Önce temel bilgiler: Zorunlu karşılıklar, rezervler ve ROK
Günümüz finans sisteminde bankaların topladıkları mevduat ve diğer kaynaklardan belirli bir miktarını zorunlu olarak merkez bankasına yatırmaları gerekiyor. Yatırılan bu tutara zorunlu karşılık deniyor. Bir bankanın zor duruma düşmesi halinde merkez bankası, bu bankadan aldığı zorunlu karşılıkları serbest bırakarak zor durumdan çıkmasına yardım ediyor. Zorunlu karşılık oranlarını belirleme yetkisi merkez bankalarına ait bulunuyor.
Merkez bankaları bir yandan ileride doğabilecek sıkıntılı durumda bankalara yardım edebilmek için onların mevduat ve diğer kaynaklarından zorunlu karşılık alırken bir yandan da ülke ekonomisinin karşılaşabileceği döviz sıkıntılarını karşılamak için döviz (ve altın) rezervi bulunduruyor. Birkaç ülke dışındaki ülkelerin parası rezerv para niteliği taşımıyor. Yani uluslararası işlemlerde alış veriş birimi olarak kullanılamıyor. Örneğin Türkiye, uluslararası ödemelerini, bazı sınırlı istisnalar dışında, TL ile yapamıyor. Türkiye’ye mal satanlar ödemenin TL ile yapılmasını kabul etmiyor ve karşılığında Dolar ya Euro talep ediyorlar. Bir ekonomide sıkıntılı bir durum ortaya çıkmışsa o ülkede parası olan yabancılar paralarını alıp gitmek isteyebilirler. Bu gibi durumlarda döviz talebi tavan yapacağı için döviz yokluğu yaşanabilir. İşte bu aşamada rezervler devreye giriyor ve döviz paniğini önleyerek krizin daha da ileri aşamalara ulaşmasını önlüyor. Merkez bankalarının döviz (ve/veya altın) rezervi bulundurma ihtiyacı buradan doğuyor.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ. (Mahfiegilmez.Com)