Sirkeci’den Ankara Ekspresi kaldırmak saçma, yani gayri iktisadi değil mi?
Pekiyi niçin İstanbul’dan Anadolu şehirlerine kalkan otobüslerin çoğu Avrupa yakasındaki Bayrampaşa Otogarından kalkıyor? Bu yüzden köprüden geçmeye mecbur kalıyorlar. Hâlbuki Harem otogarı Haydarpaşa’ya doğru büyütülseydi, köprüde bu kadar çok otobüs geçmeyecekti. Gelelim Çerkezköy ve çevresindeki sanayi tesislerine. Bu fabrikalarda üretilen malların da çok büyük bir kısmı Anadolu’ya gidiyor. Mallar, kamyonlara yükleyip köprüden geçmeden satış yerlerine ulaşamıyor. Niçin bu fabrikalar Afyon’da, Uşak’ta veya Kütahya’da kurulmadı? İthal ham maddeyi taşımak, bitmiş malı taşımaktan ekonomiktir. Üstelik ham maddeler deniz yoluyla taşınabilir. En yakın Anadolu limanından kamyona yüklenir fabrikaya ulaştırılırdı.
TOPLUMSAL FAYDA-TOPLUMSAL MALİYET
1958 yılında ODTÜ İdari İlimler Fakültesi’ne bir grup Hollandalı iktisat ve istatistik hocası gelmişti. Bauma adında hanım bir iktisat hocamız vardı. Bana verdiği dönem ödevinin konusu, sanayi tesislerinin yer seçiminde “Özel Fayda-Özel Maliyet” (Private Benefit-Private Cost) ile “Sosyal Fayda-Sosyal Maliyet” (Social Benefit-Social Cost) karşılaştırmasıydı. Yani güneşin altında yeni bir şey yok. Yer seçiminde firma kârlılığını öne çıkarmak, külfeti kamuya yıkmak olarak bilinen “Organize” işlerdir. İktisat politikasının ana hedefi ise “Milli Geliri” maksimize etmektir. Milli gelir, bireysel gelirler toplamı değildir. Amaç milli geliri bir başka değişle toplumsal faydayı en yüksek seviyeye çıkarmak olduğuna göre, fizibilite hesaplarını, girişimciden başka birinin, toplumsal fayda ve maliyet açısından irdelemesi gerekir.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.