Geçen hafta yeni açıklanan gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) verilerini değerlendirmiştim. Çeşitli göstergelerin daha önceden ima ettikleri gibi, yılın ilk çeyreğinde iç talep bir yıl öncesine kıyasla sadece yüzde 0.9 oranında arttı. Stok azalması büyümeyi düşürücü yönde etki yaptı. Buna karşılık, net dış talebin büyümeye katkısı yüksek oldu ve GSYH yılın ilk çeyreğinde yüzde 3.2 büyüdü.
Net dış talebin büyümeye katkısını deÄŸerlendirirken dikkatli olmak gerekiyor. Özellikle de ‘net dış talebe dayalı büyümeye baÅŸladık’ falan gibi övünmeye kalkışırken. Zira ihracata dayalı büyümek baÅŸka bir ÅŸey, net dış talebe dayalı büyüme baÅŸka bir ÅŸey. Net dış talebe dayalı büyüme nedeniyle övünenler aslında ihracata dayalı büyüme nedeniyle övünmek istiyorlar. Gerçekten de büyümenin itici gücü ihracat ise övünebilirler. Ancak net dış talep, ihracat hiç artmıyorken, salt ithalatın azalması nedeniyle de büyümeye pozitif katkı yapar. Ä°thalatın azalmasının nedeni ise iç talepteki azalma olabilir. Sanıyorum bunun ihracata dayalı büyümeyle bir ilgisi olmadığı açık (Not: Ä°thalat GSYH’yi azaltıcı bir kalem olduÄŸundan, ithalattaki azalışın büyüme oranına etkisi olumlu yönde oluyor).
Yanlış anlaşılmasın; ilk çeyrekteki büyümemizde ihracat rol oynamadı demiyorum. Aksine pozitif yönde katkı yaptı büyümemize. Ama net dış talebin büyümeye yüksek katkısının önemli bir nedeninin de enerji dışı ithalatımızdaki belirgin düşüş olduğunun da unutulmaması gerekiyor. Açık ki ithalattaki düşüş iç talebin düşmesi, yani daha az yatırım ve tüketim harcaması yapmamız ile ilgili.
Altın ihracatındaki artışın büyümeye etkisi
Son zamanlarda Ä°ran’a yaptığımız ihracattaki artışın önemli bir nedeninin külçe altın ihracatı olduÄŸuna dair çeÅŸitli haberler çıktı basında. Gerçekten de hem ödemeler dengesi tablosunda yer alan ‘parasal olmayan altın’ kaleminde hem de Türkiye Ä°statistik Kurumu’nun (TÜİK’in) yayınladığı ihracat verileri içinde ağırlıklı olarak altını kapsayan fasılda önemli hareketlere rastlanıyor son aylarda. Bu hareketlerle büyüme oranımız arasında ne gibi bir iliÅŸki var?
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.