Kredi derecelendirme kuruluÅŸu S&P Türkiye Hazinesi’nin çıkardığı TL cinsi borçlanma senetlerinin notunu BBB-‘ye yükseltti. Böylece notumuz yatırım yapılabilir düzey olan BBB kategorisine gelmiÅŸ oldu. Neredeydik nereye geldik?
Not artırımı döviz cinsi bonolarda değil, TL cinsi bonolarda oldu. Döviz cinsi bonolarda notumuz hâlâ BB düzeyinde. Yani, döviz cinsi borçlanmalarda henüz yatırım yapılabilir düzeye gelmiş değiliz.
Not artırımını küçümsemeyelim. TL cinsi bonolarda da olsa, not artırımı Türkiye ekonomisinin geldiÄŸi aÅŸamayı göstermesi açısından çok önemli. Avrupa kriz içindeyken, Amerika ekonomik büyümeyi ateÅŸlemeye çalışıp beceremezken, Türkiye ekonomisi birçok açıdan parlıyor. S&P’nin yayınladığı dokümanda da belirttiÄŸi gibi, cari iÅŸlemler açığı sorununu halledebilirsek, kamu maliyesi dengesinde sosyal güvenlik reformu gibi kalıcılığı saÄŸlayabilecek iyileÅŸmeleri yapabilirsek, döviz cinsinden notumuz da artabilir. Ama, galiba bu aÅŸama için biraz bekleyeceÄŸiz.
17 YILLIK TAHRÄ°BAT
Türkiye 1990’lı yılların başında S&P tarafından tarihinde ilk kez deÄŸerlendirilirken BBB notu almıştı. Enflasyonu yüksek de olsa, kamu maliyesi yüksek açıklar da verse, o dönemde Türkiye ekonomisi bugünkünden farklı deÄŸerlendiriliyordu. 1993 yılında daha da bozulmaya baÅŸlayan ekonomik dengeler kredi derecelendirme kuruluÅŸlarını da harekete geçirdi. 1993 yılının ikinci yarısı ile 1994 yılının birinci yarısı arasında sık aralıklarla Türkiye’nin notu düşürüldü. Çok kısa sürede notumuz yatırım yapılabilir düzeyin altına geldi. Hatta, bir ara notumuz B’ye kadar düştü. C’ye düşmeye ramak kaldı.
1994 yılından bu yana, TL cinsi bonolarda da olsa, ilk kez yatırım yapılabilir düzeye geldik. Bir anlamda 1994 yılında yaşanan ekonomik krizin Türkiye ekonomisine verdiği tahribatı ancak on yedi yıl sonra onarmayı başardık.
S&P gibi kredi derecelendirme kuruluşlarının döviz cinsi bonolar yanında yerli para cinsi bonolar üzerinden not vermesi göreli olarak daha yeni bir olgu. Yerli paranın yabancı paraya göre doğal olarak bir üstünlüğü var. Kamu finansman dengesi ne derece kötü olursa olsun, yerli para cinsi borçları her devlet para basarak ödeyebilir. Kendi paranızı bastığınız sürece, devletin yerli para cinsinden borçlarını ödeyememesi gibi bir sorun olması olanaksız. Sorun, basılan paralarla ödenen borcun değerinin ne olacağı. Genelde, yerli para cinsinden verilen not döviz cinsinden (basmadığınız para cinsinden) borçlanmalara verilen nottan yüksek olur. Yerli para cinsinden notun artması yine de ekonomiye artan güvenin bir işaretidir.
BÃœYÃœME HIZLANABÄ°LÄ°R
Yabancı para cinsinden notumuz ne zaman artacak? S&P’nin söylediÄŸine göre, cari iÅŸlemler açığı düşme eÄŸilimine girdiÄŸinde, banka kredilerindeki artış düşmeye baÅŸladığında ve çeÅŸitli reformlarla kamu maliyesindeki düzelme kalıcı hale geldiÄŸinde, döviz cinsi borçlarımızın da notu yükselebilir. Bunun anlamı, notumuzun artması için Türkiye ekonomisinin kısa dönemde büyümesinin soÄŸuması gerekiyor. Dolayısıyla, ekonomik büyümeyi özendirici politikalar bu açıdan çok olumlu sayılmaz.
Ekonomik büyüme düştüğünde, cari işlemler açığı düşer mi? Bu da çok kesin değil. Örneğin, küresel kriz öncesinde, 2008 yılının ilk dokuz ayında ekonomik büyüme düşme eğilimindeydi, ama cari işlemler açığı artmaya devam etmişti. Cari işlemler açığını düşüren küresel kriz olmuştu.
S&P’nin not artışı beklentileri yeniden düzelten bir etken olabilecek. Dolayısıyla, not artışının tetikleyebileceÄŸi dış kaynak giriÅŸi uygulanan ekonomik politikalardan bağımsız bir biçimde iç talep artışını hızlandırarak Türkiye’de ekonomik büyümeyi yeniden ateÅŸleyebilir. O takdirde de, döviz cinsinden kredi notumuzun artması çok kısa dönemde gerçekleÅŸmeyebilir.
Ercan Kumcu  – Bloomberg HT