Son yılların en kritik FOMC toplantılarından birini geride bıraktık.
Fed üyeleri, faizde bu ayda herhangi bir değişikliğe gitmedi. Toplantı sonrasında yayınlanan özet metin, Temmuz ayındaki son toplantıdan sonra yayınlanan metinle büyük ölçüde aynı kaldı. Metnin genelinde öne çıkarılan enflasyon tarafındaki aşağı yönlü baskılar üzerinde durulurken, istihdam piyasasının güçlü seyrettiği mesajı verildi.
Karar Metni Diyor ki; Artık anahtar enflasyon ve Çin…
Metinde öne çıkanları kısaca özetlemek gerekirse;
- ABD ekonomisindeki ılımlı toparlanmanın devam ettiği,
- Hane halkı harcamalarının ve sabit işletme yatırımlarının ılımlı bir şekilde arttığı;
- konut sektörünün daha da ilerleme kaydettiği,
- net ihracatın zayıf kalmaya devam ettiği,
- İş gücü piyasasının güçlü istihdam artışları ve düşen işsizlik oranı ile gelişmeye devam ettiği,
- Enflasyonun, kısmen düşük enerji fiyatları ve enerji dışı ithalat fiyatlarındaki düşüşleri yansıtarak Komite’nin uzun dönemli hedeflerinin altında seyretmeye devam ettiÄŸi,
- Piyasa bazlı enflasyon ölçütlerinin daha düşük seyrettiği ancak anket bazlı ölçütlerin uzun vadeli enflasyon beklentilerinin yatay kalmaya devam ettiğini gösterdiği,
- Tam istihdam ve fiyat istikrarına yönelik eğilimleri desteklemek maksadıyla faizlerin sabit bırakılmasının uygun olduğu,
- Komitenin tam istihdam ve % 2 enflasyon hedefine yönelik değerlendirmelerini,
- İstihdam piyasasındaki gelişmelerini,
- Enflasyon üzerindeki baskılar ve enflasyon beklentilerini,
- Finansal ve Uluslaraarası gelişmelerini de kapsayan oldukça geniş bir seti üzerinden yaptığını,
- Komitenin faiz artırımlarına başlamak için uygun zamanın, istihdam piyasasında daha fazla iyileşme görülmesi ve enflasyonun orta vadede % 2 hedefine erişeceğinden iyice emin olunması olduğu ifade edildi.
Ancak; dünkü toplantı sonrasında eklenen en dikkat çekici ifade;
” Ekonomik ve finansal son geliÅŸmeler ekonomik aktiviteyi bir miktar sınırlayabilir ve kısa vadede, muhtemelen, enflasyon üzerinde daha fazla aÅŸağı yönlü baskı oluÅŸmasına neden olabilir.”
Bu kritik ifadenin ağırlıklı olarak son dönemlerde Çin tarafında yaşanan gelişmelere atıfta bulunduğunu tahmin etmek zor değil. Diğer taraftan, enerji fiyatlarındaki düşük seyre ek olarak bu gelişmelerin enflasyon üzerindeki aşağı yönlü baskıları artırabileceğinin işaret edilmesi de bir diğer önemli mesaj.
Ä°stihdam piyasasında önemli negatif bir geliÅŸme olmadıkça, Fed’in faiz artırımlarının tek anahtarı artık enflasyon geliÅŸmeleri desek abartmış olmayız sanırım. Tabiki, Çin baÅŸta olmak üzere geliÅŸen piyasalardaki geliÅŸmelerin de Fed kararı açısından önemli olduÄŸunu söyleyebiliriz. Faiz artırımlarının baÅŸlamamış olması kısa vadede küresel piyasalarda geçici bir coÅŸku bırakabilir; ancak halen baÅŸlangıç zamanlaması için net bir tarih iÅŸaret edilmemesi belirsizliÄŸin devam etmesine neden olacağından piyasalardaki Fed stresi bir süre daha devam edecek.
Yellen diyor ki; faiz artırımının zamanlaması deÄŸil, hızı önemli…
Fed BaÅŸkanı Yellen’ın düzenlediÄŸi basın toplantısında öne çıkan baÅŸlıklara bakmak gerekirse;
- Ekim’de artırım hala olasılık dahilinde. Bir artırım olursa basın toplantısı gerçekleÅŸtirilecek
- İlk artırımın zamanlaması, artırımdan sonraki süreçten daha az önemli. Artış ekonomik koşullara göre kademeli olacak; ancak enflasyonun artış hızı belirleyici olacak.
- Faiz artışı için istihdam piyasası ötesinde güveni artıracak gelişmeler gerekebilir.
