŸeri Pharmactive firmasının 111 milyon lira KDV istisnası, 23 milyon liralık gümrük muafiyeti ve vergi indirimi aldığı TekirdaÄŸ yatırım. 2010 yılında büyük ölçekli 5 yatırım söz 2. Bölgede yer alan DoÄŸu Akdeniz Petrokimya Rafinerisinin büyüklüğü bu yılki iki büyük ölçekli yatırımın toplamından yakyaşık dört kat büyüktü.
-Ä°llerdeki önemli yatırımlara baktığımızda Şırnak’taki 446 milyon liralık Silopi Elektirik firmasının yatırımını, Osmaniye’de Tosçelik’in 343 milyon liralık yatırımını, Bilecik”te Pak Cam’ın, Ordu’da Melet Enerji’nin 290’ar milyon liralık yatırımlarını görüyoruz.
Anadolu’nun bir çok ilindeki sanayi odası baÅŸkanları illerinde yatırım taleplerinin kriz sonrasında arttığını söylüyorlar. Bazı illerde OSB’lerin geliÅŸtirilmesi çalışmalarının yapıldığı da belirtiyorlar.
Bütün bu geliÅŸmeler teÅŸvikli yatırımlarda “kriz freninin” geçen yıldan baÅŸlayarak ortadan kalktığını ve ülkemizi 4 bölgeye ayıran son teÅŸvik sistemi sonrasında da yatırımların ülke içinde daha dengeli dağılmasına yol açtığını gösteriyor.