Endeksteki aşağıya gidiş süreci ekonomik toparlanmanın ikinci çeyrekte başlamış olabileceği için kanıt mı?
İlk çeyrekte yıllık büyüme oranımız yüzde 2’nin altında kalacak gibi duruyor. Kredi hacminin artış hızı nisan ayından itibaren yükselmeye başladı; ilk bakışta, ikinci çeyreğin büyüme açısından birincisinden farklı olabileceğini düşündürebilir. Derine inince, böyle bir yorumun çok da doğru olmadığı anlaşılıyor. İki nedenle: Birincisi, kredi hacmindeki artışın yatırım ve tüketim harcamalarına dönüşerek üretimi canlandırmasının belli bir gecikmeyle olması beklenir. İkinci neden, Merkez Bankası’nın (TCMB) yayımladığı öncü göstergeler endeksinin hareketi.
Elimizdeki en son öncü gösterge endeksi verisi mayıs ayına ait. Öncü endeks, hem sanayi üretimindeki hem de gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) devreleri önceden haber verme potansiyeline sahip. Mesela, öncü endeksin zirveye erişip iniş sürecine başladığı tarih, GSYH büyüme oranının (sanayi üretiminin büyüme oranının) zirveye eriştikten sonra geçtiği yavaş büyüme/daralma sürecinin başlangıç tarihinden önce gerçekleşiyor. Tersi de geçerli. Öncü endeksin dibe vurma zamanı da GSYH büyüme oranındaki (sanayi üretimi büyüme oranındaki) dip noktadan önce gerçekleşiyor.
Sözünü ettiğim ilişkiler Grafik 1’de gösteriliyor. Grafikte sanayi üretim endeksindeki yıllık yüzde artışlar ile endeksin altı aylık yüzde değişimleri var. Bir parantez: TCMB araştırmacıları altı aylık değişimlerin önden gelme özelliğinin ağır bastığını belirtiyorlar. İlgilenenler TCMB’nin web sayfasından ilgili rapora ‘yayınlar/kitaplar’ başlığından ulaşabilirler (2005 yılında A. Atabek, E. Coşar ve S. Şahinöz tarafından kaleme alınmış). Her iki değişen arasında aynı yönlü kuvvetli bir ilişki var. Daha önemlisi, burada çok kısa bir dönem ele alınmakla birlikte, öncü gösterge endeksinin ‘dönüm’ zamanlarının sanayi üretimindekilerden önce geldiğine dikkat. Sözünü ettiğim yayında öncü endeksin önden gelme performansına ilişkin ayrıntılı bilgi var.
Yazının devamı için TIKLAYINIZ.