- Dolardaki güçlenme ve küresel riskler ABD ekonomisi ve enflasyon üzerinde aşağı yönlü baskı yapıyor. Yurtdışındaki gelişmeleri yakından izliyoruz.
- Temmuz’dan bu yana piyasalarda görülen geliÅŸemeler finansal ÅŸartları sıkılaÅŸtırdı. GeliÅŸmekte olan ülkelerden ciddi sermaye çıkışı gördük.
- Yakın zamanda görülen geliÅŸmeler Fed’in ekonomi görünümünü temelden deÄŸiÅŸtirmedi.
- Fed’in piyasalardaki iniÅŸi çıkışlara tepki vermesi gerekmiyor. Sormamız gereken soru bu hareketlere neyin sebep olduÄŸu.
- FOMC bu yıl sonuna kadar faiz artırımı olabileceğini düşünüyor. Kısa vadeli faizlerin kademeli olarak artmasını bekliyoruz.
- Her zaman belirsizlik olacaktır. Belirsizliğin tamamen çözülmesini bekleyemeyiz. Ancak daha fazla zamana ihtiyacımız var.
Ãœyeler diyor ki; biz zannetiÄŸinizden daha güverciniz…
Dünkü toplantıdan en dikkat çeken baÅŸlıklardan biri 2015 yılının başından bu yana ilk kez bir FOMC kararının oy birliÄŸi olmadan alınmış olması. Richmond Fed BaÅŸkanı Lacker’ın 25 baz puan artırım oyuna karşılık geri kalan 9 üye faizde deÄŸiÅŸikli yapılmaması yönünde oy kullandı. Kararın oy birliÄŸiyle alınmamış olması dikkat çekse de; son dönemlerde Fed üyelerinden arka arkaya gelen ÅŸahin açıklamalara karşın faiz artırımı yönünde sadece 1 üyenin oy kullanmış olması daha da dikkat çekici. Fed üyelerinden gelen açıklamaların piyasanın nabzını ölçmek ve piyasaları kritik politika hamlelerine hazırlamak için etkin bir iletiÅŸim aracı olarak kullanıldığı aÅŸikâr denilebilir.
Fed üyelerinden gelen bir diÄŸer önemli mesajda karar metniyle birlikte yayınlanan Fed üyelerinin ABD ekonomisine yönelik beklentilerinden geldi. Faiz artırımlarının eÅŸiÄŸinde olduÄŸumuz dönemde ilk kez 1 Fed üyesinin 2015 ve 2016 yılı faiz tahminini negatife indirmesi (-0.125) oldukça ÅŸaşırtıcı oldu. AÅŸağıdaki tablo ve grafikte Fed üyelerinin faize yönelik beklentilerinin 2015 yılı boyunca nasıl ÅŸekillendiÄŸini görebilirsiniz. 2015 yılı beklenti faiz beklentisinin de 0.625’den 0.375’e indirilmiÅŸ olması yıl sonuna kadar en fazla bir faiz artışı göreceÄŸimizi; 2016 ve 2017 yılları için görülen aÅŸağı yönlü revizyonlar da faiz artırımlarının daha yavaÅŸ bir döngüde gerçekleÅŸeceÄŸini iÅŸaret ediyor denilebilir.
Özetle…
Faizlerde deÄŸiÅŸiklik yapılmaması Piyasalar için kısa vadeli bir rahatlama unsuru gibi görülse de, Fed’e iliÅŸkin belirsizliÄŸin devam ediyor olması stresin devam edeceÄŸini iÅŸaret ediyor denilebilir. Karar metnine, üye oylarına, üye beklentilerine ve Yellen’ın açıklamalarına bakarak faiz artırımlarının artık en iyi ihtimalle Aralık toplantısına kaldığını ve yüksek ihtimalle 25 baz puandan daha düşük bir artırım ihtimalinin oldukça zayıf olduÄŸu söylenebilir. Bundan sonra, çok negatif bir geliÅŸme olmadıkça istihdamdan ziyade enflasyon ve enflasyona ait öncü göstergelerin izleyeceÄŸi seyir Fed bilmecesinin cevabına yönelik ipucu verecek. Tabi, Fed’in verdiÄŸi önemi dikkate alarak baÅŸta Çin olmak üzere geliÅŸen ve uluslararası piyasalardaki geliÅŸmeleri de yakından takip etmeye devam etmemiz gerekecek. Son söz olarak, dünkü kararın küresel piyasalarda yaratacağı bahar; ancak “yalancı bahar” olarak görülebilir.
Erol Gürcan
Araştırma Uzmanı
Gedik Yatırım